Stanowisko ws. projektu nowelizacji ustawy o rencie socjalnej - Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją
Nie ma niezależnego życia bez niezależności ekonomicznej. Renta, w tym renta socjalna, skierowana bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, stanowi podstawę budżetu osobistego. To świadczenie w odpowiedniej wysokości, w połączeniu z innymi dostosowanymi indywidualnie usługami, jest krokiem do tak oczekiwanej deinstytucjonalizacji i budowy niezależnego życia w środowisku lokalnym, zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.
„Nic o nas bez nas" – zapewniali nas wszyscy liderzy koalicji 15 października przed ubiegłorocznymi wyborami. Słyszeliśmy słowa premiera Donalda Tuska „Obiecuję - tak, jak staliśmy przy Was wtedy, kiedy władza od Was się obracała plecami - tak będziemy ciężko i pilnie pracować nad tym, żeby ta ustawa, na którą czekaliście, jak najszybciej stała się faktem”.
Nowelizacja ustawy o rencie socjalnej stanowi odpowiedź na palący problem ubóstwa bardzo wielu osób z niepełnosprawnościami wrodzonymi lub nabytymi we wczesnym okresie życia. Moment powstania niepełnosprawności w istotny sposób determinuje jej skutki. Ustawodawca wyodrębnił tę grupę osób (przypis), gdyż niepełnosprawność tak wcześnie nabyta ma zwykle zasadniczy wpływ na rozwój człowieka w aspekcie biologicznym, psychospołecznym oraz ekonomicznym. Często utrudnia lub uniemożliwia to zdobycie odpowiednich kompetencji społecznych, wykształcenia i uzyskanie na równi z innymi osobami możliwości zarobkowania oraz samodzielnego utrzymania się.
Nie ma niezależnego życia osoby z niepełnosprawnością bez niezależności ekonomicznej. Renta, w tym renta socjalna, skierowana bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością, stanowi podstawę budżetu osobistego. To świadczenie w odpowiedniej wysokości, w połączeniu z innymi dostosowanymi indywidualnie usługami, będzie krokiem do tak oczekiwanej deinstytucjonalizacji i budowy niezależnego życia w środowisku lokalnym, zgodnie z ratyfikowana przez Polskę Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.
Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej zyskał ogromne poparcie społeczne, co wyraziło się w zebraniu ponad 200 tysięcy podpisów. Projekt został przychylnie przyjęty na posiedzeniu Sejmu. Jednak realizacja postulatu „godnego życia” ciągle odkładana jest na później. Takie działania społeczność osób z niepełnosprawnościami odbiera jako niesprawiedliwe oraz szczególnie rażące w kontekście skutecznie realizowanych reform skierowanych do innych grup społecznych i płynących do nich szerokim strumieniem transferów pieniężnych.
W naszej ocenie wysokość świadczeń rentowych nie przekłada się wprost na aktywność osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy. Chybionym argumentem jest też twierdzenie, że podwyższenie renty socjalnej stało się niemożliwe ze względu na wejście w życie ustawy o świadczeniu wspierającym, gdyż wystarczy zrezygnować z odniesienia wysokości tego świadczenia do renty socjalnej (o co wołaliśmy już rok temu).
Oczekujemy, że prace nad nowelizacją ustawy o rencie socjalnej, jak i nad innymi kluczowymi reformami, będą odbywać się wreszcie przy udziale społeczności osób z niepełnosprawnością i to na każdym etapie procesu legislacyjnego. Konsultacje społeczne muszą być rzeczywiste i transparentne, z uwzględnieniem różnych grup interesariuszy. Dostrzegamy bowiem głosy, które zamiast przedłożyć konstruktywne uwagi i zapisy, jak zmianami objąć jak największe grono osób z niepełnosprawnościami, zgłaszają sprzeciw wobec podwyższenia renty w ogóle.
Gwarancje ustawowe poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami muszą wiązać się z dodatkowymi nakładami z budżetu państwa. Skoro bowiem brak jest środków na podwyższenie świadczeń rentowych, to jak mamy uwierzyć, że wystarczy ich na usługi m.in.: powszechnie dostępną asystencję, opiekę wytchnieniową, mieszkalnictwo (w tym wspomagane społeczności mieszkaniowe i mieszkania ze wsparciem) czy aktywizację zawodową. Decydenci powinni zrozumieć, że działającego realnie systemu wsparcia -umożliwiającego wzmocnienie niezależności osoby z niepełnosprawnością - nie zbuduje się bezkosztowo.
Z nadzieją czekamy na posiedzenie sejmowej Podkomisji stałej do spraw osób z niepełnosprawnościami i włączenia społecznego wyznaczone na 9 maja. Czekamy na spełnienie obietnicy podwyższenia renty socjalnej. Czekamy na wprowadzenie ustawowego finansowania i zmian systemowych zapewniających wsparcie wszystkich osób z niepełnosprawnościami, również tych, które dotąd świadczeń i wsparcia były pozbawione.
Treść przypisu: Prawo do ubiegania się o rentę socjalną przysługuje osobie pełnoletniej, u której lekarz orzecznik ZUS stwierdził całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia lub przed ukończeniem 25 roku życia w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej oraz w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej (art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, Dz.U. z 2023 r. poz. 2194).
