Ekonomia daru może funkcjonować tylko w wiosce, w czymś, co się nazywa na Śląsku hajmatem – „małym centrum świata” (K. Czyżewski). My coś takiego próbujemy próbować budować – robimy wioskę, która wychowuje swoich młodych pod przykrywką formalnego liceum. Tak nawigujemy naszym mitem, żeby za każdym nastolatkiem stało dziesięciu dorosłych, którzy będą odpowiedzialni za jego autentyczne dojrzewanie.
Zdjęcie artykułu z gazety
Autor/źródło: Liceum SowizdrzałaDzisiaj niestety dzieci są wychowywane w rodzinach nuklearnych, które same w sobie postrzegam już jako bardzo zaawansowane stadium rozpadu tkanki łącznej kultury. Momentum zabiera nas w tym jeszcze dalej; dziś już nie dwójka, ale jeden rodzic i szkoła ma wytresować (bo nie wychować przecież) dziecko. Szkoła jest dziś w podobnym zatraceniu, stała się czymś w rodzaju hospicjum dojrzewania; jest jednym w ostatnich miejsc, gdzie rozkwitanie może się zadziewać.
Młodzi są w tragicznym stanie. W niektórych „dobrych” liceach 80 procent uczniów jest na psychotropach; samobójstwo jest już drugą przyczyną śmierci nastolatków w Europie, z Polską na pierwszym miejscu. Młodzi są bezdomni, porzuceni przez starszych od nich.
Z moich obserwacji i pracy z nimi wynika, że to właśnie ta społeczna rezygnacja ze współodpowiedzialności za wychowywanie młodych (nie tylko swoich dzieci) jest dużą częścią przyczyny ich tragicznego stanu.
Jeśli mówimy więc o ekonomii daru, to mamy do czynienia z tą samą wyjściową biedą naszej kultury. Dbamy o coraz mniejsze pole, którego granica coraz częściej pokrywa się z granicami naszych pępków.
Nie mam więc wielkiej nadziei na powodzenie naszych prób w większej części społeczeństwa, bo rzeczywistość pędzi w odwrotnym kierunku. Na ten moment próbujemy zapraszać rodziców do płacenia „czesnego” w ustalonym zakresie, od którego też często odchodzimy. Mamy bardzo dużą rozpiętość; niektórzy płacą 20-krotnie więcej niż inni. Kilka osób finansowo daje bardzo mało. Zaczyna się coś, co może kiedyś zasłuży na miano społeczności.
Czy kiedyś będzie można dać ludziom w tej kwestii pełną wolność? – pytam.
– Myślę, że ta praca nigdy się nie kończy. Praca wolności też zawsze wisi w ambiwalentnym napięciu z odpowiedzialnością i zobowiązaniem, za bardzo w lewo lub w prawo i mamy kłopoty. Nasza praca tutaj to praca rolników pola społecznego; uprawiamy tkankę społeczną. Jeśli zapracujemy na lepszą jakość gleby, być może za dziesięć lat wystarczy rozrzucić ziarna i plon będzie piękniejszy, ale jeśli za długo będziemy się lenić, degradacja zacznie się powtarzać.
Kultura to jest czasownik. Coś co się kultywuje, a nie konsumuje, jak w muzeum czy w galerii sztuki. Wioska to dom tej pracy kulturowej – dom kultury. Choć dzisiaj wypadałoby powiedzieć: sierociniec. Do domu jest nam bardzo daleko.
Źródło: Fundacja Ekosystem Rośnie
