Publicystyka - ngo.pl

Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, czyli zatrudnienie mierzone w jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób, wyniosło między styczniem a wrześniem br. 5530,7 tys. osób. Było to o 3,6% więcej niż w analogicznym okresie 2010 r. Dla porównania między 2009 a 2010 r. wzrost zatrudnienia w tym okresie wyniósł tylko 0,2%, co wskazuje na to, że dla większości przedsiębiorstw tej grupy rok 2010 był okresem zamrożenia rozwoju kadr.

Na nowych pracowników w ciągu pierwszych 9 miesięcy br. najbardziej otwarte były przedsiębiorstwa z sekcji działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (wzrost zatrudnienia o 10% w skali rocznej), obsługi rynku nieruchomości oraz zakwaterowania i gastronomii (po 8,8%), a także w budownictwie (o 8,0%). Co istotne, nabory w budownictwie nie skupiły się tylko w okresie sezonu letniego, lecz były obserwowane na stabilnym poziomie już od IV kwartału 2010 r.

Jeżeli chodzi o spadki zatrudnienia, to widoczne są głównie w sekcji produkcji odzieży i w handlu hurtowym, gdzie, niestety, negatywne tendencje notowane są stale od wielu miesięcy. Dla sekcji tych spadki przeciętnego zatrudnienia (uśrednionego w okresie I-III kwartał) wyniosły w ujęciu rocznym odpowiednio 1,5 i 1,4% .

W pierwszej połowie 2011 r. wzrost objął nie tylko zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, lecz również, w szerszym aspekcie, liczbę pracujących w gospodarce narodowej. Pod koniec czerwca 2011 r. liczba pracujących w gospodarce narodowej wyniosła 8515,3 tys. osób i była wyższa niż przed rokiem o 2,2%. Przypominamy, że do tej grupy zaliczamy osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, właściciele, współwłaściciele oraz pomagający im członkowie rodzin, agenci, osoby wykonującye pracę nakładczą i członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Nie uwzględniamy przy tym mikroprzedsiębiorstw (poniżej 9 osób zatrudnienia), rolnictwa indywidualnego, fundacji, stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społecznych, organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego i zawodowego oraz w działalności związanej z obroną narodową i bezpieczeństwem publicznym.

Również dane BAEL dotyczące wszystkich osób pracujących (pracowników najemnych, samozatrudnionych lub pomagających członków rodzin) wykazują, że w pierwszych dwóch kwartałach 2011 r. było o 1,8% pracujących więcej niż w analogicznych okresach roku ubiegłego. Na koniec drugiego kwartału br. odnotowano 16,163 mln pracujących.

Tymczasem liczba ofert pracy napływających do urzędów pracy spadła w skali roku aż o ¼. Do współpracy z urzędami zniechęcają przedsiębiorców stosunkowo niskie kwalifikacje zarejestrowanych bezrobotnych oraz znaczne ograniczenie środków Funduszu Pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Dodatkowo po zmianie sposobu zgłaszania ofert do urzędów biurokracja związana z tą współpracą jest dla przedsiębiorców po prostu uciążliwa. Pracodawcy decydują się więc na przeprowadzanie rekrutacji wewnętrznych (przesuwanie i promowanie pracowników już sprawdzonych), rekrutacje spośród znajomych i współpracowników (z polecenia) oraz nabory z otwartego rynku pracy.

Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec III kwartału (czyli na koniec września br.) wyniosła 11,8% i nie zmieniła się względem poprzednich dwóch miesięcy –
w odniesieniu do wartości skorygowanych przez GUS dla okresu od grudnia 2010 r. do sierpnia 2011 r. na podstawie ostatecznej liczby pracujących poza rolnictwem indywidualnym oraz z uwzględnieniem wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010 r. W skali rocznej stopa bezrobocia rejestrowanego wzrosła o 0,3 punktu procentowego. Po odsezonowaniu szeregu danych możemy szacować stopę bezrobocia na 12,4%, co względem ubiegłych miesięcy (czerwiec-sierpień 2011 – 12,3%) również wskazuje na stabilizację.

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy wzrosła natomiast zarówno w stosunku do sierpnia br. (o 6,4 tys., tj. 0,3%), jak i września roku ubiegłego (o 49,1 tys., tj. o 2,7%). Obecnie wynosi ona 1,862 mln osób. Po wyrównaniu szeregu (usunięciu czynników sezonowych), liczba bezrobotnych przyjmuje wartość wyższą – 1,965 mln osób. Kształt odsezonowanej krzywej również wskazuje na względną stabilizację tego wskaźnika, po osiągnięciu maksimum w marcu br. (ok. 1,977 mln osób).

Wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy we wrześniu br. znalazło się 1,025 mln kobiet, co stanowi 55% populacji bezrobotnych. W ciągu roku udział kobiet wzrósł tym samym o 2 punkty procentowe. Sytuację kobiet na polskim rynku pracy przybliżyliśmy już przy okazji omówienia Monitora Rynku Pracy publikowanego cyklicznie przez Randstad Polska. Zainteresowanym szerszym, międzynarodowym ujęciem tematu, polecamy również zapoznanie się z raportem „Godzenie pracy z życiem rodzinnym jako warunek równego uczestnictwa w rynku pracy” opublikowanym przez Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn.

