Publicystyka - ngo.pl

W ramach ZPORR do wydania jest około 4 mld euro, z czego 3 mld
euro to środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i
Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zainteresowanie programem okazało się tak duże, że z większości,
bo z 14 województw, do MGiP wpłynęły prośby o zgodę na wydatkowanie
środków z kolejnych alokacji, czyli z roku 2005 i 2006. Zgody takie
zostały tym województwom udzielone. W ostatnich miesiącach do MGiP
wpłynęły także pierwsze wnioski o realokację środków pomiędzy
działaniami, które już zatwierdził Komitet Monitorujący. Były to
realokacje kursowe, to znaczy, że w sytuacji, kiedy kurs euro
drastycznie spadł, a więc złotówek było do wydatkowania mniej,
władze województw otrzymały szansę na wnioskowanie o przesunięcie
środków. Część województw z takiej szansy skorzystała.

Zarządy Województw rekomendowały już prawie dwie trzecie środków
przeznaczonych na trzy lata (62 proc). Zarekomendowanych zostało
już 4,5 tys. projektów wybranych przez Zarząd Województwa. Te
projekty konsumują dwie trzecie środków, jakie są do dyspozycji na
trzy lata. Jeśli chodzi, o projekty zatwierdzone, to ponad 2,5 tys.
projektów konsumuje 43 proc. środków, które mamy do dyspozycji na
lata 2004-2006. To pokazuje, że już za kilka miesięcy może nie być
już żadnych środków do podziału. Może zdarzyć się taka sytuacja, że
do końca bieżącego roku wszystkie pieniądze zostaną podzielone, a
pozostałe projekty będą mogły być realizowane tylko i wyłącznie z
oszczędności poprzetargowych.



We wszystkich województwach zainteresowanie ZPORR jest bardzo duże,
widać natomiast różnice w skuteczności podpisywania umów przez
wojewodów. Na jednym biegunie jest województwo wielkopolskie, gdzie
podpisane przez wojewodów umowy konsumują już 70 proc. alokacji na
trzy lata, a na - województwo dolnośląskie, gdzie do tej pory
zostało zakontraktowanych jedynie 20 proc. środków. Władze
samorządowe, które ogłaszają nabory, w różny sposób ustalają
harmonogram zbierania i oceniania wniosków. Drugim powodem jest
również fakt, iż wnioski przesyłane przez urząd marszałkowski nie
we wszystkich województwach są równie dobrze zweryfikowane pod
kątem poprawności formalnej. Trzecim powodem są spory na linii
urząd maszałkowski – urząd wojewódzki. Tam, gdzie takie spory mają
miejsce, proces podpisywania umów przez wojewodów jest
wydłużony.

Procedura dotycząca zatwierdzania i realizacji projektów jest
kilkuetapowa. Pierwszy etap to złożenie wniosku przez beneficjenta,
najczęściej przez jednostkę samorządu terytorialnego, następny -
ocena formalna dokonywana przez urzędników w urzędach
marszałkowskich, kolejny - ocena merytoryczna dokonywana przez
panel ekspertów, potem rekomendacja Regionalnego Komitetu
Sterującego, następnie decyzja Zarządu Województwa i w końcu
podpisanie umowy przez wojewodę, bądź w przypadku Priorytetu 2 -
dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy.



We wszystkich Priorytetach nastąpiło przekroczenie alokacji. W
przypadku Priorytetu 3 Rozwój lokalny to jest trzy i pół raza
więcej niż dostępne środki. Ale są też takie działania, gdzie
zainteresowanie ponad siedmiokrotnie przekracza dostępne
środki.

W Działaniu 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa złożono ponad 4 600
wniosków. Zainteresowanie tym działaniem jest bardzo duże,
natomiast procent zakontraktowanych środków jest jeszcze stosunkowo
niski, ponieważ niedawno została zmieniona umowa o dofinansowanie.
Dodał również, że dużym zainteresowaniem cieszą się działania
dotyczące obszarów wiejskich oraz lokalnej infrastruktury
społecznej. Wnioskowana kwota dotacji przekroczyła siedem i pół
raza dostępne na trzy lata środki.

Do tej pory najmniej wniosków zostało złożonych w ramach dwóch
działań w 2 Priorytecie, współfinansowanym ze środków Europejskiego
Funduszu Społecznego. Dotyczy on wsparcia osób, które tracą
zatrudnienie w wyniku restrukturyzacji przemysłu oraz osób, które
tracą zatrudnienie w rolnictwie. MGiP stara się zmienić zasady tak,
aby to wsparcie było bardziej atrakcyjne, żeby wnioskowanie o
środki było prostsze. Komitet Monitorujący zatwierdził niedawno
zmiany, które mają spowodować większe zainteresowanie tymi
działaniami.

