Publicystyka - ngo.pl

Już od dwóch lat działa zarządzany przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) fundusz funduszy dla przedsiębiorczości społecznej – Social Impact Accelerator (SIA). Program wystartował w 2013 roku z kwotą 52 milionów euro. Większość środków zapewnił EFI, wkład wniosły też dwie prywatne instytucje zaangażowane w finansowanie ekonomii społecznej: francuski bank Crédit Coopératif i szkocka spółka inwestycyjna Impact Investment Fund I, z grupy Deustche Banku.

SIA ma przynosić konkretne korzyści przedsiębiorstwom społecznym, tj. ułatwić im dostęp do środków poprzez wzmacnianie infrastruktury rynku usług finansowych. Kluczowym ogniwem w programie są instytucje pośredniczące, które bezpośrednio inwestują w społeczne biznesy. Najlepiej fundusz działa w krajach angielskojęzycznych (Wielka Brytania, USA czy Australia), gdzie takie działanie określa się jako social impact investment, social finance lub impact investing. Z kolei specjalistyczne instytucje, które wykorzystują prywatny kapitał, aby finansować projekty generujące korzyści społeczne i zwrot z inwestycji, to social impact funds.

W pięć z nich, z Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Niemiec zostało zainwestowane ponad 46 milionów euro w ramach fazy pilotażowej SIA.

Fundusze, które zostają dokapitalizowane przez SIA, muszą spełniać podstawowe kryteria: inwestować w przynoszące zyski biznesy społeczne prowadzone w krajach członkowskich oraz tych, kandydujących do UE. Ponad to, muszą mierzyć i sprawozdawać osiągane wyniki finansowe, jak i efekty odziaływania społecznego podmiotów, w które zainwestowały. Istotnym jest ich filozofia działania według najwyższych standardów zarządzania i społecznej odpowiedzialności biznesu, a także wpierania dalszego rozwoju inicjatyw.

Efektem działania SIA ma być zwiększenie potencjału działających mechanizmów finansowania oraz pobudzanie ich tworzenia w krajach, w których dotąd nie istniały. Zaangażowanie SIA jako wiodącego inwestora ma pozytywny wpływ na stosunek innych inwestorów do tego typu inwestycji, ponieważ łagodzi awersję do ryzyka. Z drugiej strony podmioty zainteresowane sektorem zyskują możliwości inwestycji w nowopowstające fundusze.

Faza pilotażowa programu pozwoliła sprawdzić, czy jest zapotrzebowanie na takie instrumenty finansowe ze strony przedsiębiorstw społecznych i specjalistycznych funduszy, które w tym sektorze dopiero zaczynają funkcjonować i realizują pierwsze inwestycje oraz czy są przygotowane do współdziałania. W efekcie, środki SIA zwiększono do 241 mln euro. Plan na bieżący rok to zainwestowanie 50 mln euro.

Pod względem oferowanych rodzajów finansowania i procesu inwestycyjnego fundusze social impact są podobne do standardowych funduszy venture capital inwestujących w zwykłe spółki. Odróżnia je przede wszystkim dążenie do osiągania zysków na równi z maksymalizowaniem odziaływania społecznego (social impact) oraz wybór podmiotów i branż, w które inwestują.

Zwykłe fundusze skupiają się na firmach z dochodowych i szybko rozwijających się sektorów, niektóre ograniczają swoje zainteresowanie do jednej lub kilku wybranych zaawansowanych branż jak np. IT, telekomunikacja, biotechnologia, farmaceutyka, energie odnawialne.

Fundusze social impact szukają inwestycji, które przyniosą jak największe, mierzalne pozytywne oddziaływanie na społeczeństwo i środowisko. SIA definiuje w sposób ogólny trzy możliwości: społeczne modele biznesowe, które rozwiązują konkretne problemy społeczne poprzez dostarczanie specjalnych produktów lub usług, tradycyjne biznesy z pozytywnym odziaływaniem społecznym oraz biznesy prowadzone na terenach, w których kumulują się problemy społeczne. Niektóre fundusze preferują, ale nie ograniczają się do branż włącznie społecznych: ochrona zdrowia, edukacja, kultura, ochrona środowiska.

