Publicystyka - ngo.pl

Otaczają ją pola plantacji tytoniu.

– Z tego tu ludzie w większości żyją – mówi Edward.

Wieś Niemstów składa się ze 162 gospodarstw, które zamieszkuje blisko 640 mieszkańców. Leży na malowniczym Płaskowyżu Tarnogrodzkim. Od gminnego miasteczka Cieszanów oddalona jest o 7 kilometrów. Do większych miast, jak Jarosław czy Tomaszów Lubelski, jest jeszcze dalej – trzeba pokonać 50 kilometrów. Niemstów powstał w XVI wieku i ma bogatą historię, ale dziś tak bogato już nie jest. O pracę trudno, bo większego przemysłu w okolicy nie ma. Mieszkańcy zatrudniają się daleko od domu. Czasem wyjeżdżają za granicę podreperować budżet. Gleby są nie najlepszej klasy, ale i tak większość ludzi utrzymuje się z roli. Pracują ciężko. Uprawa tytoniu nie jest zmechanizowana, za to wyjątkowo pracochłonna. Wieczorem często nie mają siły albo jeszcze zajmują się obejściem. Dzieci i młodzi nie mają tu zbyt wiele rozrywek. W wakacje pomagają rodzicom w gospodarstwie, przy tytoniu. I byłoby tak dalej, gdyby Tadeusz Sitarz z Ochotniczej Straży Pożarnej Niemstów (na co dzień nauczyciel fizyki, informatyki i geografii) i Edward Pokrywka, prezes OSP (na co dzień samorządowiec), nie stwierdzili: – My stąd jesteśmy.

Ochotnicza Straż Pożarna w Niemstowie istnieje od ponad 125 lat. Strażacy we wsi to mocna grupa. Rada Sołecka i Rada Parafialna to prawie sami strażacy. Żaden nie pobiera wynagrodzenia za udział w akcjach pożarniczych. Wszystkie pieniądze przeznaczają na cele statutowe OSP, na przykład zakup sprzętu czy działania społeczne. Na 115. rocznicę obchodów powstania OSP w Niemstowie, w 2001 roku, przebudowano remizę. Wtedy też pojawiła się pierwsza iskierka dla wsi. Wydano publikację, nie tylko o OSP, lecz także o samej wsi. Dwóch strażaków, Tadeusz i Edward, przyłożyło się do tego sumiennie: po wielu rozmowach, grzebaniu w archiwach, urzędach, bibliotekach w Przemyślu, Rzeszowie i Krakowie wydali opracowanie o Niemstowie. Od tej publikacji było już tylko lepiej.

Edward i Tadeusz do pracy nad obudzeniem wsi namówili całą niemstowską Straż Pożarną i jej rodziny. Ale rewolucji tu nie było. Powoli przekonywali ludzi. Często dając dobry przykład. Wcześniej żony nie interesowały się za bardzo strażą, a też często zarzucały mężom późne powroty z remizy. Teraz same zaczęły do remizy przychodzić i spędzać tam czas do późna.

Jeszcze bardziej się zakręciło, gdy strażacy zaczęli surfować. W 2008 roku w strażnicy powstała Wioska Internetowa – miejsce edukacji dla mieszkańców wsi, wyposażone w 6 stanowisk komputerowych z dostępem do internetu.

Tak remiza stawała się miejscem, do którego przychodzą mieszkańcy, w większości dzieci i młodzież. Najpierw tylko z Niemstowa, a potem i z sąsiednich wsi. Za korzystanie z internetu, drukarki, skanera, rzutnika nic nie płacą. Z bazy dla strażaków strażnica stała się miejscem spotkań. Od zeszłego roku strażacy w wyniku działań projektowych dofinansowanych przez EFRWP i gminę Cieszanów zrealizowali z młodymi program, który miał służyć rozwojowi ich zainteresowań i talentów.

Wozem bojowym starem 266 wywieźli młodzież do lasu. Ubrani w grube gumowe buty strażackie, wzięli ze sobą mapy, instrumenty do pomiarów i zapisów. Sprawdzali, jak długa i głęboka jest rzeczka Niemstówka, czy jest II klasy czystości, co rośnie i żyje w jej otoczeniu.

Poznawali zabytki okolicy. Zwiedzanie i inwentaryzacja lokalnych zabytków odbywały się na rowerach, podczas pięknej wakacyjnej pogody. Przygotowali zdjęcia do folderu i prezentacji.

Inni strażacy zajęli się rozwojem fizycznym młodzieży. Ćwiczenia z wężem strażackim do najlżejszych nie należały, ale przyniosły efekt – młoda drużyna kobieca prawie nie miała równych w zawodach powiatowych. Były też zajęcia poświęcone sudoku, rysowaniu mandali oraz nauka origami, zajęcia kulinarne połączone z degustacjami, kurs pierwszej pomocy medycznej i kursy tańca.

Kurs tańca przerodził się w dyskoteki.

– Przychodzili do nas w wakacje, po całodniowej pracy przy tytoniu – opowiada Edward Pokrywka – często o szóstej, siódmej po południu. I nieraz wychodzili przed dziesiątą. Pomimo zmęczenia znajdowali chęci. Często pod koniec zajęć w remizie pojawiali się rodzice. Przychodzili po dzieci i sami chcieli popatrzeć, co robią tu z takim zapałem.