Spośród osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy największy przyrost w skali roku, aż o 5,4 punktów procentowych (tj. o 15% względem września 2010 r.), zanotowano dla grupy długotrwale bezrobotnych, którzy stanowią obecnie ponad połowę (50,4%) zarejestrowanych.

W ujęciu rok do roku obniżył się tymczasem udział młodych bezrobotnych w dwóch grupach: zarówno osób bezrobotnych do 25. roku życia (o 3,2 pkt proc. do 21,6%), jak i absolwentów szkół wyższych poniżej 27. roku życia (o 0,2 pkt proc. do 1,5%). Również bezwzględna liczba bezrobotnych tych grup zmalała względem danych z września ubiegłego roku odpowiednio z 407,6 tys. do 401,5 tys. osób oraz z 30,6 tys. do 27,2 tys. osób. Należy zwrócić uwagę na to, że jeszcze w lutym br. wśród bezrobotnych znajdowało się prawie 478 tys. osób poniżej 25. roku życia, a tymczasem w ciągu trzech kwartałów br. do tej grupy skierowano zaledwie 0,6% ofert pracy zgłoszonych do urzędów.

Niepokojące jest to, że odpływ młodych ludzi z rejestrów urzędów pracy nie musi świadczyć o ich powrocie na rynek pracy, ani tym bardziej o trwałym pozyskaniu pracy. Prawdopodobne jest także wypadanie z grupy aktywnych zawodowo lub chwilowe podjęcie pracy. Dane Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności, które pozwolą na zgłębienie tego zagadnienia dostępne będą jednak dopiero w 2012 r.

W porównaniu z wrześniem ubiegłego roku stopa bezrobocia rejestrowanego wzrosła w prawie wszystkich województwach. Najsilniejsze wzrosty notowano w woj. podlaskim (o 1,1 punktu procentowego), kujawsko-pomorskim (o 0,8 pkt proc.) i łódzkim (o 0,7 pkt proc.). Wyjątkami są woj. dolnośląskie, lubuskie i podkarpackie, w których obserwowano niewielki spadek, bądź stabilizację wskaźnika. Na polskiej mapie stopy bezrobocia rejestrowanego wciąż na pierwszym miejscu znajduje się woj. kujawsko-pomorskie (18,7%), a w pierwszej trójce obecne jest nadal woj. zachodniopomorskie (16,4%) oraz kujawsko-pomorskie (15,9%). Najniższe wartości odnotowuje się w województwach wielkopolskim (8,6%), mazowieckim (9,5%), śląskim (9,6%) i małopolskim (9,9%).

W ciągu ostatniego roku najwyższe wzrosty stopy bezrobocia rejestrowanego (09.2010 r. – 09.2011 r.) obserwowano w woj. białostockim, kujawsko-pomorskim i łódzkim – odpowiednio o 1,1 punktu procentowego, oraz 0,8 i 0,7 p.p. O pół punktu procentowego zmalała natomiast stopa bezrobocia rejestrowanego w woj. lubuskim i dolnośląskim.

Rozpoczynający się sezon jesienno-zimowy z natury rzeczy nie sprzyja zwiększaniu zatrudnienia, a wzrosty wartości bezrobocia (zarówno rejestrowanego, jak i notowanego w Badaniach Aktywności Ekonomicznej Ludności), są w tym okresie oczekiwane i w pewnym stopniu przewidywalne. Potwierdza to Wskaźnik Rynku Pracy publikowany przez BIEC (Bureau for Investments and Economic Cycles), informujący z wyprzedzeniem o zmianach w wielkości bezrobocia – jego wartość wzrastała we wrześniu i w październiku, co powoduje odwrócenie tendencji spadkowej i prognozuje sezonowy wzrost stopy bezrobocia rejestrowanego.

Poprawy sytuacji na rynku pracy w najbliższym czasie nie możemy się spodziewać również ze względu na obawy przedsiębiorców dotyczące tzw. „drugiej fali kryzysu” oraz prognozy nadchodzącej stagnacji koniunkturalnej. Wartości Wskaźnika Wyprzedzającego Koniunktury (WWK), informującego z wyprzedzeniem o przyszłych tendencjach w gospodarce  (opublikowanego również przez BIEC), od lipca 2010 roku wykazują tendencję spadkową. Niewielki wzrostu tego wskaźnika w październiku br. nie zmienia obrazu sytuacji. Niepweność przedsiębiorstw widać również w comiesięcznych danych nt. oceny koniunktury publikowanych przez GUS, wśród których na pierwszy plan wychodzą problemy finansowe firm, a deklaracje zwiększenia zatrudnienia są bardzo nieliczne w związku ze zbyt wysokimi, w ocenie przedsiębiorców, kosztami zatrudnienia.

Prognozujemy, że rynek pracy w najbliższym okresie może stać się skrajnie selektywny, co może spowodować znaczne pogłębienie różnic w standardzie życia osób z wysokimi i niskimi kwalifikacjami.