Publicystyka - ngo.pl

SZOP-y, czyli Szczegółowe Opisy Priorytetów to dokumenty precyzujące postanowienia programów operacyjnych zatwierdzanych przez Komisję Europejską.

Ze względu na szczegółowość znajdujących się w nich informacji, SZOP-y są kompendium wiedzy dla potencjalnych beneficjentów programów o możliwościach i sposobach realizacji projektów finansowanych z danego programu operacyjnego. Znajdują się w nich m.in. informacje o szczegółowych typach projektów, poziomie wymaganego wkładu własnego, listy potencjalnych beneficjentów i grup docelowych wsparcia, informacje o systemie wdrażania, a także o projektach, które mają być realizowane w trybie pozakonkursowym.

Obowiązek przygotowania tego dokumentu spoczywa na instytucji zarządzającej (IZ) programem operacyjnym. W zakończonej perspektywie finansowej 2007-2013, przy tworzeniu Szczegółowych Opisów Priorytetów, IZ miała obowiązek ich publicznego skonsultowania, a po uwzględnieniu uwag płynących z tych konsultacji – przekazać do zatwierdzenia przez komitet monitorujący dany program operacyjny. Niestety, w obecnej perspektywie finansowej (2014-2020) te zasady się zmieniły.

– SZOP-y są dokumentem wewnętrznym Instytucji Zarządzającej. Takie jest stanowisko Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju – powiedział Marek Kalupa, Dyrektor Departamentu Koordynacji Wdrażania Funduszy Unii Europejskiej w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju (MIiR) podczas konferencji „Fundusze europejskie 2014-202 – społeczny monitoring i zasada partnerstwa”, zorganizowanej przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych (OFOP).

A jako dokument wewnętrzny SZOP-y nie tylko nie podlegają konsultacjom publicznym, ale dyskusyjna jest także rola komitetów monitorujących w ich zatwierdzaniu.

– Na temat tego, czy komitety monitorujące powinny mieć za zadanie przyjmowanie SZOP-ów w MIiR przetoczyła się dyskusja. Stanęło na tym, że komitety będą przyjmować jeden z elementów tych dokumentów, a mianowicie – kryteria wyboru projektów – mówił dyrektor Kalupa.

Przedstawiciele organizacji pozarządowych – ci, którzy już zasiadają lub wkrótce zasiądą w komitetach monitorujących, jak i ci, którzy brali udział w konsultacjach programów operacyjnych są poruszeni tymi informacjami.

– Braliśmy udział w konsultacjach społecznych m.in. regionalne programy operacyjne. Wiele naszych uwag było odrzucanych z adnotacją, że są zbyt szczegółowe i że będzie je można zgłaszać na etapie prac właśnie nad Szczegółowymi Opisami Priorytetów. A teraz dowiadujemy się, że wytyczne dotyczące SZOP-ów nie zawierają wymogu ich konsultowania. Podczas gdy jest to sedno programów operacyjnych, które wpływa na konkretne projekty i działania – oburzała się Julia Krzyszkowska z CEE Bankwatch Network i z warszawskiego biura Polskiej Zielonej Sieci.

To, w jaki sposób powinny być skonstruowane SZOP-y, jakie informacje powinny się w nich znaleźć oraz kto i w jaki sposób nad tymi dokumentami pracuje – opisane jest w Wytycznych horyzontalnych w zakresie szczegółowego opisu osi priorytetowych krajowych i regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020. Dokument ten jeszcze jest w fazie projektu, ale prace nad nim są mocno zaawansowane. Konsultacje Wytycznych zakończyły się w listopadzie 2014 roku, jednak zdaniem Małgorzaty Lelińskiej z Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan – nie jest to sprawa zamknięta.

– Jako Lewiatan, przy okazji konsultacji programów operacyjnych, wytycznych dotyczących SZOP-ów i komitetów monitorujących również zgłaszaliśmy propozycje, aby SZOP-y były konsultowane: optymalnie – publicznie, minimalnie – przez komitety monitorujące. Skoro większość partnerów społecznych uznaje, że to jest ważna rzecz – warto o nią zawalczyć, np. na poziomie regulaminów komitetów monitorujących – zachęcała podczas konferencji.

