Dlaczego w Polsce klauzule społeczne i środowiskowe w zamówieniach publicznych są stosowane na niewielką skalę i jak to zmienić? Odpowiedzi na tak postawione pytania poszuka Fundacja CentrumCSR.PL, rozpoczynająca 2-letni projekt pt: „Wzmocnienie monitoringu zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce”, realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji finansowanego z Funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Fundacja przez 2 lata będzie sprawdzać czy instytucje publiczne w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Katowicach i Poznaniu uwzględniają w zamówieniach publicznych kwestie społeczne i ekologiczne. Przeanalizowanych zostanie ponad dwa tysiące ogłoszeń, promowane będą dobre praktyki i korzyści z ich stosowania dla instytucji i wykonawców. Monitorowane instytucje otrzymają podręcznik z wytycznymi, jak stosować zrównoważone zamówienia w praktyce (
www.monitoringzzp.pl).
Zrównoważone zamówienia publiczne nie tylko zaspokajają bieżące potrzeby instytucji, ale jednocześnie mają pozytywny wpływ na społeczeństwo i środowisko naturalne. Klauzule społeczne mogą służyć wspieraniu osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – osobom niepełnosprawnym, długotrwale bezrobotnym, byłym więźniom – wszystkim tym, którym ciężko jest znaleźć pracę. Z kolei stosowanie zielonych zamówień polega na kupowaniu produktów i usług, które wywierają możliwie najmniejszy wpływ na środowisko naturalne.
„
Wspieranie zrównoważonych zamówień powinno być elementem polityki państwa. Przetargi nie powinny służyć jedynie wyłonieniu najtańszego dostawcy towarów lub usług, lecz również przyczyniać się do rozwiązywania problemów społecznych czy środowiskowych" – mówi Grzegorz Piskalski, Dyrektor Fundacji CentrumCSR.PL realizującej projekt –
"Warto zauważyć, iż coraz więcej mówi się obecnie o możliwości objęcia klauzulami etycznymi produktów wyprodukowanych poza Europą, certyfikowanych towarów fair trade lub elektroniki użytkowej, promocji czego służy również nasza inicjatywa Electronics Watch" (www.electronicswatch.org).
W 2012 r. całkowity odsetek zielonych zamówień wyniósł w Polsce według szacunków Urzędu Zamówień Publicznych zaledwie 12%, podczas gdy średnia w krajach Unii Europejskiej wynosi 30%. Jeszcze gorsza jest sytuacja ze stosowaniem klauzul społecznych. Pojawiają się jedynie w 3% zamówień. Inaczej jest na przykład w krajach skandynawskich. Dlatego partnerem projektu jest norweska organizacja IEH - Ethical Trading Initiative Norway (
www.etiskhandel.no), która promuje zrównoważone zamówienia w Norwegii. Poziom ich stosowania przekracza tam 50%.
„Niestety, nawet te istniejące w Polsce możliwości stosowania zrównoważonych zamówień publicznych, są bardzo rzadko wykorzystywane – mówi Tadeusz Joniewicz, koordynator projektu – aby to zmienić musimy zachęcać instytucje publiczne do zmiany przyzwyczajeń”.
