Publicystyka - ngo.pl

Komu i dlaczego pomaga Szwajcaria?

Szwajcaria nie jest członkiem Unii Europejskiej, ale ściśle z
nią współpracuje. Sama będąc krajem wysoko uprzemysłowionym,
postanowiła wesprzeć mniej rozwinięte kraje UE, uznając, że jej
rozszerzenie przyczynia się do zagwarantowania pokoju, wolności,
stabilności i dobrobytu w Europie. Dlatego też w maju 2004 r.,
kiedy do Unii przystąpiło aż 10 krajów Europy Środkowej i
Południowej, Szwajcaria zadeklarowała gotowość ustanowienia
programu pomocowego wspierającego te kraje. Przez następny rok
trwały negocjacje, a w lutym 2006 r. Rada UE i Szwajcaria podpisały
umowę (tzw. Memorandum of Understanding) w sprawie wkładu
Szwajcarii na rzecz zmniejszenia różnic gospodarczych i społecznych
w rozszerzonej Unii. Zobowiązanie Szwajcarii przypieczętowało
referendum, w którym jej obywatele zgodzili się przeznaczyć miliard
franków szwajcarskich (CHF) bezzwrotnej pomocy dla Czech, Estonii,
Cypru, Łotwy, Litwy, Polski, Węgier, Malty, Słowenii i Słowacji.
Pozytywny wynik referendum umożliwił przejście do następnego etapu:
negocjacji i podpisania umów bilateralnych między Szwajcarią a
odbiorcami pomocy.

Szwajcarsko-Polski Program Współpracy

Umowa o wdrażaniu Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy
(SzPPW) została podpisana pod koniec 2007 r. między
przedstawicielami Szwajcarskiej Rady Federalnej a polskim rządem
reprezentowanym przez Ministra Rozwoju Regionalnego. Na jej
podstawie Polska otrzymała 49% ogólnej kwoty – w sumie 489 mln CHF.
5-letni okres zaciągania zobowiązań i 10-letni okres wydatkowania
rozpoczął się 14 czerwca 2007 r.

Ważnym aspektem programu jest jego komplementarność w stosunku
do funduszy unijnych oraz Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego
Mechanizmu Finansowego. Szwajcarska pomoc skoncentruje się w
związku z tym głównie na obszarach, które nie są wspierane w ogóle
lub są wspierane tylko częściowo.

Ustalono cztery obszary:

1. Bezpieczeństwo, stabilność, wsparcie reform – to pieniądze na finansowanie inicjatyw rozwoju regionalnego obszarów peryferyjnych i słabo rozwiniętych, wsparcie samorządów lokalnych oraz rozwój lokalnych sieci i partnerstw (nabór wniosków w tym obszarze został już ogłoszony i trwa od 1 października do 23 grudnia 2008 r.). Finansowane będą też projekty przyczyniające się do poprawy ochrony wschodniej granicy UE.
2. Środowisko i infrastruktura – obszar koncentruje się na odbudowie i modernizacji infrastruktury środowiskowej (np. zarządzania odpadami stałymi, wydajności gminnych i regionalnych systemów transportu publicznego). Wspierane są także projekty zakładające wprowadzenie systemów energii odnawialnej, transgraniczne inicjatywy środowiskowe oraz projekty z zakresu bioróżnorodności i ochrony ekosystemów.
3. Wspieranie sektora prywatnego – projekty mają poprawić dostępu do kapitału dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i środowiska otoczenia biznesu. Pieniądze przeznaczone zostaną również na rozwój eksportu MŚP (w szczególności eko-wydajność i turystyka).
4. Rozwój społeczny i zasobów ludzkich – wspólne projekty badawcze, programy wymiany pracowników naukowych oraz stypendia (fundusz stypendialny zostanie utworzony przez stronę szwajcarską), a także projekty promujące profilaktykę i edukację zdrowotną oraz poprawę poziomu opieki zdrowotnej oraz społecznej.

Ponadto, część pieniędzy została przeznaczona na Grant Blokowy
dla Organizacji Pozarządowych (o którym mowa dalej) oraz Fundusz na
Przygotowanie Projektów i Fundusz Pomocy Technicznej.

Dla kogo SzPPW?

W zależności od specyfiki obszarów tematycznych propozycje
projektów mogą być składane w procedurze konkursowej lub
pozakonkursowej przez instytucje sektora publicznego i prywatnego
oraz organizacje pozarządowe. Projekty i programy realizowane przez
te ostatnie mogą być finansowane w 90%.

W związku z tym, że jednym ze wspomnianych celów szwajcarskiej
pomocy finansowej jest zmniejszanie różnic społeczno-gospodarczych
istniejących na terytorium Polski, zdecydowano, że co najmniej 40%
pieniędzy zostanie rozdysponowanych w czterech województwach części
południowo-wschodniej (tzw. obszary koncentracji geograficznej):
lubelskim, małopolskim, podkarpackim i świętokrzyskim. Nie
ogranicza to jednak uczestnictwa w SzPPW projektodawców z
pozostałych województw.

