Publicystyka - ngo.pl

Ramy formalno-prawne współpracy JST i NGO oddają w nasze ręce całą gamę narzędzi, które możemy wykorzystywać do budowania i zacieśniania relacji pomiędzy sektorami. Jednak otoczenie prawne to nie wszystko, ważna jest również swoista kultura współpracy oparta o zasady jawności, efektywności, suwerenności stron, partnerstwa, uczciwej konkurencji i równości szans oraz pomocniczości. Takie właśnie podejście zaproponowano w modelu współpracy wypracowanym w projekcie systemowym, którego liderem jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a partnerami Sieć SPLOT, Związek Miast Polskich, Collegium Civitas oraz Instytut Spraw Publicznych.

Punktem wyjścia do spotkania była analiza dotychczasowej współpracy samorządów z organizacjami pozarządowymi. Jerzy Boczoń z Fundacji RC (Gdańsk) w swoim wystąpieniu podsumował ponad 20 lat współistnienia struktur publicznych – w tym samorządowych – oraz III sektora. Już z tej prelekcji wynikało, że samorządy i organizacje muszą budować współpracę w oparciu o coś więcej niż tylko ramy formalno-prawne. Jest to warunkiem dalszego rozwoju struktur obywatelskich, których siłą napędową jest kapitał społeczny, rozumiany jako sieć relacji osób cechujących się postawami kooperacyjnymi, dla których wartościami są m.in. pomocniczość i partnerstwo.

W dalszej części spotkania omówione zostały przykłady wykorzystania narzędzi współpracy finansowej i niefinansowej w kontekście lokalnym. Pełnomocnik Prezydenta Miasta Słupska ds. Organizacji Pozarządowych, pan Rafał Jeka oparł swoje wystąpienie o przykłady mechanizmów funkcjonujących w Słupsku. Obywatelska Inicjatywa Uchwałodawcza, Fundusz Wkładów Własnych dla organizacji pozarządowych, Regulamin Konsultacji Społecznych to niektóre z omawianych rozwiązań.

Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych zaprezentowała pani Marta Jasiurska, dyrektorka Sieci SPLOT. Fundament modelu stanowią trzy płaszczyzny współpracy: tworzenie polityk publicznych, realizacja zadań publicznych i tworzenie warunków do społecznej aktywności. W każdej z płaszczyzn wyróżniono kilka obszarów współpracy, w których kooperacja powinna się odbywać z poszanowaniem zasad współpracy: jawności, efektywności, suwerenności stron, partnerstwa, uczciwej konkurencji i równości szans oraz pomocniczości. Całość modelu zamyka „kultura współpracy”, czyli wszystko to, co łączy reprezentantki i reprezentantów sektorów, a nie jest zapisane w ustawach – relacje, wartości, wola współpracy.

W kontekście propozycji zawartych w modelu zostały przeprowadzone panele dyskusyjne. Poświęcono je zagadnieniom rad działalności pożytku publicznego oraz infrastruktury III sektora. Najważniejsze rekomendacje płynące z dyskusji to:

• budować współpracę w oparciu o struktury adekwatne do lokalnych warunków (np. nie tworzyć „automatycznie” rad działalności w gminach, gdzie funkcjonuje pięć organizacji)

• rady działalności pożytku publicznego powinny funkcjonować odrębnie wobec rad organizacji pozarządowych (ngo powinny zachować reprezentację sektorową)

• infrastrukturę III sektora powinien wspierać samorząd, jednak z zgodnie z zasadą pomocniczości funkcje centrów organizacji pozarządowych powinny spełniać organizacje (tam, gdzie to możliwe)

• infrastruktura III sektora powinna być budowana w oparciu o mienie komunalne, dzięki któremu organizacje mogłyby realizować zadania publiczne (np. org. opiekujące się zwierzętami – schronisko dla zwierząt, org. kulturalne – dom kultury, org. sportowe – orliki, stadiony, hale sportowe, również przyszkolne, centra ngo – przestrzenie biurowe)

• dla dalszego rozwoju współpracy samorządy i organizacje w kooperacji powinny formułować standardy usług publicznych, co umożliwi formułowanie jasnych oczekiwań (przez samorządy) i dostosowanie oferty (NGO), a w efekcie podniesie jakość realizacji zadań publicznych.

Panel dyskusyjny dot. infrastruktury III sektora poprowadziła pani Wioletta Gawrońska, członkini zarządu Zarządu Stowarzyszenia Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich "OPUS" w Łodzi, panel dot. rad działalności pan Marcin Dadel, obecnie pracujący w zespole doradczym ds. społecznych w kancelarii Prezydenta RP.

W końcowej części konferencji staraliśmy się znaleźć odpowiedź na pytanie „pełnomocnik, czyli kto?”. Ułatwiła to pani Magdalena Skiba, kierownik Referatu Integracji Społecznej i Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi Urzędu Miasta Gdańska. W swoim wystąpieniu zarysowała szereg możliwości, których wykorzystywanie umożliwia pełnomocnikom poprawianie warunków do społecznej aktywności. Już dziś mogą zarządzać procesami tworzenia i ewaluacji programów współpracy (jednorocznych i wieloletnich), na podstawie których kreowana będą relacje samorządu i NGO. Skuteczne rzecznictwo ułatwia im dostęp do struktur urzędu i znajomość procedur urzędowych. Efektowność pełnomocnika może przekładać się na zwiększenie zaangażowania struktur obywatelskich w realizację zadań publicznych, czyli de facto ponoszenie odpowiedzialności za zaspokajanie potrzeb lokalnych społeczności przez nie same.

Spotkanie zostało zamknięte wystąpieniem pana Marcina Dadela, który wybiegając w przyszłość nakreślił warunki rozwoju współpracy. Odwołał się przy tym do modelu współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych – ponownie zostały przywołane zasady współpracy. Dotychczas w różnych miejscach i przez różne osoby rozumiane nieco odmiennie, dzięki opisom znajdującym się w modelu mają szansę przeniknąć do świadomości jako faktyczny, jednolity fundament kooperacji. Marcin Dadel podkreślił znaczenie zasady suwerenności jako tej, która wyznacza granice współpracy. Zachowanie autonomii wymaga bowiem od obu stron szacunku dla podejmowanych decyzji, zarówno na płaszczyźnie organizacji i instytucji, jak i w wymiarze osobistym. Mówiąc o współpracy pomiędzy samorządem a NGO mówimy przecież o współpracy osób – ludzi reprezentujących sektory – która ma jeden cel poprawę jakości życia naszych społeczności.