Publicystyka - ngo.pl

Na podpis prezydenta czeka ustawa o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych oraz niektórych innych ustaw (uchwalona przez sejm 9 czerwca i przyjęta bez poprawek przez senat – 22 czerwca 2017 r.).

Zmian jest kilka, m.in. rozszerzono pole kontroli, którą może przeprowadzić Regionalna Izba Obrachunkowa. Zgodnie z nowymi przepisami izby będą kontrolować gospodarkę finansową samorządów na podstawie kryterium zgodności z prawem, rzetelności, gospodarności i celowości (art. 5. zmienionej ustawy)

Czy i jak wpłynie to na sytuację organizacji pozarządowych realizujących zadania publiczne zlecane przez samorządy?

– Wszystkie zmiany w prawie, które dotyczą samorządu mają wpływ na organizacje pozarządowe – mówi Ewa Gałka, prezeska Stowarzyszenie Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich PISOP. – Po pierwsze dlatego, że organizacje są częścią samorządu jako wspólnoty, a po drugie – jak wynika z badań – samorząd jest dla NGO podstawowym partnerem do współpracy.

Podstawowym zadaniem RIO jest kontrola jednostek samorządu terytorialnego. Jednak jeśli organizacja otrzymuje od samorządu dotacje na realizację zadań publicznych (na poziomie gminy, powiatu, województwa), RIO może też skontrolować NGO.

Jeśli więc organizacja otrzymała od samorządu dotację, a RIO zechce przyjrzeć się bliżej gospodarce finansowej danego samorządu – można się spodziewać, że kontrola zawita także do NGO.

zobacz: RIO: Organizacja do kontroli!

Do tej pory kontrolerzy z Izby przyglądali się, czy wydatkowanie publicznych pieniędzy poprzez dotacje odbywało się zgodnie z prawem, czyli np. czy konkurs dla organizacji został ogłoszony zgodnie z przepisami ustaw i wewnętrznymi zarządzeniami samorządu, czy zostały zachowane warunki umowy itd. Obecnie będą badać także, czy czyniono to rzetelnie (art. 5, ust.1).

– Warto byłoby to doprecyzować, wyjaśnić. W projektach inwestycyjnych łatwiej jest ocenić, czy coś zostało wykonane rzetelnie niż w projektach miękkich. Może to budzić wątpliwości – mówi Ewa Gałka.

– Jestem za ocenianiem realizacji zadań publicznych poprzez rezultaty, ale tego nie powinna robić instytucja rządowa, jaką jest RIO. To powinni robić obywatele – mówi Piotr Drygała, kierownik Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej w Urzędzie Miejskim w Dąbrowie Górniczej, członek krajowej Rady Działalności Pożytku Publicznego. – My taką ocenę, pod względem gospodarności, rzetelności w Dąbrowie robimy razem z organizacjami skupionymi w Dąbrowskim Forum Organizacji Pozarządowych i poprzez lokalną radę pożytku. Po to spotykamy się w komisjach, po to mamy karty oceny. Nie wiem, czy to powinno być zadanie rządowego audytora.

Ewa Gałka dodaje, że groźba rozszerzonej kontroli z RIO może wpłynąć także na wieloletnie umowy na realizację zadań publicznych podpisywane przez samorządy z organizacjami.

– Dla organizacji realizujących zadania wieloletnie początek każdego roku kalendarzowego jest zawsze trudny. Podpisywanie umów się przedłuża, a zadania trzeba wykonywać, podopiecznymi się zająć. Nowe przepisy sprawią, że te umowy będą jeszcze mnie stabilne – przewiduje Gałka.

Zmienione przepisy mogą w ogóle wpłynąć na chęć samorządów do zlecania organizacjom zadań wieloletnich i podpisywania z nimi wieloletnich umów. Podobne obawy dotyczą uproszczonych form zlecania zadań publicznych lub bardziej złożonych form współpracy. Argument przeciw korzystaniu z tych form dostaną zwłaszcza te samorządy, które i tak do tej pory niezbyt chętnie po nie sięgały.

Tymczasem Piotr Józefczyk, ekspert z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie uspokaja. Jego zdaniem zmiana przepisów nie wpłynie na zwiększenie kontroli RIO realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe.

– Wprost przeciwnie, w początkowym okresie będzie ograniczona. Zmiana dotychczas obowiązującego art. 1 i art. 5 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych nie dotyczy organizacji pozarządowych – odpowiedział ekspert na nasze pytanie zadane podczas czatu o dotacjach zorganizowanego przez Serwi Samorządowy PAP. – Wprowadzenie nowego kryterium kontroli, tj. gospodarności w zakresie zaciągania zobowiązań dłużnych przez podmioty z art. 1 ust. 2 pkt 1 - 6 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych wymusi zmiany w sposobie przeprowadzania kontroli i konieczność wypracowania nowych standardów. Z wypowiedzi przedstawicieli MSWiA obecnych na posiedzeniach komisji sejmowych i senackich wynika, że nie przewiduje się wzrostu poziomu zatrudnienia w regionalnych izbach obrachunkowych. Z drugiej strony można zauważyć odpływ pracowników z regionalnych izb obrachunkowych do samorządu z uwagi na lepsze warunki płacowe.

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.