Jak aplikować?

Procedura aplikowania jest dwustopniowa. W I etapie trzeba
przygotować Zarysu Projektu (ZP), czyli kilkustronicową koncepcję.
W II etapie, za pomocą specjalnego generatora, należy opracować
Kompletną Propozycję Projektu (KPK to wniosek + pełna
dokumentacja).

Jeśli ZP otrzyma pozytywną opinię, wnioskodawca proszony jest
o przygotowanie KPK. Na obu etapach wnioski oceniane są przez
instytucje polskie i szwajcarskie. Ostateczną decyzję w sprawie
przyznania dofinansowania podejmuje strona szwajcarska.

Przy składaniu ZP można się ubiegać o pomoc finansową z
Funduszu na Przygotowanie Projektów na opracowanie dokumentacji
potrzebnej do przygotowania KPK (np. studiów wykonalności czy oceny
oddziaływania na środowisko).

Za wdrożenie SzPPW odpowiada Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
(MRR), pełniące funkcję Krajowej Instytucji Koordynującej. Po
stronie szwajcarskiej odpowiedzialnymi instytucjami są: Szwajcarska
Agencja Rozwoju i Współpracy (SDC) oraz Sekretariat Stanu do Spraw
Gospodarczych (SECO).

Grant Blokowy dla Organizacji Pozarządowych

„Grant blokowy” to specjalny fundusz utworzony w określonym
celu, umożliwiający organizacjom lub instytucjom przeprowadzanie
danych przedsięwzięć poprzez realizację małych projektów, jak też
wzmocnienie ich zdolności instytucjonalnych. Taki właśnie Grant
wydzielono w SzPPW.

W momencie pisania tego artykułu trwały jeszcze prace
przygotowujące wdrożenie Grantu Blokowego, ale prawdopodobnie
jeszcze w październiku rozpoczną się konsultacje społeczne
dotyczące zasad i ram jego funkcjonowania. Konsultacjom poddany
zostanie dokument „Wytyczne w sprawie Grantu Blokowego dla
Organizacji Pozarządowych i Polsko-Szwajcarskich Regionalnych
Projektów Partnerskich”, zawierający m.in. zakres przedmiotowy i
podmiotowy Grantu. Dokument ten jest owocem wspólnej pracy Biura
Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy w Warszawie, MRR oraz
Jana J. Wygnańskiego, jednego z animatorów ruchu pozarządowego w
Polsce, który przyjął propozycję wymienionych instytucji i
społecznie podjął się jego przygotowania.

Konsultacje otwarte będą dla wszystkich zainteresowanych. W
proces zaangażowana będzie też Rada Działalności Pożytku
Publicznego przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

Priorytetową kwestią jest zawężenie obszaru tematycznego.
Chodzi o to, by wspierać te działania, które odpowiadają na
rzeczywiste problemy i które nie są już przedmiotem zainteresowania
innych programów pomocowych.

1. Promowanie roli społeczeństwa obywatelskiego w zwiększaniu spójności społeczno-gospodarczej, jako ważnego uczestnika procesu rozwoju kraju.
2. Promowanie i/lub wzmacnianie partnerstw pomiędzy regionami Polski i Szwajcarii.

Wśród beneficjentów wymienia się: organizacje pozarządowe oraz
polskie jednostki samorządu terytorialnego szczebla regionalnego/
lokalnego w partnerstwie ze szwajcarskimi instytucjami
regionalnymi/ lokalnymi. Dofinansowania małych projektów wyniesie
od 10 tys. do 100 tys. CHF i pokryje do 90% kosztów
kwalifikowalnych.

Wartość Grantu to 20,5 mln CHF (18,5 mln zostanie przeznaczone
na wsparcie organizacji pozarządowych i 2 mln na partnerstwa
regionalne). Grant wdrażany będzie przez zewnętrznego operatora z
niezbędną wiedzą i doświadczeniem oraz silnym powiązaniem z
sektorem i/lub obszarem geograficznym.

Uzyskanie dofinansowania z Grantu nie pozbawia organizacji i
władz lokalnych, regionalnych możliwości ubiegania się o inne
wsparcie finansowe z SzPPW.

MRR zapewnia, że prace prowadzone są intensywnie: wybór
operatora planowany jest na koniec tego roku, a pierwsze konkursy
na wiosnę przyszłego.

Informacje o konsultacjach można znaleźć na stronie
internetowej Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy, a także w
portalu ngo.pl.

***

Marcela Wasilewska - koordynatorka Programu Europejskiego
prowadzonego przez Federację Centrum Szpitalna. Głównym obszarem
jej pracy są polityki i działania Unii Europejskiej, a w
szczególności fundusze unijne dla organizacji pozarządowych.