Publicystyka - ngo.pl

W 2004 roku nie tylko weszliśmy do Unii Europejskiej, ale i zaczęła obowiązywać Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zmieniły się zatem sposoby rozdysponowywania środków publicznych, a środki przedakcesyjne powoli zostały zastąpione przez środki przeznaczone dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Ze środków unijnych zawsze najbardziej dostępnymi funduszami były te przeznaczone na tzw. „miękkie działania”, nie inwestycyjne. Charakteryzowały się one zazwyczaj niskim wkładem własnym (do 10-15%) lub jego brakiem, możliwością sfinansowania niewielkiej ilości sprzętu. Jeżeli chodzi o tematykę to w przypadku Europejskiego Funduszu Społecznego, a więc największego dostępnego źródła finansowania działań nie inwestycyjnych, to projekty musiały być zazwyczaj powiązane z rynkiem pracy lub edukacją. W latach 2007-2013 z EFS organizacje pozarządowe mogły finansować głównie: edukację na wszystkich poziomach (od przedszkola, do szkolnictwa wyższego i kształcenia ustawicznego), wsparcie na rynku pracy osób w wieku produkcyjnych, wsparcie pracowników i przedsiębiorstw, integrację społeczną. Dużą popularnością wśród organizacji pozarządowych cieszyły się małe projekty - do 50 tys. złotych, tzw. oddolne inicjatywy na obszarach do 25 tys. mieszkańców, a więc na wsi i w mniejszych miejscowościach. Ich popularność zawdzięczamy głównie temu, iż mogły je pozyskać podmioty nie mające doświadczenia i dopiero co założone. W kolejnych latach aktywizacja lokalnych społeczności i praca z liderami będzie miała swoje źródło finansowania w środkach europejskich, choć organizacje pozarządowe mają nadzieje, że także w społecznościach miejskich.

W latach 2014-2020 ulegnie zmianie zakres tematyczny wsparcia co dla części organizacji zwiększy możliwości ich pozyskania. Już wiemy, iż zdecydowano się zwiększyć ilość środków na Europejski Funduszu Społeczny i zagwarantować 20% środków na działania związane z walką z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

Tak jak w latach poprzednich z EFS będzie można finansować projekty z zakresu edukacji na różnych poziomach oraz uczenie się przez całe życie. Takie projekty będą możliwe już od etapu przedszkolnego, aż po aktywne starzenie się. Gdy dodamy, iż zdecydowano się wesprzeć różne formy opieki nad dzieckiem do lat 3, uzyskamy szeroki wachlarz działań, którymi są zainteresowane organizacje pozarządowe. Warto podkreślić, że to właśnie organizacje pozarządowe najefektywniej do tej pory realizują projekty, których celem jest tworzenie i prowadzenia przedszkoli i punktów przedszkolnych- robią to najtaniej i kontynuują działania po zakończeniu finansowania z UE. Z drugiej strony edukacja międzypokoleniowa i wsparcie seniorów również jest domeną różnego rodzaju fundacji i stowarzyszeń.

Na szczeblu regionalnym kontynuowane będzie wsparcie w szerokorozumianych obszarach rynku pracy i integracji społecznej. Szansą dla organizacji pozarządowych będzie wspieranie społeczności marginalizowanych, udział w lokalnych strategiach rozwoju, czy też realizacja projektów związanych z rozwojem kultury informatycznej. Ze względu na sytuację społeczno-gospodarczą Polski i Europy spora część przedsięwzięć będzie musiała generować miejsca pracy, czy też zatrudnienie dla osób biorących udział w projektach. Warto jednak by w tym organizacje pozarządowe widziały szansę, a nie tylko zagrożenia. Przydadzą się kontakty z innymi instytucjami, wykorzystywanie możliwości jakie dają przedsiębiorstwa społeczne. Ze względu na zmniejszającą się ilość osób w wieku produkcyjnym projekty aktywizacyjne będą musiały być skierowane na mobilność zawodową i geograficzną osób nie mających pracy. A więc będzie nowe pole działania dla organizacji pozarządowych, dla których w przeciwieństwie do administracji gminy czy powiaty nie stanowią granicy administracyjnej.

Nowością w funduszach unijnych na lata 2013-2020 jest zwiększenie zainteresowania zdrowiem i usługami socjalnymi i to zarówno w kontekście powszechnego dostępu do służby zdrowia, jak i usług typowo socjalnych. W różnego rodzaju dokumentach mówi się nie tylko o aktywnym, ale i zdrowym starzeniu się. To właśnie organizacje pozarządowe ze względu na swoją kreatywność i mniejsze ograniczenia formalne są wstanie kompleksowo zająć się seniorami.

Wsparcie będą miały szansę uzyskać także działania na styku obywateli i administracji, dlatego, że jednym z celów reformy administracji na lata 2014-2020 jest uproszczenie procedur administracyjnych i legislacyjnych oraz zwiększenie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji.

Ponieważ nadal trwają pracę nad kształtem dokumentów programowych, wiele się może zmienić. Jednak zawsze nowa perspektywa finansowa daje nowe otwarcie i szansę na pozyskanie środków na kontynuowanie przedsięwzięć i rozpoczęcie nowych działań. Ostatnie 8 lat pozyskiwania środków unijnych pokazało, że organizacje pozarządowe dość dobrze radzą sobie z dopasowaniem się do unijnych programów i wykorzystują szanse jakie stwarzam nam członkostwo w Unii Europejskiej. Czasami wydaje się nawet że zbyt łatwo następuje przekwalifikowanie organizacji w celu pozyskania nowych środków, a wciąż istnieją mało zagospodarowane sfery życia, na które trudno pozyskać środki. Być może źródłem finansowania na mało popularne działania mogą się stać tzw. fundusze norweskie i szwajcarskie. Dlatego warto zainteresować się także tym co jest projektowane dla nich projektowane.