Publicystyka - ngo.pl

Dane dotyczące rad doradczych, w których zasiadają przedstawiciele i przedstawicielki trzeciego sektora, wskazują, że kobiety są tam niedoreprezentowane. Tak, jak niedoreprezentowane są we wszystkich innych organach władzy. I świadczy to przede wszystkim o podziale władzy. Wszędzie tam, gdzie dana instytucja ma władzę – nawet nie decyzyjną, a doradczą – występuje nadreprezentacja mężczyzn.

Problem ten dotyczy bardzo wielu różnych ciał doradczych czy eksperckich. Zwykle mówimy o niskiej reprezentacji kobiet w parlamencie i rządzie, bo dane te są łatwo dostępne i policzalne. Udział kobiet w ciałach eksperckich jest mniej widoczny. Pamiętam natomiast, że kiedy pierwszy raz obradowano w Sejmie nad ustawą kwotową, to wszystkie ekspertyzy były pisane przez mężczyzn. To Sejm je zamówił. Ja zostałam poproszona o ekspertyzę dopiero na etapie dyskutowania tzw. suwaka czyli umieszczania na listach wyborczych naprzemiennie nazwisk kobiet i mężczyzn. I do dziś jestem w tym gremium eksperckim, które nota bene zajmuje się reprezentacją kobiet, jedyną kobietą.

Pytanie o reprezentację kobiet wiąże się z głębszym pytaniem o to, jakie ma ona konsekwencje. Kilka lat temu organy Unii Europejskiej naciskały na to, aby więcej kobiet zasiadało w gremiach naukowych, oceniających wnioski o grant. Dlaczego? Ponieważ sprawdzono, że za reprezentacją deskryptywną (liczbową) idzie reprezentacja substancjalna – udział kobiet wpływa na to, co pojawia się na agendzie. Niektóre tematy naukowe wreszcie się przebijają, a tradycyjnie wysoko oceniane stają się mniej ważne.

Podobną politykę kwotową chciała kiedyś zastosować ministra nauki, Barbara Kudrycka. Postulat ten przebijał się z trudem, bo czy to uczelnie, czy partie w systemach większościowych, jeśli mają wybrać jedną osobę ich reprezentującą, to najczęściej jest to mężczyzna. Nawet, jeżeli kobiet w danej dziedzinie jest dużo.

Okazuje się, że struktura władzy zawsze wygląda tak samo. Nie chodzi o władzę państwową, ale władzę nad tym, co się robi. Jeżeli ktoś zdecydował się działać w trzecim sektorze, to wiadomo, że interesuje go decydowanie w tej dziedzinie i zajmowanie stanowisk, które na to pozwalają. W zawodach sfeminizowanych na przykład mężczyźni rzadko zajmują się pracą w terenie (np. jako pedagodzy lub pracownicy społeczni), robią natomiast kariery administracyjne. Analogicznie jest w trzecim sektorze, bo w organizacjach – podobnie jak w zawodach sfeminizowanych, dostępna ścieżka kariery jest nieduża. W związku z tym mężczyźni, nawet jeżeli są mniej liczni, idą tą ścieżką kariery, która jest dostępna. W zawodach sfeminizowanych zajmują stanowiska w ministerstwie czy w kuratorium, a w trzecim sektorze będą właśnie reprezentantami.

Takie wybory są związane z socjalizacją i stereotypami płci. Mężczyźni są motywowani do sukcesu, a kobiety są uczone pozostawania w cieniu. I często pozwalają na to, aby mężczyźni dyskontowali zespołowe osiągnięcia. Organizacja coś robi, ale reprezentantem efektów mrówczej pracy wielu kobiet staje się mężczyzna.

Ponieważ problem niskiej reprezentacji wywodzi się w każdym sektorze z tych samych źródeł, to i rady będą podobne. Po pierwsze, system wyłaniania kandydatur do ciał doradczych musiałby brać pod uwagę równość. Być może rozwiązaniem są prawybory lub wybory reprezentantów i reprezentantek. Ciekawe jest to, że w Radzie Działalności Pożytku Publicznego najwięcej kobiet zasiadało wówczas, gdy wcześniej odbyły się prawybory.

Można stosować kwoty lub umówić się, że jedną kadencję w danym ciele reprezentuje nas mężczyzna, a jedną kobieta. Jeżeli skład ciał jest szerszy, to można zastanowić się nad takim dochodzeniem do kwot, jaki wybrały partie chadeckie, a mianowicie rozszerzenie ich tak, aby możliwy był parytetowy udział obydwojga płci.

Są jeszcze bariery kulturowe – na nie pomóc może edukacja równościowa. Smutne, że wywołuje ona dziś tak ogromne protesty, gdy w gruncie rzeczy chodzi o przekazanie tego, że szczególnie w sferze społeczno-politycznej kobiety i mężczyźni mogą zajmować każde stanowisko, a role mogą być wymienne, a nie z góry przypisane do danej płci.

Te kraje, który wprowadziły kwoty w biznesie, zaczynają inaczej myśleć o ścieżkach kariery kobiet. Przedsiębiorstwa myślą wówczas w kategoriach przygotowania kobiet do ról kierowniczych lub reprezentacyjnych i tak projektują kobietom ścieżki kariery. W związku z czym nikt nie podnosi argumentu, że wybiera się gdzieś niekompetentne kobiety zamiast kompetentnych mężczyzn. Taki rodzaj rozwoju przydałby się również trzeciemu sektorowi.