Publicystyka - ngo.pl

Głównym elementem wniosku jest utworzenie instrumentu rescEU, czyli rezerwy zdolności reagowania na rzecz ochrony ludności na szczeblu europejskim, w skład której wejdą np. samoloty do gaszenia pożarów lasów, specjalne pompy wodne, miejskie zespoły poszukiwawczo-ratunkowe oraz szpitale polowe i zespoły ratownictwa medycznego. Rezerwy te uzupełnią zasoby na szczeblu krajowym i będą zarządzane przez Komisję Europejską w celu wsparcia krajów nawiedzonych przez katastrofy naturalne, takie jak powodzie, pożary lasów, trzęsienia ziemi czy epidemie. W samym tylko 2017 r. w wyniku klęsk żywiołowych w Europie śmierć poniosło ponad 200 osób, a ponad milion hektarów lasu padło ofiarą pożarów.

Przewodniczący Jean-Claude Juncker stwierdził: Unia nie może stać z boku, gdy jej państwa członkowskie cierpią na skutek klęsk żywiołowych i potrzebują pomocy. Żaden kraj w Europie nie jest odporny na klęski żywiołowe, które stały się już dziś niestety czymś normalnym. Chciałbym, aby w przypadku wystąpienia klęski lub katastrofy Unia Europejska zaoferowała więcej niż tylko wyrazy współczucia. Europa jest kontynentem solidarności, musimy więc być lepiej przygotowani niż dotychczas i szybciej pomagać państwom członkowskim na pierwszej linii.

Tragedie, które dotknęły nas tego lata i w ciągu ostatnich kilku lat pokazały, że nasz aktualny system reagowania na wypadek klęsk i katastrof osiągnął swoje granice w swojej obecnej formule, opartej na działaniach dobrowolnych. Zmieniły się wyzwania, przed którymi stoimy, więc i my musimy coś zmienić. Jest to kwestia solidarności i wspólnej odpowiedzialności na wszystkich szczeblach. Tego właśnie oczekują od nas obywatele Europy, apeluję zatem do rządów państw UE i Parlamentu Europejskiego o poparcie dla tego wniosku – powiedział Christos Stylianides, komisarz do spraw pomocy humanitarnej i zarządzania kryzysowego.

Wniosek Komisji koncentruje się na dwóch uzupełniających się kierunkach działań, mających na celu (i) wzmocnienie zbiorowego reagowania na szczeblu europejskim oraz (ii) poprawę zdolności w zakresie zapobiegania i gotowości:

• Wzmacnianie europejskich zdolności reagowania: rescEU

- Zostanie utworzona unijna rezerwa zasobów systemu ochrony cywilnej, której celem będzie wspieranie państw członkowskich w reagowaniu na klęski i katastrofy, w przypadku gdy zdolności krajowe okażą się niewystarczające. rescEU będzie obejmował takie zasoby, jak samoloty gaśnicze i pompy wodne, które uzupełnią zdolności na poziomie krajowym. Wszystkie koszty i zdolności rescEU będą pokrywane w całości ze środków unijnych, a Komisja będzie sprawowała operacyjną kontrolę nad tymi zasobami i decydowała o ich zastosowaniu.

- Równocześnie Komisja będzie pomagać państwom członkowskim w zwiększaniu ich zdolności krajowych poprzez finansowanie kosztów dostosowania, naprawy, transportu i eksploatacji ich istniejących zasobów. Obecnie natomiast pokrywane są jedynie koszty transportu. Proponowane zasoby stałyby się częścią wspólnej puli środków reagowania w sytuacjach wyjątkowych w ramach Zespołu ds. Europejskiej Ochrony Ludności i byłyby gotowe do zastosowania w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej.

• Usprawnienie zapobiegania klęskom żywiołowym i poprawa gotowości na wypadek ich wystąpienia

• We wniosku zawarto wymóg, by państwa członkowskie udostępniały sobie wzajemnie swoje krajowe strategie zapobiegania i gotowości, aby móc wspólnie identyfikować i eliminować istniejące braki.

• Wniosek wzmacnia współpracę i spójność z aktualnymi unijnymi politykami dotyczącymi zapobiegania i gotowości. Obejmują one przykładowo unijną strategię przystosowania się do zmiany klimatu, europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, Fundusz Solidarności, przepisy dotyczące ochrony środowiska (np. plany zarządzania zagrożeniem powodziowym i rozwiązania oparte na ekosystemach), badania naukowe i innowacje oraz politykę rozwiązywania poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia i wiele innych elementów.

Ponadto przedmiotowy wniosek przyczyni się do ujednolicenia i uproszczenia procedur administracyjnych, co pozwoli na skrócenie czasu niezbędnego dla niesienia pomocy ratującej życie.

Unijny Mechanizm Ochrony Ludności jest aktualnie oparty na dobrowolnym systemie, w ramach którego UE koordynuje dobrowolne działania uczestniczących państw na rzecz państwa, które wystąpiło o pomoc. Oferty pomocy są koordynowane w europejskim Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego, które mieści się w Brukseli. Ekstremalne warunki pogodowe i inne zjawiska, z jakimi mieliśmy do czynienia w ostatnich latach, spowodowały, że zdolności państw członkowskich do udzielania sobie wzajemnie pomocy osiągnęły swój maksymalny pułap, szczególnie w przypadkach, gdy ten sam rodzaj klęski żywiołowej nawiedza kilka państw członkowskich jednocześnie. W takich przypadkach, gdy odpowiednie środki są ograniczone lub niedostępne, UE nie posiada rezerw zasobów pozwalających wspierać państwa członkowskie znajdujące się w potrzebie.

W 2017 r. wydarzyło się w Europie wiele różnych klęsk żywiołowych. Spowodowały one śmierć łącznie ponad 200 osób. Klęski żywiołowe mają jednak także poważne skutki gospodarcze. Od 1980 r. poza ofiarami w ludziach państwa członkowskie UE straciły w wyniku ekstremalnych zjawisk pogodowych i klimatycznych ponad 360 mld euro. W samej tylko Portugalii bezpośrednie szkody gospodarcze pożarów lasów, jakie miały miejsce od czerwca do września tego roku, szacuje się na prawie 600 mln euro, co stanowi 0,34 proc. dochodu narodowego brutto Portugalii.

Od chwili jego ustanowienia w 2001 r. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności posłużył do monitorowania ponad 400 klęsk żywiołowych lub katastrof. W jego ramach zwrócono się z ponad 250 wnioskami o udzielenie pomocy. Unijny Mechanizm Ochrony Ludności może zostać uruchomiony w reakcji na klęski żywiołowe spowodowane przez człowieka i katastrofy naturalne, ale także jako wsparcie gotowości na klęski i katastrofy oraz zapobiegania im.

Unijny Mechanizm Ochrony Ludności obejmuje wszystkie państwa członkowskie UE, jak również szereg innych uczestniczących państw nienależących do UE, a mianowicie Islandię, Norwegię, Serbię, byłą jugosłowiańską Republikę Macedonii, Czarnogórę i Turcję. rescEU zostanie rozszerzony na te państwa uczestniczące jako wyraz europejskiej solidarności.

• Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Komitetu Regionów – Wzmacnianie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi: rescEU odpowiedzialna solidarność
• Pytania i odpowiedzi MEMO: Usprawnianie unijnego zarządzania klęskami żywiołowymi
• Zestawienie informacji: Wzmacnianie zdolności reagowania unijnego systemu ochrony ludności
• Zestawienie informacji: Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego UE