Publicystyka - ngo.pl

Na początku 2018 roku w Polsce były zarejestrowane ponad 22 tysiące fundacji i niemal 112 tysięcy stowarzyszeń (wśród tych ostatnich około 16,6 tysięcy stanowiły ochotnicze straże pożarne).

Oznacza to, że – podobnie jak w 2015 roku – na jedną fundację przypada pięć stowarzyszeń.

Nie można jednak zakładać, że wszystkie 134 tysiące wpisane do rejestru REGON organizacje prowadziły aktywną działalność. Na podstawie wyników badań Stowarzyszenia Klon/Jawor, a także danych GUS, można szacować, że około 70% zarejestrowanych organizacji w dalszym ciągu jest aktywnych. Pozostałe zawiesiły bądź zakończyły działalność, jednak nie przeprowadziły procesu formalnej likwidacji. Przyjęcie wskaźnika aktywności zarejestrowanych organizacji na poziomie 70% oznacza, że w Polsce działa około 90 tysięcy stowarzyszeń i fundacji.

Powyższe liczby dotyczą tylko fundacji i stowarzyszeń. Warto jednak wiedzieć, że w Polsce istnieje także około 50 tysięcy innych podmiotów, które są zaliczane do szeroko definiowanego sektora pozarządowego. Są to między innymi koła łowieckie, związki zawodowe, spółdzielnie socjalne, organizacje pracodawców, koła gospodyń wiejskich, kółka rolnicze, cechy rzemieślnicze, instytucje kościelne, partie polityczne.

Liczba zarejestrowanych stowarzyszeń i fundacji różni się w zależności od regionu Polski – zdecydowanie najwięcej jest ich na Mazowszu, niemal 23 tysiące, w tym ponad połowa w samej Warszawie (12,7 tysięcy). Po ponad 12 tysięcy organizacji jest zarejestrowanych w Wielkopolsce i Małopolsce, a na Śląsku oraz na Dolnym Śląsku – ponad 11 tysięcy. W trzech województwach – opolskim, lubuskim i podlaskim – liczba organizacji nie przekracza 4 tysięcy.

Mapa 1. Liczba stowarzyszeń i fundacji na początku 2018 roku

Bezwzględna liczba stowarzyszeń i fundacji w poszczególnych województwach nie odpowiada w pełni na pytanie o regionalne zróżnicowanie wielkości sektora pozarządowego, gdyż duża liczba organizacji w niektórych województwach wynika po prostu ze znacznego zagęszczenia ludności na ich terenie. Dlatego warto zestawić liczbę zarejestrowanych organizacji z liczbą mieszkańców województw. Okazuje się, że – podobnie jak w liczbach bezwzględnych – także per capita najwięcej jest organizacji na Mazowszu, jednak ich liczba jest także wysoka w województwach dolnośląskim, warmińsko-mazurskim, lubuskim i zachodniopomorskim, najmniejsza zaś na Śląsku.

Mapa 2. Liczba stowarzyszeń i fundacji na 10 tysięcy mieszkańców na początku 2018 roku

Poszczególne regiony różnią się jednak nie tylko liczbą organizacji, ale także dynamiką ich powstawania. W ciągu ostatnich trzech lat najwięcej organizacji przybyło w województwach, w których i tak jest ich stosunkowo najwięcej – na Mazowszu, na Dolnym śląsku i w Małopolsce. Można przypuszczać, że za bardziej dynamiczny rozwój sektora w tych regionach odpowiadają przede wszystkim ich stolice, czyli Warszawa, Wrocław i Kraków. Zresztą nie jest to zjawisko nowe, w poprzednich latach także najwięcej organizacji powstawało tam, gdzie sektor był już pod względem liczby podmiotów najbardziej rozwinięty. Jednak w ostatnich latach uwagę zwracają dwa województwa, w których odsetek nowo powstałych stowarzyszeń i fundacji jest także wyższy niż przeciętny: w zachodniopomorskim i lubuskim. Z kolei najniższy przyrost nowo powstających organizacji widać w ciągu ostatnich trzech lat w województwie łódzkim i podlaskim.

Na sposób działania organizacji, a także jej zasoby, regionalne usytuowanie ma mniejszy wpływ niż fakt, czy jest zlokalizowana na terenach wiejskich, w niewielkiej miejscowości, czy w dużych miastach. Nie będziemy w tym momencie omawiać różnic między organizacjami wiejskimi, „małomiasteczkowymi” czy wielkomiejskimi, warto jednak podkreślić, że polski sektor jest zarówno wiejski i miejski. Odsetek organizacji zlokalizowanych na wsi zależy w dużej mierze od tego, czy analizujemy wszystkie fundacje i stowarzyszenia (z ochotniczymi strażami pożarnymi), czy w zestawieniu OSP nie uwzględniamy.

W pierwszym przypadku organizacje wiejskie stanowią 33% sektora, a kolejne 21% to stowarzyszenia i fundacje z miejscowości do 50 tysięcy mieszkańców. Kiedy OSP (zlokalizowanych w większości na wsiach) nie są uwzględniane, odsetek organizacji z terenów wiejskich w całym sektorze spada do 25%, ale łącznie ze stowarzyszeniami i fundacjami z małych miejscowości (do 50 tysięcy mieszkańców) ciągle stanowią niemal połowę wszystkich. Z kolei podmioty z dużych miast (powyżej 200 tysięcy mieszkańców) stanowią – w zależności od ujęcia – od 30% do 34% całego sektora.

Wykres 1. Procent stowarzyszeń i fundacji a wielkość miejscowości

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.