Publicystyka - ngo.pl

Rozmowę Danuty Fray z profesorem Andrzejem Zollem publikuje Rzeczpospolita dn. 21 czerwca 2004 r. ("Ustawa o świadczeniach rodzinnych jest antyrodzinna").

Rzecznik nie po raz pierwszy zwraca uwagę na problemy związane z ustawą z 28 listopada 2003 r. Na początku kwietnia 2004 r., przed wejściem w życie tej regulacji Zoll zaniepokojony był sygnałami o niedostatecznym przygotowaniu do wprowadzenia nowego systemu świadczeń. Swoje obawy wyrażał w liście do Jerzego Hausnera ówczesnego Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Również w kwietniu wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rzecznika zarzucający ustawie niezgodność z Konstytucją (pisaliśmy o tym m.in. w informacji: "Świadczenia rodzinne - to potężna operacja a nie prosta zmiana ustawy"). Dziś argumentacja Rzecznika wsparta jest wnioskami z ponad miesięcznej obserwacji działania systemu.

Wprowadzeniu ustawy towarzyszył bałagan organizacyjny. Gminy mogły
zacząć działać wcześniej, jednak wiele wskazuje na to, że tak się nie stało. Zadecydowało sztywne
urzędnicze podejście? Andrzej Zoll nie wskazuje jednoznacznie winnych tej sytuacji.

Mimo że ustawa, która zaczęła obowiązywać 1 maja, miała stosunkowo długie vacatio legis, nie zrobiono w tym czasie nic, aby przygotować jej wejście w życie. Chociaż już wcześniej powinny być gotowe listy świadczeniobiorców, tłumaczono się, że skoro ustawa jeszcze nie obowiązuje, nie przyjmuje się wniosków.
(...)
 Jest to fatalny przykład nieudolności państwa, zwłaszcza że już od samego początku rzecznicy praw obywatelskich i praw dziecka ostrzegali przed możliwością powstania takiej sytuacji.

Jednak nie organizacja systemu jest głównym problemem, który wskazuje
profesor Zoll. Najważniejsze jest to, że ustawa zawiera złe przepisy. Jest sprzeczna z Konstytucją
i antyrodzinna. Nadmiernie faworyzuje osoby samotnie wychowujące dzieci.

Wniosek (do Trybunału Konstytucyjnego - przyp. red.) zarzuca, że podstawą wyższych świadczeń jest samotne wychowywanie dziecka, bez zwrócenia uwagi na to, że często w gorszej nawet sytuacji są rodziny wielodzietne. Jeżeli ustawa o zasiłkach rodzinnych traktuje pomoc dla dzieci jako pomoc socjalną, to podstawą powinien być status dziecka, a nie to, czy mamy do czynienia z rodziną pełną, czy nie. Efektem tego rozwiązania, co można było przewidzieć i na co zwracano uwagę jeszcze przed wejściem ustawy w życie, jest bardzo duży wzrost liczby spraw o rozwody - diagnozuje Andrzej Zoll.

Składając wniosek do Trybunału Rzecznik Praw Obywatelskich nie mógł zarzucić niekonstytucyjności regulacjom znoszącym Fundusz Alimentacyjny gdyż jest to problem polityki społecznej, a nie konstytucji. Jednak i w tej kwestii Andrzej Zoll piętnuje ustawę. Likwidując Fundusz Alimentacyjny i wprowadzając dodatek dla samotnie wychowujących dzieci państwo praktycznie bierze na siebie obowiązek alimentacyjny. Daje przez to zły sygnał zobowiązanym do alimentacji. Mogą oni poczuć się rozgrzeszeni, ponieważ ktoś (państwo) łoży już na ich dzieci czy wnuki. W opinii Zolla to fatalne rozwiązanie. Państwo powinno zabiegać o poprawę egzekucji. Chociaż Fundusz w ostatnich latach nie spełniał tej roli jego likwidacja była bardzo złym pomysłem; pogorszyła tylko i tak już złą sytuację. Podsumowując ten wątek, Rzecznik sugeruje, że w ustawie o świadczeniach rodzinnych należy dużo zmienić - może nawet, napisać ją od nowa.

Ustawę (...) należałoby opracować na nowo. Moim zdaniem trzeba wrócić do koncepcji Funduszu Alimentacyjnego, tylko ze znacznie lepszym rozwiązywaniem problemu egzekucji. Przede wszystkim nie ma sensu zamykać do więzienia osób, które nie płacą alimentów. Dziś siedzi za to ok. 12 tys. osób, dla których z reguły nie ma pracy i które w pełni przechodzą na utrzymanie państwa, każdy za 1600 zł miesięcznie. Należy tu stosować kary ograniczenia wolności, dobrze zorganizowanej pracy na rzecz dobra publicznego. Wydaje mi się, że prace publiczne i utrudnienie funkcjonowania takich osób na rynku mogłoby przynieść pozytywne rezultaty. Mówiłem już o tym w Sejmowej Komisji Sprawiedliwości i zamierzam powrócić do tematu podczas plenarnego posiedzenia Sejmu na początku lipca, kiedy będę przedstawiać sprawozdanie z działalności rzecznika praw obywatelskich w zeszłym roku - zapowiada Andrzej Zoll.

Więcej:
"Ustawa o świadczeniach rodzinnych jest antyrodzinna" - wywiad z profesorem Andrzejem Zollem, Danuta Fray, Rzeczpospolita, 21 czerwca 2004 r.