Społeczeństwo obywatelskie jako architekt przemian w procesach sprawiedliwej transformacji
W obliczu zmian społecznych i gospodarczych, Polska stoi przed wyzwaniem przekształcenia swojego modelu rozwoju w kierunku bardziej zrównoważonego i inkluzywnego. Autorzy publikacji WiseEuropa pt. „Rysowanie mapy”, Małgorzata Majewska i Michał Wierzbowski, apelują o systemowe zaangażowanie w te procesy organizacji pozarządowych - mają one potencjał, aby odegrać kluczową rolę jako inicjatorzy, mediatorzy i innowatorzy sprawiedliwej transformacji.
Realna wartość w procesach transformacyjnych
Organizacje pozarządowe (NGO) często jako pierwsze identyfikują nowe wyzwania społeczne i środowiskowe, proponując innowacyjne rozwiązania. Dzięki bliskim relacjom z lokalnymi społecznościami, NGO potrafią szybko reagować na zmieniające się potrzeby, wprowadzając pilotażowe projekty, które później mogą być skalowane na poziomie krajowym. NGO pełnią też funkcję pomostu między obywatelami a instytucjami publicznymi. Poprzez konsultacje społeczne, kampanie informacyjne i rzecznictwo, organizacje te wspierają inkluzywne kształtowanie polityk publicznych, zapewniając, że głosy różnych grup społecznych są słyszane i uwzględniane w procesie decyzyjnym.
Współpraca jako klucz do sukcesu
Efektywna transformacja wymaga synergii działań różnych sektorów. Jak wskazują autorzy publikacji, obecnie „państwo nie pełni roli mediatora, który umożliwiłby budowanie szerokich koalicji i uzgadnianie wspólnych scenariuszy transformacji. Każda ze stron działa w oderwaniu od innych, bez szansy wypracowania wspólnej wizji przyszłości (…). Skoro eksperci, ekolodzy, związkowcy czy inni liderzy opinii nie są angażowani w sposób skoordynowany, stają się recenzentami procesu – zazwyczaj w kontrze do rządu i instytucji administracji publicznej”. Organizacje pozarządowe, dzięki swojej elastyczności i zdolności do budowania partnerstw, są w stanie łączyć siły z administracją publiczną, sektorem prywatnym i innymi organizacjami społecznymi. Takie współdziałanie umożliwia wspieranie tworzenia kompleksowych strategii rozwoju kraju, które są bardziej odporne na zmiany i lepiej dostosowane do lokalnych realiów.
Aby przełamywać bariery
Społeczeństwo obywatelskie jest nieodzownym partnerem procesu transformacji społeczno-gospodarczej Polski. Zaangażowanie, innowacyjność i zdolność do mobilizacji społecznej czynią organizacje pozarządowe kluczowymi aktorami w kreowaniu sprawiedliwej i bardziej zrównoważonej przyszłości. „W swoich analizach różne think tanki wskazują, że cele transformacyjne Polski są zbyt mało ambitne, a odejście od węgla w energetyce do 2049 roku to termin zbyt odległy. Są opracowane zestawy konkretnych rekomendacji, jak tym procesem zarządzać i jakie działania podejmować”, czytamy w raporcie pt. „Rysowanie mapy”.
Wspieranie i wzmacnianie roli NGO powinno być priorytetem dla wszystkich interesariuszy zaangażowanych w proces przemian. Aby organizacje pozarządowe mogły w pełni wykorzystać swój potencjał, konieczne jest wspieranie sprzyjających rozwiązań prawno-instytucjonalnych oraz zapewnienie odpowiednich mechanizmów wsparcia finansowego i merytorycznego.
