W którym województwie organizacje najczęściej zatrudniają stałych pracowników? Gdzie z kolei NGO opierają się wyłącznie na pracy społecznej? Gdzie jest najlepsza ocena współpracy z lokalnym samorządem? Organizacje z którego regionu najczęściej otrzymują wsparcie od biznesu?
Zatrudnienie oraz wolontariat w organizacjach pozarządowych
Nieco ponad 1/3 (35%) polskich organizacji pozarządowych zatrudnia przynajmniej jednego stałego, regularnego (pracującego przynajmniej raz w tygodniu) pracownika. Takie zatrudnienie może wynikać z umowy o pracę – w ten sposób 20% stowarzyszeń i fundacji zatrudnia przynajmniej jedną osobę – lub też z innych umów.
Stosunkowo najwięcej organizacji korzystających ze stałej, płatnej pracy jest na Mazowszu (48%). Wiąże się to z całą pewnością z wpływem Warszawy, gdzie 56% fundacji i stowarzyszeń zatrudnia stały, płatny personel. Organizacji zatrudniających stałych, płatnych pracowników jest dużo również w województwie kujawsko-pomorskim (41%). Najrzadziej z pracy stałych, regularnych pracowników korzystają organizacje na Warmii i Mazurach (18%), Śląsku (22%) oraz Podkarpaciu (24%).
Mapa 1. Odsetek organizacji zatrudniających stałych, regularnych pracowników
Polskie stowarzyszenia i fundacje opierają się w swojej działalności przede wszystkim na społecznej pracy członków i wolontariuszy. W skali całego kraju funkcjonuje w ten sposób 45% organizacji. Przypomnijmy: pozostałe 35% zatrudnia stałych, regularnych pracowników, a 20% zleca odpłatną pracę od czasu do czasu.
Najwięcej organizacji działających wyłącznie społecznie jest na Podkarpaciu (56%) oraz Śląsku (55%). Nie powinno to zaskakiwać – to w tych województwach najrzadziej organizacje zatrudniają stały, płatny personel. Podobnie jest na Warmii i Mazurach – jednak tutaj odsetek organizacji działających wyłącznie społecznie jest bliski średniej ogólnopolskiej – 43%. Oznacza to, że w województwie warmińsko-mazurskim dominującym modelem prowadzenia działalności nie jest ani oparcie jej na pracy społecznej, ani bazowanie na pracy zatrudnionych na stałe, regularnych pracownikach – dominuje raczej sporadyczne zlecanie odpłatnej pracy współpracownikom organizacji. Stowarzyszeń i fundacji działających wyłącznie społecznie jest także stosunkowo dużo na Dolnym Śląsku, Ziemi Lubuskiej oraz w województwie łódzkim.
Wyłącznie społeczny model funkcjonowania najrzadziej wybierają organizacje w województwach: mazowieckim oraz kujawsko-pomorskim, a więc w tych, gdzie znaczenie stałej, płatnej pracy jest największe.
Mapa 2. Odsetek organizacji opierających się wyłącznie na pracy społecznej
Ze wsparcia wolontariuszy niebędących członkami organizacji korzysta 61% polskich stowarzyszeń i fundacji. Praca wolontariuszy to dla wielu organizacji fundament funkcjonowania, a dla pozostałych znakomite uzupełnienie pracy wykonywanej przez osoby zatrudnione. Korzystanie z pracy wolontariuszy jest wynikiem splotu rozmaitych czynników: z jednej strony może się wiązać z niewystarczającymi zasobami kadrowymi organizacji, a z drugiej – ze skalą i zasięgiem działania stowarzyszenia lub fundacji. Im większy budżet, im więcej realizowanych projektów, tym częściej zdarza się nie tylko współpraca z wolontariuszami, lecz także z płatnym personelem. Jedni i drudzy uzupełniają się nawzajem.
Ze wsparcia wolontariuszy stosunkowo najczęściej korzystają stowarzyszenia i fundacje warmińsko-mazurskie. Przypomnijmy: to w tym regionie najmniej organizacji zatrudnia płatnych, stałych pracowników. Praca wolontariuszy może być więc niezbędnym uzupełnieniem społecznego zaangażowania członków organizacji lub pracy sporadycznych pracowników. Wolontariat jest także często wykorzystywany przez organizacje na Pomorzu Zachodnim, w Wielkopolsce oraz na Mazowszu. W przypadku tego ostatniego znowu zaznacza się wpływ Warszawy, w której stosunkowo najwięcej organizacji działa na dużą skalę (na obszarze całej Polski lub poza jej granicami) – a właśnie tego typu organizacje najczęściej potrzebują wsparcia wolontariuszy. Najrzadziej ze wsparcia wolontariuszy korzystają organizacje z województw opolskiego (46%) oraz łódzkiego (49%).