Stosunkowo mało wniosków zostało złożonych w ramach działania
dotyczącego obszarów zdegradowanych. Barierą jest niedostateczna
umiejętność, po stronie samorządów, tworzenia programów
rewitalizacyjnych.

Jednym z wyzwań w najbliższym czasie jest m.in. pełne
wykorzystanie środków przeznaczonych na działania wspierające osoby
odchodzące z rolnictwa i osoby zagrożone procesami
restrukturyzacyjnymi.Kolejnym wyzwaniem jest uproszczenie procedur.
System jest wciąż przeregulowany. Należy także poprawić tempo
podpisywania umów oraz poziom płatności. O ile płatności na linii
gmina-wykonawca są na zadawalającym poziomie, to ciągle mamy niskie
płatności z poziomu wojewody. Z kont wojewodów wypłacono 109 mln
zł, w tym 42 mln w lipcu. Poziom wypłat jest ciągle za mały.



***

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest
programem finansowanym m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Na jego
realizację w latach 2004-2006 przewidziano około 2,5 mld euro z
EFRR oraz 438 mln euro z EFS, co stanowi około 36 proc. wszystkich
funduszy strukturalnych przyznanych Polsce. W ramach środków
własnych zaangażowanych będzie 346 mln euro z budżetu państwa i 769
mln euro z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Program
przewiduje możliwość realizacji bardzo szerokiego zakresu
projektów, które mogą uzyskać dofinansowanie w wysokości
maksymalnie 75 proc. ich wartości. Środki ZPORR podzielone są na
alokacje wojewódzkie a sposób ich podziału jest wypadkową
następujących kryteriów: poziomu zaludnienia, wielkości PKB na
mieszkańca oraz stopy bezrobocia.

Już ponad 2,5 tys. umów o dofinansowanie projektu, na łączną
kwotę 5,15 mld zł podpisano z beneficjentami w ramach
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR).
Z tego Programu, na rozwój regionalny udzielana jest największa
część pomocy z funduszy strukturalnych.



Na realizację ZPORR w latach 2004-2006 przewidziano łącznie w skali
kraju ok. 3 mld euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Środki te podzielone są na
poszczególne województwa oraz Priorytety i Działania.



Główną grupę beneficjentów ZPORR stanowią jednostki samorządu
terytorialnego. Wnioski o dofinansowanie projektu oceniane są pod
względem formalnym oraz merytoryczno-technicznym. Ostatecznego
wyboru projektów – w przypadku Priorytetów I i III (z wyłączeniem
Działania 3.4. Mikroprzedsiębiorstwa) dokonują Zarządy Województw,
a w przypadku Priorytetu II oraz Działania 3.4. – odpowiednie
Instytucje Wdrażające (w roli tej występują głównie Wojewódzkie
Urzędy Pracy oraz Agencje Rozwoju Regionalnego). Następnie wojewoda
lub – w imieniu Instytucji Wdrażającej – upoważniona osoba
podpisuje z wybranymi beneficjentami umowy o dofinansowanie
projektu.



Do końca lipca 2005 r. w ramach Priorytetów ZPORR: I. Rozbudowa i
modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności
regionów, II. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach oraz
III. Rozwój lokalny złożono 19 430 wniosków o dofinansowanie
projektu ze środków Unii Europejskiej. Łączna kwota wsparcia, o
którą ubiegali się projektodawcy, wyniosła 28,6 mld zł – a więc
ponad dwukrotnie więcej niż pula dostępnych środków.

O najwyższą kwotę w stosunku do
dostępnych środków ubiegali się beneficjenci projektów z dziedziny
infrastruktury edukacyjnej i sportowej o znaczeniu lokalnym
(Poddziałanie 3.5.1. – wnioskowano o kwotę 12-krotnie
przewyższającą całkowitą alokację na to Poddziałanie) oraz
regionalnej infrastruktury ochrony zdrowia (Poddziałanie 1.3.2. –
projektodawcy wnioskowali o 553 proc. alokacji na lata
2004-2006).



W porównaniu do innych Działań, względnie niewiele wniosków
przygotowano dotychczas w ramach Działania 2.4. Reorientacja
zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi (226
złożonych wniosków na kwotę 225 mln zł, stanowiącą 74,84 proc.
alokacji na to Działanie w obecnym okresie programowania).



Ocenę formalną pozytywnie przeszło dotychczas 11 527 wniosków, a
ocenę merytoryczną 7 732 wnioski. Zarządy Województw oraz
Instytucje Wdrażające wybrały do realizacji 4,5 tys. projektów na
łączną kwotę 7,3 mld zł, co stanowi 61,94 proc. środków do
wykorzystania (alokacji) na lata 2004-2006.