Fundusze social impact inwestują najczęściej w funkcjonujące, ale młode organizacje, istniejące na rynku co najmniej dwa lata, potrzebujące kapitału na sfinansowanie wzrostu i rozwoju (np. Impact Ventures UK). W mniejszym stopniu finansują kapitał zalążkowy na realizację pomysłów biznesowych, wspierają przedsiębiorstwa będące na etapie start-up (np. włoski Oltre II, francuski BAC Impact Partenaires III) lub dojrzałe podmioty działające dłużej niż pięć lat.

Wybór oferowanych instrumentów finansowych obejmuje, inwestycje kapitałowe (objęcie akcji lub udziałów), dług (zwykłe pożyczki) lub mieszane (quasi kapitał), czyli instrumenty zwrotne, które wykazują pewne cechy kapitału własnego, jak np. elastyczność spłat, podporządkowanie, brak zabezpieczeń, uzależnienie wynagrodzenia od wyników np. kredyty podporządkowane, pożyczki z opcją konwersji na kapitał, obligacje zamienne. Horyzont czasowy inwestycji dochodzi najczęściej do ok. sześciu lat.

Polityka inwestycyjna funduszy precyzuje możliwe kwoty inwestycji. Te, dokapitalizowane przez SIA oferują wsparcie do 1,5 mln euro. Ale zaletą funduszy jest też możliwość skorzystania z sieci ich kontaktów biznesowych i pomocy w pozyskaniu dodatkowych środków na inwestycje od współpracujących inwestorów. Zwiększenie kwoty finansowania, która wykracza poza możliwości funduszu jest możliwe i praktykowane. Natomiast ściśle przestrzegany jest minimalny próg wartości inwestycji. Aktualnie fundusze w portfelu SIA wykluczają biznesy, które chciałby ubiegać się o kwotę mniejszą niż 100 tys. euro. Spośród funduszy dokapitalizowanych przez SIA obecnie największymi możliwościami może pochwalić się brytyjski Impact Ventures, który zgromadził 36 mln funtów.

W odróżnieniu od tradycyjnych funduszy kapitałowych, które działają często na obszarze kilku krajów (regionalne np. nastawione na teren Europy Środkowej), istniejące fundusze social impact koncentrują się przede wszystkim na pojedynczych krajach (np. Bridges Social Impact Bond Fund w Wielkiej Brytanii) lub obszarach językowych (Social Venture Fund II w krajach niemieckojęzycznych).

Współpraca z funduszami social impact jest dogodna dla przedsiębiorstw społecznych, gdyż inwestują one w młode biznesy, oferują korzystniejsze cenowo warunki finansowania, dostarczając „cierpliwego” kapitału. Mogą dłużej oczekiwać na zwrot z inwestycji niż np. banki, które często wymagają regularnych spłat kapitału czy dużych zabezpieczeń.

Fundusze social impact i przedsiębiorców społecznych łączy wspólne dążenie do zwiększanie wartości firmy i realizacji celów społecznych. Dlatego w trakcie trwania inwestycji fundusze monitorują sytuację finansową i oddziaływanie społeczne zgodne z misją i profilem przedsiębiorstw i przekazują takie informacje inwestorom.

Poza SIA, do grona inwestorów funduszy social impact najczęściej zaliczają się firmy z sektora finansowego, komercyjne banki, organizacje charytatywne, inwestorzy indywidualni i fundacje rodzinne, firmy non-profit czy korporacje inwestujące w ramach wewnętrznych polityk społecznej odpowiedzialności biznesu.

Przedsiębiorcy społeczni zainteresowani współpracą mogą rozpocząć poszukiwania inwestora przeglądając np. listę członków EVPA (European Venture Philanthropy Association), która zrzesza aktualnie ponad 190 instytucji z całej Europy, w tym fundusze social impact i inne organizacje oferujące wsparcie dla przedsiębiorczości społecznej.

Na razie jednak na liście nie znajdziemy funduszu social impact z Polski.

Foto: Glen Scarborough na licencji CC BY-SA 2.0