Rodzina z doświadczeniem choroby psychicznej – o wpływie na relacje i funkcjonowanie najbliższych
Rodzina jest systemem, w którym członkowie są ze sobą powiązani. Doświadczenie choroby psychicznej wpływa nie tylko na chorego, ale na cały system rodzinny, gdzie każdy przyjmuje określone role – dziecka, rodzica, siostry itp…
Gdy jeden z członków rodziny doświadcza choroby psychicznej, bardzo często pełnione dotychczas funkcje ulegają zmianie. Członkowie rodziny przejmują role i część lub całość obowiązków jakie wcześniej pełnił chory, a jednocześnie starają się zapewnić cierpiącemu wsparcie i opiekę (Glinowiecki, 2012, s.86).
Czy to jedyne cierpienia na które narażeni są bliscy? Niestety nie. Często krewni nie rozumieją stanu w jakim aktualnie znajduje się chory, co wywołuje poczucie niepewności i lęku. Nowy stan bliskiego i zupełnie inne zachowanie mogą sprawić, że poprzednia relacja już nigdy nie wróci do jakości sprzed czasu choroby. Jednocześnie pojawia się wiele sporów dotyczących sposobu radzenia sobie z zaistniałą sytuacją, co może prowadzić do dłuższego konfliktu między domownikami. Stres dotykający chorego i najbliższych jest związany również ze stygmatyzacją w społeczeństwie i dystansem do ludzi dotkniętych aberracją psychiczną (Glinowiecki, 2016, s.52). Te czynniki powodują trudności z nawiązywaniem kontaktów, utrzymaniem obecnych relacji, znalezieniem pracy i stanowią pierwsze kroki do wykluczenia społecznego. Możemy potraktować doświadczenie choroby psychicznej jako sytuację kryzysową dla całej rodziny.
Przezwyciężenie kryzysu i doprowadzenie systemu rodzinnego do zdrowego funkcjonowania zależy w dużej mierze od zasobów jakimi dysponują domownicy. Trudna sytuacja może prowadzić do postawy poddania się, ale też stanowić wyzwanie, które zmobilizuje krewnych do starania się o budowanie wzajemnych więzi i wspólnego radzenia sobie z
problemami (Glinowiecki, 2016, s.72). Nie ma uniwersalnej recepty, która dla wszystkich byłaby skuteczna.
Warto jednak poznać parę wskazówek, które można zrobić, aby lepiej zadbać o samopoczucie własne i bliskich.
• Znajdź źródła wsparcia – mogą to być nie tylko ważne dla Ciebie osoby, ale
również organizacje działające w tym zakresie, stowarzyszenia samopomocy i inne ugrupowania. Często ratunkiem okazuje się pedagog, psycholog, czy terapeuta. Specjaliści oprócz spotkań prywatnych mogą pokierować Cię do miejsc, gdzie natrafisz na ludzi o podobnych doświadczeniach. Rozmowa i wsparcie innych
może być pomocna w odzyskaniu poczucia bezpieczeństwa i polepszenia jakości życia (Przywarka, 2002, s.164).
• Zdobądź wiedzę na temat choroby psychicznej z jaką zmaga się bliska Ci osoba. To pomoże lepiej ją zrozumieć i zaplanować dalsze kroki. Edukacja na temat danego zjawiska zmniejsza poczucie dyskomfortu i lęku związanego z sytuacją.
• Postaraj się stworzyć środowisko przyjazne choremu, a jednocześnie podzielić obowiązki pomiędzy wszystkich domowników. Na pewno znajdą się czynności które osoba dotknięta chorobą psychiczną może z powodzeniem wykonywać w okresie remisji. Czasem może potrzebować wsparcia, ale zdecydowanie wskazane jest dla zdrowia podejmowanie prób angażowania się w codzienne czynności.
• Zachęcaj chorego do korzystania z form dziennej pomocy poza okresem hospitalizacji. Tam będzie miał okazję znaleźć budujące zajęcie, nawiązać kontakty towarzyskie, a po powrocie do domu lepiej funkcjonować w systemie rodzinnym.
(Glinowiecki, 2012, s. 89).
• Znajdź czas dla siebie – bardzo łatwo zgubić swoje cele i marzenia, kiedy skupiamy się na pomocy bliskiej osobie. Choroba psychiczna w rodzinie nie musi i nie powinna oznaczać zupełnego poświęcenia swojego czasu. Ważne aby, nie pomijać domowników ze względu na wzmożoną uwagę w kierunku osoby chorej. Każdy ma prawo realizować swoje potrzeby, także te dotyczące poczucia przynależności do rodziny, relacji, uwagi, aprobaty, rozwoju, budowania więzi itp.
• Mów o tym co Ty czujesz i przeżywasz w związku z sytuacją. Nie bój się dzielić swoimi emocjami z innymi.
• Ustal granice. Nie możesz sprawić, że chory nagle wyzdrowieje, ale możesz kontrolować to, jak ta sytuacja wpływa na Ciebie. Pomoże Ci w tym dystans do siebie, wyrozumiałość i nie rezygnowanie z tego, co dotychczas sprawiało Ci przyjemność.