Publicystyka - ngo.pl

Stowarzyszenie Wolnego Słowa, organizacja grupująca dawnych
działaczy drugiego obiegu wydawniczego, podjęło badania dotyczące
obecnych losów dawnych szeregowych działaczy podziemia lat
osiemdziesiątych. Na początek udało się zrealizować badania
obejmujące Warszawę – respondentami były osoby zajmujące się
kolportażem prasy i wydawnictw.

Dawni działacze podziemia nie zaniechali w wolnej Polsce
aktywności społecznej. Wszystkie zastosowane wskaźniki pokazują, że
jest to grupa wyjątkowo aktywna w działaniach na rzecz innych,
udzielająca się w różnego rodzaju organizacjach o stowarzyszeniach
oraz poświęcająca wiele czasu na pracę w charakterze
wolontariuszy.

Prawie połowa w trzecim sektorze
Okazuje się, że dawni konspiratorzy odnaleźli swoje miejsce w trzecim sektorze. Aż 42 proc. badanych deklaruje, że w ciągu ostatnich 16 lat byli działaczami organizacji pozarządowych. Obecnie prawie 1/3 byłych działaczy podziemia wydawniczego deklaruje poważne zaangażowanie w działalność organizacji pozarządowej, a 2/3 wykonywanie jakichś innych prac na ich rzecz.

– Ci ludzie charakteryzują się nadzwyczajną aktywnością
społeczną, skłonnością do działań na rzecz dobra publicznego i tą
aktywność konsumują w trzecim sektorze – mówi Adam Mielczarek,
autor badań. – To jest edukacja, działania charytatywne, w jakimś
stopniu organizacje kościelne.

Struktur państwa nie budowali
Jednocześnie, aktywiści podziemia lat osiemdziesiątych, w zaskakująco małym stopniu zaangażowali się w aktywność polityczną po odzyskaniu niepodległości. Do partii politycznych należy dziś zaledwie 8 proc. dawnych uczestników konspiracji. W sumie, na przestrzeni 16 lat, jakie upłynęły od roku 1989, zaledwie co piątemu z nich zdarzyło się należeć do jakiejś partii.

Ludzie podziemia nie znaleźli się również w gronie tych , którzy
budowali instytucje III Rzeczpospolitej. Przez cały okres jej
trwania urzędnikami państwowymi było zaledwie 10% z warszawskich
konspiratorów. A również ci, którzy w administracji się znaleźli,
nie zagrzali tam długo miejsca - średnio pracowali tam po niecały
rok.

– Są to jednak nonkonformiści – komentuje Adam Mielczarek –
ludzie, którzy mają tendencję do niepodporządkowywania się. Z
drugiej strony jednak sądzę, że klimat budowania III RP nie
zachęcał ich do angażowania się. W wywiadach często mówią o tym, że
byli w tych instytucjach w mniejszości, nie byli w stanie narzucić
własnego tonu, przemiany, które tam zachodziły były w ich
przekonaniu zbyt płytkie i słabe.

Niewykorzystany potencjał
Adam Mielczarek twierdzi, że instytucje państwowe Trzeciej Rzeczpospolitej nie potrafiły wykorzystać potencjału ludzi, którzy o jej powstanie wytrwale walczyli.

– Działalność podziemnej „Solidarności” to wyjątkowy przykład
oddolnej aktywności obywatelskiej i patriotycznego zaangażowania,
które – jak się zdawało – mogły zostać spożytkowane w budowie
demokratycznego państwa. Stało się jednak inaczej.

Pełen raport z badań zostanie opracowany za miesiąc.