Roślinne posiłki w szkołach – prawo osób uczniowskich czy obowiązek szkół?
Na debacie „Samorządy dla klimatu” rozmawialiśmy o posiłkach roślinnych i o działaniach samorządowych na rzecz ich wprowadzania oraz o tym, jak szkoły powinny reagować na to, że młode pokolenie świadomie odchodzi od spożywania produktów zwierzęcych. Wśród tej grupy wiekowej, weganizm to coraz bardziej powszechny styl życia. Jednocześnie, szkolne jadłodajnie, stołówki, kafejki i automaty z jedzeniem nie dotrzymują kroku tej społecznej zmianie.
Efekty braku dopasowania sektora edukacji do indywidualnych potrzeb żywieniowych wyraźnie widać w najnowszym badaniu Green REV Institute, Future Food 4 Climate, Rodziców dla Klimatu i Akcji Demokracji. Naturalnie więc debata krążyła tematycznie wokół projektu „Szkoły dla Klimatu – Roślinne Posiłki w Szkołach”. W tym miejscu serdecznie zachęcamy również do zapoznania się z raportem.
Rzecznictwo dla transformacji rolnictwa i systemu żywności
Dnia 14. czerwca 2022 roku miała miejsce debata w formie online będąca częścią działań Koalicji Future Food 4 Climate dotycząca samorządów dla klimatu. Jako koalicja Future Food 4 Climate tworzymy front rzecznictwa dla transformacji rolnictwa i systemu żywności. Jesteśmy zdania, że klimat, prawa zwierząt, prawa człowieka wymagają współpracy i współdziałania. Stąd, Future Food 4 Climate to platforma współpracy dla rzecznictwa, działań na rzecz European Green Deal, wzmacniania polityki klimatycznej UE i reform, których tak bardzo potrzebujemy dla niezależności żywnościowej, energetycznej i dla walki z kryzysem klimatycznym.
Mówcy i mówczynie o konieczności wprowadzenia roślinnych posiłków do szkół
W debacie, w której rozmawialiśmy o tym, czy osoby na diecie wegańskiej mają dostęp do posiłków w szkołach, czy edukacja klimatyczna obejmuje kwestię żywności i rolnictwa oraz jaki jest kierunek zarządzania polskich samorządów w kontekście spełniania potrzeb żywieniowych młodych Polek i Polaków, wzięły udział następujące osoby:
Szymon Chojnowski – wiceprezydent Świdnicy od 2015 roku. Odpowiada za sprawy społeczne, promocję, turystykę, kulturę, rozwój gospodarczy, współpracę międzynarodową i pozyskiwanie funduszy zewnętrznych. W latach 2008-2014 pracował w Departamencie Zagranicznym Ministerstwa Finansów, gdzie zajmował się m.in. koordynacją współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Radą Europy i OECD;
Dorota Bonk-Hammermeister – radna oraz przewodnicząca Rady Osiedla Wilda w Poznaniu. Współzałożycielka i wiceprezeska Stowarzyszenia Wildecka Inicjatywa Lokalna WILdzianie oraz współtwórczyni i prezeska Stowarzyszenia Prawo do Miasta. Od 2018 roku radna Miasta Poznania z ramienia poznańskich ruchów miejskich, autorka interpelacji, o którą zapytam w dalszej części;
Filip Pelc – niezależny radny warszawskiej dzielnicy Białołęka – członek Komisji Ochrony Środowiska, wiceprezes stowarzyszenia Nasza Choszczówka, weganin. Działa na rzecz wprowadzenia wegańskich posiłków do żłobków i przedszkoli;
Katarzyna Plucińska – Studentka VI roku kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Wieloletnia Koordynatorka ds. Wymian Klinicznych Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów Medycyny IFMSA-Poland;
Dariusz Sus – reprezentuje zarówno Rodziców dla Klimatu jak i Stowarzyszenie Edukacji Klimatycznej „What about climate?”. Od 2008 roku zaangażowany w dwa ważne problemy: zanieczyszczenie powietrza i kryzys klimatyczny. Na co dzień ojciec trójki dzieci, od 5 lat na diecie wegańskiej;
Sandra Marciniak – licencjonowana dietetyczka kliniczna, edukatorka żywieniowa, autorka artykułów naukowych i popularnonaukowych, promotorka zdrowego i świadomego stylu życia, weganka, pasjonatka kuchni roślinnej. Aktualnie studentka studiów magisterskich na kierunku Dietetyka w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, aktywna członkini studenckich kół naukowych;
Pomimo wyraźnych głosów środowiska naukowego oraz aktywistycznego, ale i głosów obywateli i obywatelek, osoby decyzyjne zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim nie podejmują wystarczająco odpowiedzialnych i sprawiedliwych decyzji w zakresie transformacji systemu żywności.