Zajęcia są prowadzone przez członków straży oraz specjalistów z zewnątrz. Instruktorka tańca przyjeżdża do Niemstowa z Jarosławia. Nauczycielka angielskiego – z Cieszanowa.

– Nikogo normalna nauka nie kręci w wakacje – mówi Ania, nauczycielka języka angielskiego. – Chciałam zrobić coś, co być może ich zainteresuje i połączy technologię komputerową z językiem angielskim. Przygotowujemy prezentacje, nagrywamy humorystyczne scenki lub krótkie filmiki.

– Na wsi niewiele się dzieje i na początku przyszłam z ciekawości. Ale zobaczyłam, że to rozrywka dla mnie i świetna zabawa – mówi Wiola, licealistka, uczestniczka zajęć. – Gdybym tu nie przychodziła, to pewnie siedziałabym przed komputerem w domu. A tak mogę się spotkać ze znajomymi i czegoś nowego nauczyć. Wynieść korzyści.

Strażacy mówią teraz, że potrzebują trochę odpocząć. „Czas na oddech” – to tytuł projektu, który łączy się z wcześniejszymi warsztatami, ale tym razem jest ukierunkowany bardziej na rekreację. Takie działanie pozwoli złapać oddech i motywację do dalszej pracy. Strażacy chcieliby kontynuować także współpracę nawiązaną w 2010 roku z bliźniaczą Ochotniczą Strażą Pożarną w Niemstowie, który leży w województwie dolnośląskim.

Już odbyły się pierwsze wizyty Niemstowa w Niemstowie, zawiązały się nowe znajomości i przyjaźnie. – Jadąc tam, czujemy się jak u dobrych znajomych – mówi pan Tadeusz. – Tak jakbyśmy się znali i przyjaźnili od lat.

I chcieliby jeszcze, żeby to, co udało się wspólnie wypracować, przejęło i rozwijało młode pokolenie. A potem przekazało następnym. Aby pamiętali, skąd to wszystko się zaczęło. A wzięło się przecież od budynku remizy pośrodku tytoniowych pól.

Ochotnicza Straż Pożarna w Niemstowie od czterech lat poza podstawowymi działaniami związanymi z ochroną przeciwpożarową i bezpieczeństwem ludności prowadzi działania na rzecz lokalnej społeczności. Najpierw zadbano o dzieci i młodzież. To właśnie ta grupa mieszkańców w czasie gminnych warsztatów konsultacyjnych została uznana za najbardziej zagrożoną skutkami problemów społecznych. Obecnie z różnych form zajęć w remizie korzysta 30 młodych osób.

Głównym celem działań jest zapewnienie dzieciom i młodzieży rozwoju, lepszego startu w dorosłe życie. Ale także budowanie zintegrowanej społeczności lokalnej, silnie związanej z historią i tradycją. Inspiracją są potrzeby najmłodszych. Po pierwszych wspólnych działaniach już sami mówią, co im się podoba, czego chcą i czego oczekują. Wśród strażaków i osób współpracujących są nauczyciele, którzy dobrze zdają sobie sprawę z potrzeb dzieci. Działania społeczne zaczęły się od projektu współpracy z dolnośląskim Niemstowem. Przyjemność z działania dla społeczności sprawiła, że grupa chciała więcej.

Początkowo przy organizacji zajęć bazowano tylko na umiejętnościach będących w zasobach grupy strażaków – a jest tych zasobów sporo, bo każdy strażak na co dzień poza strażą zajmuje się innymi rzeczami. Obecnie OSP Niemstów angażuje do działań osoby wśród swoich najbliższych, przyjaciół i zatrudnia specjalistów z zewnątrz do prowadzenia zajęć. Pomysły powstają w różnych miejscach, ale same projekty i wnioski są konstruowane w remizie, tu też prowadzone są działania. Choć bardzo dużo zostało już zrobione – młodzi mają już swoje miejsce, w którym czują się swobodnie i bezpiecznie – teraz chcą przekazywać działania młodym oraz zaprosić do współpracy szerszą grupę mieszkańców.

Jak mieszkańcy białostockiego bloku zrobili wystawę fotografii i filmów w suszarni na 11. piętrze? Co wynikło z przygotowania przez mieszkańców Pogorzyc wirtualnej księgi swojej wsi? Jakie korzyści przynosi lokalne partnerstwo działające na Starym Przedmieściu w Gdańsku? Te i wiele innych historii znajdziemy w najnowszym Katalogu praktyk Aktywnych społeczności. Opowieści są różne, ale każda z nich pokazuje ludzi, którzy podejmują inicjatywy zmieniające ich samych i otoczenie, w którym żyją. Historie wzbogacone są komentarzami animatorów regionalnych CAL, które wnoszą do nich refleksję na temat tego jak powstaje i jak funkcjonuje aktywna społeczność.

Książka jest wynikiem pracy kilkunastu animatorów społecznych CAL z całej Polski. Co roku przyglądają się oni wybranym społecznościom lokalnym i inicjatywom przez nie podejmowanym. Starają się je poznać, zrozumieć i opisać.

Publikacja została wydana w ramach projektu “Tworzenie i Rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.