Według Jacka Ostrowskiego z Fundacji Fundusz Współpracy, członka komitetu monitorującego Program Operacyjny Inteligenty Rozwój, decyzja MIiR-u o tym, że SZOP-y są dokumentami wewnętrznymi Instytucji Zarządzających i nie muszą być konsultowane, oznacza, że do Urzędów Marszałkowskich (które są IZ dla regionalnych programów operacyjnych) pójdzie przekaz, aby tych dokumentów nie konsultować.

– Takiego przekazu nikt nie sformułował – uspokajał Paweł Szymański z Departamentu Zarządzania EFS w MIiR, który jako przedstawiciel Instytucji Zarządzającej bierze udział m.in. w pracach prekomitetu monitorującego Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój. Dodał także, że w PO WER konsultacje Szczegółowego Opisu Priorytetów nie są wykluczone.

Również Joanna Furmaga z Polskiej Zielone Sieci, członkini komitetu monitorującego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, bardziej optymistycznie patrzyła na kwestię tych konsultacji.

• Będziemy konsultować SZOP-y bez względu na to, czy jest na to zgoda czy jej nie ma – zapowiedziała. Dodała przy tym, że z telefonicznego badania przeprowadzonego przez PZS wynika, iż większość Urzędów Marszałkowskich ma zamiar przeprowadzić konsultacje SZOP-ów. - Zwracamy się o poparcie naszych starań. Uwagi przez nas zgłaszane dotyczyć będą tematów związanych z ochroną środowiska, zrównoważonym rozwojem i gospodarką niskoemisyjną. Ale inne organizacje mogą być aktywne w swoich obszarach – namawiała Furmaga.

– Na pewno zajmiemy się tym tematem – deklarował Michał Dymkowski z Sekretariatu stałej konferencji ds. konsultacji funduszy europejskich 2014-2020 przy Programie Reprezentacji NGO OFOP

Sekretariat będzie zresztą wspierał pozarządowych członków komitetów monitorujących nie tylko w tej sprawie. OFOP przygotował dla nich różnorodną ofertę narzędzi, które mają zapewnić m.in. przepływ informacji między poszczególnymi komitetami oraz między członkami komitetów a pozarządowymi środowiskami, możliwość uzgadniania stanowisk, podnoszenia kompetencji, współpracę między sektorem pozarządowym a administracją publiczną i partnerami społeczno-gospodarczymi.

Planuje powołanie kilku ciał dialogu, które będą koordynowane przez Sekretariat m.in.: grupy roboczej ds. monitoringu i rzecznictwa (dla przedstawicieli organizacji pozarządowych w komitetach monitorujących na poziomie krajowym), ogólnopolskiego panelu ds. monitorowania funduszy na poziomie regionalnym (znajdują się w nim przedstawiciele organizacji pozarządowych z 16 regionów, którzy będą pełnić rolę łączników między pozarządowymi członkami komitetów monitorujących a środowiskami organizacji pozarządowych – prace Panelu koordynuje Kujawsko-Pomorska Federacja Organizacji Pozarządowych), Krajowej Sieć Tematycznej ds. Partnerstwa oraz grup i zespołów roboczych przy komitetach monitorujących.

Informacji o działaniach podejmowanych przez Sekretariat można szukać w portalu ngo.pl (w zakładce nowaperspektywa.ngo.pl) oraz na profilu społecznościowym Organizacje pozarządowe - perspektywa finansowa 2014-2020. Powstanie także strona internetowa poświęcona komitetom monitorującym. Znajdą się na niej dane kontaktowe do członków i członkiń komitetów, publikowane będą materiały merytoryczne, protokoły oraz sprawozdania z prac członków komitetów, w tym raporty z aktywności członków KM reprezentujących sektora pozarządowy.