Wspólnoty narodowe i organizacje społeczne umacniają przyjaźń polsko-azerbejdżańską
Pierwsze polskie organizacje społeczne w Azerbejdżanie powstały w Baku na początku XX wieku. Działały wówczas: Rada Organizacji Polskich, Towarzystwo „Polski Dom”, Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy „Oster”, Polskie Towarzystwo Dobroczynności, a nawet Związek Młodzieży Polskiej. Ukazywało się również polskie czasopismo „Faris”.
Polacy w Azerbejdżanie
W Azerbejdżanie zawsze panowała tolerancyjna wobec przedstawicieli innych narodów. Ta cecha jest narodową i kulturową wartością państwa i narodu azerbejdżańskiego. W Azerbejdżanie każdy, niezależnie od narodowości, religii czy innej przynależności, jest traktowany przede wszystkim jako gość, przyjaciel i brat.
Dlatego nie jest przypadkowe to, że terytorium Azerbejdżanu dla wielu narodów stało się schronieniem, a potem Ojczyzną. Pod tym względem Polacy również stali się ważną częścią etnicznej różnorodności Azerbejdżanu.
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że stosunki dyplomatyczne między Azerbejdżanem a Polską zostały nawiązane 21 lutego 1992 roku. Ambasada RP w Azerbejdżanie powstała w 2001 roku, a ambasada Azerbejdżanu w Polsce w 2004 roku. Dziś stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne między Polską a Azerbejdżanem osiągnęły wysoki poziom rozwoju. W wyniku wzajemnych wizyt Prezydentów Azerbejdżanu i Polski stosunki między obu krajami uległy dalszemu rozwojowi.
Szczególne znaczenie dla Azerbejdżanu ma dalsze zacieśnienie dotychczasowych relacji z Polską, członkiem NATO, Unii Europejskiej i innymi wpływowymi organizacjami międzynarodowymi. Polska zawsze wspierała integralność terytorialną Azerbejdżanu. Obecnie działalność wspólnot narodowych w Polsce i Azerbejdżanie sprzyja dalszemu rozwojowi stosunków między dwoma krajami.
Pierwsi Polacy mieszkali w Azerbejdżanie za panowania władcy państwa Aghgoyunlu, Uzun Hasana. Pod koniec XVIII wieku około dwóch tysięcy Polaków działało w Azerbejdżanie w różnych sferach. Polacy mieszkający w Azerbejdżanie po raz pierwszy otrzymali prawa polityczne w okresie istnienia Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu, gdy do IX Frakcji Mniejszości Narodowej w Parlamencie Azerbejdżańskiej Republiki Demokratycznej dołączył jeden Polak – polski poseł Stanisław Wąsowicz. Wąsowicz reprezentował Polaków mieszkających w Baku.
Polacy w walce o niepodległość Azerbejdżanu
Podczas walki o niepodległość Azerbejdżanu w latach 1918-1920 wielu Polaków służyło w armii i gabinecie państwowym Demokratycznej Republiki Azerbejdżanu, na czele których stał Maciej Sulejman Sulkiewicz. Od marca 1919 r. do lutego 1920 r. generał broni Sulejman bej Sulkiewicz był szefem Sztabu Generalnego Armii Azerbejdżańskiej Republiki Ludowej i wykonywał ważną pracę w celu utworzenia narodowych jednostek wojskowych i systemu obronnego kraju.
Należy zauważyć, iż podczas II wojny światowej wielu Azerów, jak Veli bej Jedigar, służyło w polskiej armii. Veli bej Jedigar brał udział w kampanii obronnej przeciwko niemieckim faszystom, którzy zaatakowali Polskę 11 września 1939 r. Był szefem sztabu mazowieckiej brygady kawalerii oraz szefem kawalerii wydziału operacyjnego Armii Krajowej w Polsce i dowódcą 10. dywizji strzelców specjalnych.
Pomnik upamiętniający dwóch wybitnch działaczy w Warszawie
Cieszy fakt, że w warszawskiej dzielnicy Praga Południe wzniesiono pomnik upamiętniający tych dwóch wybitnych działaczy wojskowych okresu istnienia Azerbejdżańskiej Republiki Ludowej. Wzniesienie pomnika pamięci dwóch wpływowych postaci wojskowych w Warszawie uznawane jest za wyznacznik historycznie bliskich relacji azerbejdżańsko-polskich.
Pomnik, który stał się miejscem odwiedzin i pielgrzymki Azerbejdżan mieszkających w Polsce, ma znaczenie symboliczne i stał się symbolem przyjaźni azerbejdżańsko-polskiej. Azerbejdżanie mieszkający w Polsce starają się przyczynić do zacieśnienia tej przyjaźni.
