Pomimo wielu zmian, województwo śląskie nadal kojarzone jest głównie z przemysłem ciężkim i górnictwem oraz ogromnym zanieczyszczeniem środowiska.
Tymczasem blisko 40% powierzchni województwa zajmują użytki rolne, uprawiane w 102 tysiącach gospodarstw. Są to przeważnie małe gospodarstwa – 82% ma powierzchnię mniejszą niż 5 ha. Mieszkańcy terenów wiejskich stanowią około 21% ogólnej liczby mieszkańców województwa. Zatem zdecydowana większość ludności to mieszkańcy miast. Wśród nich jest wielu dobrze zarabiających i zainteresowanych zakupem produktów o wysokiej jakości, do których zalicza się produkty rolnictwa ekologicznego. Tu należy zaznaczyć, że zgodnie z międzynarodowymi przepisami, obowiązującymi w Polsce, termin „rolnictwo ekologiczne” obejmuje nie tylko wytwarzanie surowców do produkcji żywności, lecz także ich przechowywanie, przetwórstwo, konfekcjonowanie, oznakowanie i obrót.
Na czym polega rolnictwo ekologiczne?
Warto wiedzieć, że nie wystarczy zaprzestanie stosowania nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, aby uznać gospodarstwo za ekologiczne. Zasady rolnictwa ekologicznego są ściśle określone w przepisach prawnych obowiązujących na terenie całej Unii Europejskiej (Rozporządzenie Rady WE nr 834/2007 i Rozporządzenie Komisji WE nr 889/2008), które zobowiązują producentów do poddania kontroli sposobu produkcji na całej drodze „od pola do stołu”. Kontrole te przeprowadzane są przez upoważnione jednostki certyfikujące i dopiero przyznanie certyfikatu zgodności z zasadami rolnictwa ekologicznego upoważnia do oferowania produktów, jako pochodzących z rolnictwa ekologicznego.
Rolnictwo ekologiczne charakteryzuje się tym, że podstawą gospodarowania jest zachowanie równowagi paszowo-nawozowej w gospodarstwie, przez zrównoważenie produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz wykorzystanie odpowiednio zaplanowanego płodozmianu do zachowania żyzności gleby, zapewnienia podaży azotu, ograniczenia presji szkodników itp. Jest to rolnictwo przyjazne dla człowieka i środowiska dzięki całkowitemu wykluczeniu chemii rolnej, hormonów, leków, konserwantów, GMO (genetycznie modyfikowanych organizmów). Sposób prowadzenia gospodarstwa wykorzystuje naturalne procesy zachodzące w ekosystemach i dzięki temu ogranicza zależność od nakładów zewnętrznych. Ten system gospodarowania i produkcji żywności, łączy praktyki najkorzystniejsze dla środowiska: wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych, dobrostan zwierząt gospodarskich, przez co jakość produktu finalnego jest bardzo wysoka.
Jakość produktów rolnictwa ekologicznego.
Na jakość produktów rolnictwa ekologicznego zasadniczy wpływ ma sposób ich wytwarzania zarówno w gospodarstwie rolnym jak i w przetwórstwie. Główną rolę odgrywa tu wykluczenie chemii rolnej, spożywczej i GMO a w przetwórstwie stosowanie metod tradycyjnych opartych na obróbce mechanicznej, fizycznej i fermentacyjnej. W ostatnich latach zaobserwowano nasilenie chorób alergicznych, co może być związane z występowaniem pozostałości substancji chemicznych stosowanych w konwencjonalnej produkcji rolniczej oraz przeróżnych dodatków (barwników syntetycznych, konserwantów, polepszaczy itp.) stosowanych w przetwórstwie. Stąd podstawowym motywem poszukiwania przez konsumentów żywności ekologicznej jest przeświadczenie o jej korzystnym wpływie na zdrowie, wymieniane przez 76% pytanych o motywy zakupu.
Sytuacja rolnictwa ekologicznego w województwie śląskim.
Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, już 177 śląskich rolników przystąpiło do produkcji metodami ekologicznymi. Na koniec 2008r. 111 gospodarstw posiadało certyfikaty zgodności produkcji z zasadami rolnictwa ekologicznego a 66 było w okresie przestawiania na metody ekologiczne. Jest to wzrost o ponad 20 % w porównaniu z rokiem 2007, gdy tych gospodarstw było 146. Ich średnia powierzchnia wtedy wynosiła 18 ha, przecząc stereotypom funkcjonującym wśród niektórych rolników, że gospodarstwa ekologiczne mogą być tylko bardzo małe.
Najwięcej gospodarstw ekologicznych z certyfikatami i w okresie przestawiania jest w powiecie żywieckim (24), bielskim (19) i częstochowskim (19). Nie wszystkie wymienione gospodarstwa produkują żywność - jest wśród nich aż 22, które posiadają jedynie pastwiska i łąki, nie hodując żadnych zwierząt. Najwięcej gospodarstw ekologicznych certyfikowanych jest w powiecie żywieckim (19) w tym w gminie Jeleśnia (10) i w powiecie częstochowskim (15). Najwięcej gospodarstw w okresie przestawiania jest w powiecie żywieckim w miejscowości Zwardoń gmina Rajcza (7) i co najważniejsze, wszystkie produkują żywność.
Asortyment produktów wytwarzanych przez śląskie gospodarstwa jest już dosyć urozmaicony. Oprócz zbóż i ziemniaków obejmuje także podstawowe warzywa (kapusta, burak ćwikłowy, fasola, seler, por, sałata, pomidor, dynia, papryka, ogórek, marchew, czosnek, cebula) i owoce (truskawka, jabłka, śliwki, orzechy włoskie i laskowe, maliny, porzeczki, borówka amerykańska, aronia).
Zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego w gospodarstwach hodowane są także zwierzęta.
W ofercie znajduje się mięso cielęce, wołowe, wieprzowe, drobiowe, królicze, mleko krowie i kozie, sery, jaja i miód.
W produkcji ekologicznej ważne jest także przetwórstwo. W województwie śląskim 15 przetwórni i hurtowni uzyskało w 2008 r. certyfikaty zgodności z zasadami produkcji ekologicznej. Są wśród nich 4 hurtownie, 3 piekarnie, 4 przetwórnie owoców i warzyw, 3 wytwórnie produktów mącznych oraz dystrybutorzy kawy, herbaty, producenci przypraw. Spis wszystkich przetwórni ekologicznych w Polsce w układzie wg województw zamieszczono na stronie www.pkegliwice.pl w zakładce „rolnictwo ekologiczne”. Na tej samej stronie w zakładce „ekohandel” znajduje się spis sklepów oferujących produkty ekologiczne.
Rozwijanie rynków lokalnych przynosi wiele korzyści środowiskowych – ograniczenie transportu, dostęp mieszkańców miast do żywności o wysokiej jakości oraz ekonomicznych – wspieranie miejscowych producentów.
Aglomeracja śląska ze swoim potencjałem demograficznym jest dobrym rynkiem zbytu dla produkcji ekologicznej.
Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach realizuje projekt pt. "Promocja idei rolnictwa ekologicznego i agroturystyki w rolniczych rejonach Polski Południowej" dofinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także środków budżetu RP w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych. Więcej informacji nt. projektu znajduje się na stronie www.pkegliwice.pl w zakładce - projekty.
Źródło: PKE
