Sprawozdanie ze spotkania RDPP i MG w sprawie wdrażania Funduszy Strukturalnych
Członkowie Rady Działalności Pożytku Publicznego utworzyli grupę roboczą, odpowiedzialną m.in. za spotkania z przedstawicielami Ministerstwa Gospodarki i trzymanie ręki na pulsie, jeśli chodzi o politykę strukturalną i sprawy trzeciego sektora. W jego skład wchodzą: Krzysztof Balon, Teresa Hernik, Urszula Burkot i Jakub Wygnański. 8 czerwca 2004 odbyło się spotkanie ministra Marka Szczepańskiego (odpowiedzialnego m.in. za przygotowania i za wdrożenie Funduszy Strukturalnych w Polsce) oraz jego współpracowników i dyrektorów odpowiednich departamentów w MGiPS z grupą roboczą.
Na spotkania zapraszani są również zewnętrzni eksperci (z organizacji
pozarządowych). W spotkaniu, o którym mowa, wzięły udział Renata Koźlicka z Przedstawicielstwa
polskich organizacji pozarządowych i Marzena Mendza-Drozd ze Stowarzyszenia na rzecz FIP.
Jakie sprawy poruszono?
Zgodnie z zasadami wynegocjowanymi przez rząd polski z UE 25% obowiązkowego wkładu krajowego do Funduszy Strukturalnych będzie miało charakter publiczny - czyli niepochodzący ze źródeł prywatnych (z małymi wyjątkami). W programach zarządzanych centralnie, środki te są gwarantowane przez centralne instytucje (środki z ministerstw, funduszy celowych, rezerw itp.). Takie współfinansowanie ze środków publicznych nie jest zapewnione na poziomie regionalnym. Pierwotna propozycja rozwiązania tego problemu przez MGiPS polegała na obciążeniu projektodawców odpowiedzialnością za znalezienie 25% publicznego wkładu, co całkowicie uzależniało wszelkie instytucje niepubliczne (takie jak organizacje pozarządowe, kościoły, szkoły niepubliczne itd.) od jednostek samorządowych - z tego względu, że nie mogłyby one samodzielnie składać projektów i samodzielnie zapewnić wkładu krajowego ze środków prywatnych. Co więcej, samorząd nie musiałby i pewnie nie zawsze by chciał dokładać do ich projektów. Po różnego rodzaju protestach MGiPS złagodziło swoje rekomendacje, czyniąc władze samorządów wojewódzkich odpowiedzialnymi za to, aby w ostatecznym rozrachunku wymagane przez UE proporcje udziału środków publicznych i prywatnych w skali regionu były zachowane. Ta rekomendacja jest łagodniejsza, ale i tak istnieje zagrożenie nieformalnej dyskryminacji projektów, nieposiadających współfinansowania ze środków publicznych.
Złagodzona propozycja spotkała się ze wstępną akceptacją zarządów województw. Ministerstwo, zdając sobie sprawę z problemu, jest cały czas otwarte na ewentualne pomysły (w szczególności: jak można zmienić status środków prywatnych, będących w posiadaniu jednostek niepublicznych, na publiczne ). Rozważane było np. potraktowane w taki sposób wpłat z 1%. Zdaniem Ministerstwa problem tkwi w ustawie o finansach publicznych, która - wziąwszy pod uwagę to doświadczenie - powinna być znowelizowana. Na ten okres programowania (lata 2004-06) to już nie wpłynie, ale warto zadbać, żeby w przyszłości taka sytuacja się nie powtórzyła. W tej sprawie ma być przedstawiona notatka premierowi J. Hausnerowi. Niezależnie od tego, po stronie organizacji (a przede wszystkim łączników, którzy są członkami RKS-ów) powinien być prowadzony monitoring przestrzegania najnowszego zalecenia MGiPS, tak aby wystarczająco wcześnie reagować na "dyskryminowanie" projektów zgłaszanych przez inne niż samorządy podmioty. Warto także w odpowiednich Urzędach Marszałkowskich dowiedzieć się, jakie są reakcje na rekomendacje Ministerstwa w sprawie 25%.