Polskie organizacje społeczne i polski wkład w rozwój Azerbejdżanu
Pierwsze polskie organizacje publiczne w Azerbejdżanie powstały w Baku na początku XX wieku. W tym okresie większość Polaków mieszkała w Baku. W Baku wówczas działało kilka organizacji polskich – Rada Organizacji Polskich, Towarzystwo „Polski Dom”, Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy „Oster”, Polskie Towarzystwo Dobroczynności, a nawet Związek Młodzieży Polskiej. Ukazywało się również polskie czasopismo „Faris”.
Polacy wnieśli wielki wkład w rozwój gospodarczy, naukowy, kulturalny i edukacyjny kraju. W każdej dziedzinie zostawili swoje ślady. Byli wśród nich lekarze, nauczyciele, urzędnicy, biznesmeni, żołnierze i inżynierowie. Inżynier Witold Zglenicki wniósł znaczący wkład w rozwój gospodarczy Azerbejdżanu. Był pionierem w wydobyciu ropy z dna morskiego, opracował projekt eksploatacji tych złóż, a wynalazek ten miał ogromne znaczenie dla przyszłego rozwoju gospodarczego Azerbejdżanu.
Wystarczy wspomnieć nazwiska znanych polskich architektów, dzięki twórczości których architektura Baku zachowuje swój niepowtarzalny wizerunek. Na szczególną uwagę zasługują Eugeniusz Skibiński, Józef Gosławski, Kazimierz Skórewicz, Płoszko, Krzyształowicz, Zaleski, Kosiński i inni. Architekci tacy jak Kosiński i Zaleski odegrali ważną rolę w rozwoju Baku w latach 80. W 1892 roku architekt Józef Gosławski (1865-1904) został awansowany na stanowisko głównego architekta Baku.
Budynki zbudowane przez polskich architektów do dnia dzisiejszego upiększają Baku. Te budynki są uważane za narodowe i kulturowe wartości Azerbejdżanu. Aby utrwalić nazwiska polskich architektów, jedna z ulic w historycznej dzielnicy Baku została nazwana ulicą Polskich architektów. Ukazała się książka „Magiczna budowla na dawnej ulicy Persidskiej i jej szemachijski autor”, poświęcona architektowi z Szemachy polskiego pochodzenia – Eugeniuszowi Skibińskiemu i budowli, którą stworzył w Baku w 1899 roku.
Organizacje polonijne w Azerbejdżanie
Po utworzeniu rządu radzieckiego niektórzy Polacy wrócili do swojej ojczyzny, wielu jednak pozostało w Azerbejdżanie. Kiedy po I wojnie światowej deportowano Polaków z Polski, do Azerbejdżanu przybyły dziesiątki tysięcy ludzi. Organizacja Polaków w Azerbejdżanie powstała po rozpadzie Związku Radzieckiego. W 1991 roku w Baku zarejestrowano Stowarzyszenie Polonia (Centrum Przyjaźni i Współpracy Azerbejdżan-Polska). W 2003 roku organizacja ta została zarejestrowana jako Wspólnota Polonijna "Polska-Azerbejdżan". Obecnie przewodniczącą organizacji jest Olga Jużanina. Każdego roku w Baku z inicjatywy Polonii „Polska - Azerbejdżan” odbywają się różne imprezy, obchodzone są także ważne dni Polski. W miastach Baku i Guba działają polskie kościoły. Obecnie w Azerbejdżanie mieszka około dwustu Polaków.
Azerbejdżańskie organizacje społeczne w Polsce
W Polsce działają takie organizacje jak: Pomorskie Azerbejdżańskie Centrum Kultury, Stowarzyszenie Polskich Azerbejdżan, Polsko-Azerbejdżańskie Stowarzyszenie Kulturalne oraz Wspólnota Azerbejdżańska w Polsce (diasporamap.com). Organizacje te aktywnie działają, przekazując polskiemu społeczeństwu i zagranicznym studentom fakty o Azerbejdżanie.
Azerbejdżanie w Polsce działają również na rzecz promocji Azerbejdżanu i azerbejdżańskich wartości narodowych i kulturowych. Nasi rodacy promują Azerbejdżan w Polsce i reprezentują swój kraj dobrym wychowaniem, edukacją i patriotyzmem.
Według nieoficjalnych danych liczba Azerbejdżan mieszkających w Polsce wynosi 6 tys. osób. Setki azerbejdżańskich studentów studiuje obecnie w Polsce i jest ściśle zaangażowanych w życie publiczne tego kraju. Młodzież obu krajów odgrywa ważną rolę w umacnianiu relacji azerbejdżańsko-polskich, partnerstwa historycznego, kulturowego i strategicznego.
O autorze
Fuad Huseynzade, przewodniczący Stowarzyszenia Społecznego „Wspieranie Dziennikarzy w Diasporze”
Źródło: Fuad Huseynzade, przewodniczący Stowarzyszenia Społecznego “Wspieranie Dziennikarzy w Diasporze"