Największą część Zarządy Województw (poprzez podjęcie decyzji o
wyborze projektów) wykorzystały w:



Poddziałaniu 3.5.1. Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa
(95,80 proc. dostępnych środków na to Poddziałanie).

Działaniu 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna (90 proc.
dostępnych środków)

Działaniu 1.2. Infrastruktura ochrony środowiska (90,34 proc.
całkowitej alokacji na Działanie 1.2.).

W ostatnich miesiącach również znacząco wzrosła liczba wniosków
wybranych do realizacji w ramach Działania 3.4.
Mikroprzedsiębiorstwa – z 663 w maju do 1148 na koniec lipca. Obok
Działania 3.4., najwięcej decyzji o przyznaniu dofinansowania
podjęto w Działaniu 3.1. Obszary wiejskie, gdzie wsparcie w łącznej
wysokości 954 mln zł (65,63 proc. dostępnych w tym Działaniu
środków) otrzymały 692 projekty.



Największą kwotę dofinansowania przyznano na realizację projektów
drogowych w ramach Działania 1.1. (233 wybrane projekty z zakresu
infrastruktury drogowej, łączna kwota wsparcia – 2,1 mld zł).



Do 31 lipca 2005 podpisano w ramach ZPORR 2 541 umów o
dofinansowanie projektu, na łączną kwotę 5,15 mld zł. stanowiącą
43,46 proc. całości dostępnych środków. Najwięcej umów z
beneficjentami podpisano w ramach Działań: 2.2.Wyrównywanie szans
edukacyjnych poprzez programy stypendialne (595) oraz 3.1. Obszary
wiejskie (554).



Wojewodowie najwięcej środków „zakontraktowali” na te rodzaje
projektów, które cieszyły się dużą popularnością wśród
wnioskodawców, m.in. dotyczące rozwoju infrastruktury społecznej. W
Poddziałaniu 3.5.1. Lokalna infrastruktura edukacyjna i sportowa
podpisane umowy wykorzystują 72,15 proc. alokacji, a Działanie 1.3
Regionalna infrastruktura społeczna wykorzystuje 77,30 proc.



Na największą kwotę podpisano umowy w Działaniach: 1.1.
Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
(łącznie 1,6 mld zł ), 1.3. Regionalna infrastruktura społeczna
(761 mln zł), 1.2. Infrastruktura ochrony środowiska (706 mln zł)
oraz 3.1. Obszary wiejskie (691 mln zł).



Względnie małą liczbę umów podpisano w ramach Działań 2.4.
Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami
restrukturyzacyjnymi oraz 2.5. Promocja przedsiębiorczości. W
żadnym z tych Działań zakontraktowana kwota nie przekroczyła
dotychczas 10 proc. alokacji.



Najmniej środków zakontraktowano dotychczas w Działaniu 3.4.
Mikroprzedsiębiorstwa (0,98 proc. alokacji na lata 2004-2006).
Przyczyną tego była konieczność oczekiwania na zmianę
rozporządzenia w sprawie wzorów umów o dofinansowanie projektów
realizowanych w ramach ZPORR. Ponieważ znowelizowane rozporządzenie
weszło w życie 25 lipca br., w najbliższych miesiącach spodziewany
jest szybki wzrost liczby umów podpisanych w ramach tego
Działania.



We wszystkich województwach rozpoczęło się już wypłacanie
beneficjentom refundacji z rachunków programowych. Całkowita
wartość płatności przekazanych z tych kont wynosi 109,8 mln
złotych, co stanowi 0,93 proc. ogólnopolskiej alokacji na lata
2004-2006 oraz 2,13 proc. podpisanych dotychczas umów. Kwoty
wypłacone przez beneficjentów (np. gminy) wykonawcom projektów, są
wielokrotnie wyższe.



Pod względem płatności z kont programowych sytuacja najlepiej
kształtuje się w województwach: małopolskim (wypłacono 24 mln zł –
3,2 proc. całkowitej alokacji 2004-2006 na to województwo),
kujawsko-pomorskim (16,6 mln zł – 2,9 proc. alokacji) oraz
lubuskim

(11,2 mln zł – 3,35 proc. alokacji). Refundacja rozpoczęła się już
w ramach większości Działań z zakresu Priorytetów I, II i III.
Największą kwotę objęły płatności dokonane w ramach Działań: 1.3.
Regionalna infrastruktura społeczna (38,4mln zł) oraz 3.1. Obszary
wiejskie (27,7mln zł).

• Wartość dostępnych środków obliczono wg kursu 1 euro = 4,0521 zł,
  używanego do celów sprawozdawczości w III kwartale 2005 r.