2. Czy Programy Operacyjne i Uzupełnienia są sprzeczne z Ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie?
Istnieje zagrożenie, iż niektóre zapisy Uzupełnień do Programów Operacyjnych, a nawet samych Programów Operacyjnych mogą być niezgodne z Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ogólnie rzecz ujmując, chodzi o działania obejmujące projekty finansowane z Funduszy Strukturalnych, w których samorządy są przewidziane jako wyłączny beneficjent, a Ustawa mówi, iż organizacja pozarządowa i inne podmioty wymienione w Ustawie "mogą z własnej inicjatywy złożyć ofertę realizacji zadań publicznych, także tych, które są realizowane dotychczas w inny sposób, w tym przez organy administracji publicznej".
Sytuacja taka może dotyczyć np. Priorytetu 2 Działania 2.2.
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego: "Wyrównywanie szans edukacyjnych
poprzez programy stypendialne". Jedynie powiat może być projektodawcą, a ta możliwość jest
zamknięta np. dla organizacji pozarządowych. Być może kwestia ta dotyczy również SPO RZL Priorytet
1, Działanie 1.2 Perspektywy dla młodzieży.
Ministerstwo bardzo liczy na jak najszybsze wskazanie tych działań, w których taka sytuacja ma miejsce. Jeśli wątpliwe zapisy dotyczą tylko Uzupełnień, jest szansa, żeby zostały zmodyfikowane przez Komitety Monitorujące (które spotykają się prawdopodobnie 30 czerwca). Gorzej, jeśli wynikają one z Programów Operacyjnych, które nie mogą być zmienione bez porozumienia z KE.
3. Funkcjonowanie Krajowego Ośrodka Szkoleniowego Europejskiego Funduszu Społecznego (KOSzEFS-u) i podobny system dla pozostałych Funduszy Strukturalnych
KOSzEFS nie ma jasnej strategii działania, jego przedsięwzięcia są opóźnione, chaotyczne i zamknięte na inne przedsięwzięcia realizowane w zakresie szkoleniowym. Ponadto są jednostką specjalizującą się w małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP), a MŚP nie są najważniejszym beneficjentem ESF. Poza tym KOSzEFS, jak sama nazwa wskazuje, przeznaczony jest wyłącznie dla ESF, a nie ma systemów szkoleń z pozostałych Funduszy Strukturalnych.
Ministerstwo prześle "Zintegrowaną strategię działań promocyjnych i szkoleniowych Instytucji Zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty w Polsce na lata 2004 -2006" (w załączeniu), która mówi o całościowych rozwiązaniach, także dla pozostałych Funduszy. Ponadto Ministerstwo jest otwarte na osobną dyskusję tylko w sprawie KOSzEFS-u oraz zgłaszanie wniosków w tej sprawie. Planowane jest spotkanie, poświęcone tylko temu zagadnieniu.
4. Inne fundusze: Mechanizmy Finansowe Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG)
Wg rozporządzeń i rekomendacji Sekretariatu Zarządzającego tymi Mechanizmami w Brukseli proces programowania tych środków powinien mieć charakter transparentny i uwzględniający konsultacje z zainteresowanymi partnerami, w tym z przedstawicielami zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Ponadto przewidziana jest możliwość utworzenia odrębnego funduszu na rzecz społeczeństwa obywatelskiego. W Polsce obie te rekomendacje nie zostały uwzględnione. O samych Mechanizmach, czytaj: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/_fundusze.php?dzial=1192&poddzial=1242&dokument=2765
Zaplanowano spotkanie 15 czerwca 2004 z Dyrektorem Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Piotrem Żuberem nt. uwzględnienia organizacji pozarządowych w powyższych funduszach.
Ponadto rozmawiano jeszcze : podręczniku dla projektodawców EFS,
następnym okresie programowania Funduszy Strukturalnych w latach 2007 - 2013, grantów globalnych i
wdrażania ustawy o Narodowym Planie Rozwoju. Kolejne spotkanie z ministrem Szczepańskim jest
zaplanowane na trzeci tydzień lipca.
Źródło: inf. własna