Mapa 3. Odsetek organizacji korzystających ze wsparcia wolontariuszy (niebędących członkami organizacji)
Współpraca z lokalnymi samorządami
Organizacje pozarządowe utrzymujące kontakty ze swoimi lokalnymi samorządami (urzędami miast lub gmin) oceniały jakość tej współpracy w skali od 1 do 10, gdzie 1 oznaczało zdecydowanie negatywną ocenę, a 10 – zdecydowanie pozytywną. Najlepsze opinie o współpracy ze swoim lokalnym samorządem mają organizacje z województw: warmińsko-mazurskiego, kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego, dolnośląskiego, zachodniopomorskiego oraz łódzkiego. Najbardziej krytyczne wobec jakości tej współpracy są natomiast organizacje ze Śląska, Ziemi Lubuskiej, Mazowsza oraz województwa świętokrzyskiego.
Mapa 4. Ocena współpracy z lokalnym samorządem (skala 1-10)
Ocena jakości współpracy z lokalnym samorządem jest w dużej mierze uzależniona od specyfiki wzajemnych kontaktów oraz rodzaju podejmowanej współpracy. Współpracę z lokalnym samorządem lepiej oceniają organizacje biorące udział w konsultacjach (7,38 pkt.), niż te, które tego nie robią (6,45 pkt.). Nie jest zaskakujące, że najlepszą opinię o współdziałaniu z urzędami miast i gmin mają stowarzyszenia i fundacje, które otrzymały od nich dotację (7,49 pkt.). Gorzej natomiast oceniają tę współpracę organizacje, które w ogóle się o dotację nie starały (6,44 pkt.) lub też podejmowały takie starania, ale bezskutecznie (5,58 pkt.).
Wspomniane zależności znajdują przynajmniej częściowe potwierdzenie na poziomie regionów. Największą aktywność w konsultacjach wykazują organizacje z województw warmińsko-mazurskiego, łódzkiego, zachodniopomorskiego oraz dolnośląskiego – czyli z tych, w których ocena jakości współpracy jest najwyższa. Najmniej skłonne do udziału w konsultacjach są natomiast organizacje z województw opolskiego i śląskiego. W przypadku tego ostatniego mała aktywność w konsultacjach wyraźnie współgra z niską oceną jakości współpracy z lokalnym samorządem.
Mapa 5. Odsetek organizacji biorących udział w konsultacjach organizowanych przez lokalny samorząd w 2014 roku
Na poziomie regionów bardzo wyraźnie widać związek pomiędzy oceną jakości współpracy z lokalnym samorządem a pozyskiwaniem od niego funduszy na działalność. W 2014 roku środki finansowe od urzędów miast i gmin najczęściej otrzymywały organizacje z Warmii i Mazur oraz Wielkopolski, czyli z regionów, w których ocena jakości współpracy sektora pozarządowego z urzędami miast i gmin była najwyższa. Dotacje od lokalnych samorządów stosunkowo często otrzymują również lubuskie i pomorskie organizacje pozarządowe. Stosunkowo najrzadziej na pieniądze od swoich lokalnych samorządów mogą liczyć stowarzyszenia i fundacje na Podkarpaciu oraz Mazowszu. W przypadku tego ostatniego wyraźne przekłada się to na dość niską ocenę jakości współpracy z lokalnym samorządem.
Mapa 6. Odsetek organizacji uzyskujących dotacje od samorządu lokalnego w 2014 roku
Współpraca ze sferą biznesu
75% organizacji pozarządowych utrzymuje kontakty z firmami prywatnymi, ale tylko w przypadku 14% organizacji mają one trwały, regularny charakter. Pomimo to 57% stowarzyszeń i fundacji otrzymało w ciągu dwóch ostatnich lat wsparcie ze strony sektora prywatnego. Wskaźnik ten jest wyraźnie zróżnicowany regionalnie, ze znaczącym wpływem (z pewnymi wyjątkami) wielkich miast. Regularne kontakty ze sferą biznesu najczęściej utrzymują organizacje zarejestrowane w miastach powyżej 200 tys. mieszkańców. Dlatego też wsparcie od firm najczęściej otrzymują organizacje z Pomorza (oddziaływanie Trójmiasta) Mazowsza (wpływ Warszawy) oraz Śląska (najbardziej zurbanizowane województwo). W tym kontekście zaskakująco dobrze wypadają również organizacje z województw warmińsko-mazurskiego oraz zachodniopomorskiego.
Mapa 7. Odsetek organizacji uzyskujących w ciągu dwóch ostatnich lat wsparcie od sektora prywatnego
Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.
Badanie zostało zrealizowane w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG, a także z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich oraz środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