Jak podkreśla Kasia Plucińska, studentka VI roku medycyny: „Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia dieta wegańska jest odpowiednia na każdym etapie rozwoju człowieka”. Podobnego zdania jest Sandra Marciniak, licencjonowana dietetyczka kliniczna i edukatorka żywieniowa, która przytacza badania udowadniające, że „weganie – w porównaniu z osobami odżywiającymi się tradycyjnie – cechują się m.in. niższym ciśnieniem tętniczym i niższym stężeniem cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL tzw. „złego”, mają niższą masę ciała”.
W odniesieniu do systemu żywności opartego na produkcji odzwierzęcej, nie tylko kwestie zdrowotne są istotne. Kryzys klimatyczny, zaogniony przez przemysł mięsny, mleczarski i jajeczny jest dla wielu osób powodem do odejścia od produktów odzwierzęcych. Wiceprezydent Świdnicy, Szymon Chojnowski, jest zdania, że „poprzez edukację, poprzez wydarzenia miejskie możemy zachęcać do wykorzystania diety roślinnej, do wykorzystania produktów roślinnych”. Takie zmiany systemu żywnościowego mogą przynieść pozytywne skutki zdrowotne, ekologiczne i etyczne.
A jednak, alarmujące dane statystyczne płynące z raportów jednoznacznie wskazują, że zaledwie ponad połowa osób uczących się ma w szkole miejsce, w którym może zjeść ciepły posiłek, jednak o wegańskich opcjach w miejscu nauki uczniowie i uczennice mogą niestety tylko pomarzyć. A przecież, jak wspomina radna oraz przewodnicząca Rady Osiedla Wilda w Poznaniu, Dorota Bonk-Hammermeister: „Młodzi ludzie rezygnują z mięsa nie ze względów zdrowotnych, ale głównie ze względu na dobrostan zwierząt”. To sytuacja niedopuszczalna w obliczu masowej skali wykorzystania zwierząt tzw. hodowlanych, jak i trwającego kryzysu klimatycznego.
Radny Filip Pelc mówi: „Białołęka to około 140 000 mieszkańców. Niestety tylko 4 żłobki są w stanie zapewnić wegańskie posiłki. Żadne z nich nie są publiczne”, wskazując na stawianie rodziców, którzy w domu karmią swoje dzieci roślinnie, w niewygodnym położeniu. Ze względu na swoje przekonania dotyczące relacji ludzi z innymi zwierzętami, wpływ produkcji zwierzęcej na środowisko, Rodzice dla Klimatu, których reprezentował w ramach debaty Dariusz Sus podkreśla, że „Rodzice dla Klimatu walczą o zmianę podstaw programowych i wprowadzenie edukacji dotyczącej produkcji żywności do edukacji klimatycznej”.
Wprowadzanie posiłków dopasowanych do indywidualnych potrzeb - prawo czy obowiązek?
W związku z tym, pytamy osoby reprezentujące polskie samorządy:
Czy w świetle prezentowanych informacji, jednoznacznie wskazujących na krytyczną sytuację niedopasowania potrzeb coraz większej części społeczeństwa – czyli osób wykluczających produkty odzwierzęce z diety – czy polskie szkoły zauważą alarm klimatyczny, wrażliwość na sytuację zwierząt tzw. hodowlanych oraz negatywne konsekwencje spożywania mięsa i nabiału, będące najczęstszymi powodami zmiany diety młodych ludzi?
Czy w odpowiedzi na te zmiany w myśleniu o zdrowiu, środowisku i zwierzętach, wyrażane w formie nowych nawyków żywieniowych, polskie szkoły zaktualizują wreszcie swoje niedopasowane do aktualnych potrzeb Polek i Polaków menu na bardziej przyjazne osobom jedzącym roślinnie?
Szymon Chojnowski na debacie odpowiada na te pytania w sposób jednoznaczny, mówiąc: „Każda szkoła powinna odpowiadać na potrzeby swoich uczniów i uczennic”.
Co możemy zrobić jako obywatele i obywatelki zaangażowani, zaangażowane w kwestię konieczności transformacji żywności w szkołach? Przykładowo, serdecznie zachęcamy do zaangażowania w konsultacje publiczne w ramach Zrównoważonego unijnego systemu żywnościowego.
Podziękowania
Raz jeszcze dziękujemy Mówcom i Mówczyniom za nieoceniony wkład merytoryczny do debaty. Debata jest wciąż dostępna na stronie Green REV Institute na Facebooku: https://fb.watch/dFuVfXj_0M/
Serdecznie zapraszamy osoby, które nie miały okazji wysłuchać tej rozmowy, do obejrzenia tego wartościowego w kontekście działań samorządowych i konieczności roślinnej transformacji materiału oraz obserwowania naszych działań.
Future Food 4 Climate https://futurefood4climate.eu/
Green REV Institute https://greenrev.org/
Źródło: Green REV Institute
