28 lipca 2006 r. odbyło się posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego. Czterogodzinną dyskusję zdominowały trzy zasadnicze kwestie: proponowane zmiany w rządowym pakiecie ustaw podatkowych, które odnoszą się także do funkcjonowania organizacji pozarządowych, konsultacje nad załącznikiem do Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz zmiany w Regulaminie Rady Działalności Pożytku Publicznego w kontekście prac nad Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Zmiany w pakiecie ustaw podatkowych przedstawił Jarosław Nenemann, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów. Pierwsza istotna dla organizacji pozarządowych zmiana dotyczy możliwości naliczana podatku VAT od wartości rynkowej towaru, w sytuacji gdy jest on przekazywany organizacji pozarządowej jako towar używany.
Do kwestii ewentualnych zwolnień z podatku od towarów i usług
strona rządowa odnosi się z dużą rezerwą. Głównym powodem takiego
stanu rzeczy jest obawa przed powiększeniem szarej strefy, w której
przedsiębiorca mógłby sprzedać towar, "zasłaniając" się fikcyjnym
przekazaniem go organizacji pozarządowej (na przykład faktycznie
przekazując jej tylko niewielką jego część).
Minister Nenemann przywołał ponadto przykłady niektórych krajów
Unii Europejskiej (m.in. Słowacji i Litwy), gdzie zwolnienia
obejmują miesięcznie bardzo niskie kwoty, przeciętnie około
kilkudziesięciu złotych. Jeśli zatem preferencja zwolnienia z
podatku VAT w ogóle miałaby szanse wejść w przyszłości w życie, to
zapewne w skali porównywalnej do krajów Unii Europejskiej, gdzie
taka możliwość istnieje. Co więcej byłaby obwarowana wieloma
zastrzeżeniami ustalającymi na przykład dokładne procedury
przekazania towaru.
Minister Nenemann potwierdził także znane już i zaakceptowane przez rząd propozycje zmian podatkowych, które są obecnie przedmiotem prac w Sejmie. Pierwszą jest możliwość przekazywania 1% podatku dochodowego na rzecz organizacji pożytku publicznego przez "liniowców", czyli osoby fizyczne, które wybrały opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według jednolitej 19% stawki podatku.
Zgodnie z zamierzeniami, 1% przekazywałby teraz odpowiedni Urząd
Skarbowy na rzecz jednej organizacji pożytku publicznego wskazanej
przez podatnika w rozliczeniu podatkowym. Taka możliwość pojawi się
jednak dopiero w rozliczeniach podatkowych za 2007 r.
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pozostanie zapis, zgodnie z którym osoby fizyczne będą mogły odliczyć darowiznę na rzecz organizacji pozarządowej do limitu 6% dochodu. Niekorzystną zaś dla organizacji pozarządowych zmianą będzie likwidacja ulgi w podatku dochodowym od osób prawnych - zgodnie z propozycjami rządowymi osoby prawne stracą możliwość odliczeń od podstawy opodatkowania darowizn łącznie do wysokości 10% dochodu.
Podczas dyskusji nad projektami rządowymi pojawiło się kilka kwestii. Strona pozarządowa zgłosiła propozycję, by ułatwić działanie mechanizmu 1% w stosunku do emerytów i rencistów. Obecna formuła jako zbyt skomplikowana zniechęca tę grupę obywateli do wspierania organizacji pożytku publicznego. Problem jednak dotyczy ZUS-u, który musiałby uprościć procedury, na przykład przez przygotowanie specjalnego formularza, co wydaje się mało prawdopodobne.
Podczas obrad Rady pojawiła się także sprawa tzw. "małej
księgowości", czyli możliwości stosowania przez niewielkie
organizacje pozarządowe uproszczonej księgowości, ograniczonej do
księgi przychodów i rozchodów. Taką propozycję wstępnie
zaakceptował minister Nenemann, aczkolwiek kwestia nie została
bliżej sprecyzowana.
Drugim zasadniczym tematem obrad Rady Działalności Pożytku Publicznego został, będący w fazie prac nad załącznikiem, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, w którym ma zawrzeć się całość środków Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2007 - 2013. Cezary Miżejewski, Radca Ministra w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, które jest Instytucją Zarządzającą Programem, przedstawił jego najważniejsze założenia, nawiązując także do projektowanej reformy systemu integracji społecznej oraz służb społecznych. Program Operacyjny Kapitał Ludzki został podzielony na dziesięć Priorytetów, z których sześć będzie realizowanych centralnie (na nie przypadnie ok. 30% środków), zaś cztery regionalnie (na które przypadnie pozostałe 70% środków).
Propozycja Ministerstwa zakłada, że priorytety realizowane centralnie powinny objąć tylko te grupy beneficjentów, które muszą z różnych przyczyn zostać pominięte na poziomie regionalnym, np. uchodźcy. W realizowanym regionalnie Priorytecie VI - Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej, projekt ministerialny przewiduje dwa typy przyznawania środków.
Ścieżka systemowa pozwalałaby na samodzielną realizację lub
zlecanie zadań przez instytucje publicznego systemu pomocy
społecznej. Nowością będzie uzupełnienie kontraktu socjalnego o
projekt aktywizacji lokalnej obejmujący dane środowisko bądź
społeczność lokalną i mający na celu integrację lokalną.
Ścieżka konkursowa zaś obejmowałaby projekty wzmacniające rozwój
instytucjonalny integracji społecznej i ekonomii społecznej (tzw.
projekty twarde) oraz projekty wzmacniające dialog, partnerstwo,
badania i innowacje (tzw. projekty miękkie). Do konkursów będzie
mogła przystąpić nowa instytucja prawna, czyli partnerstwo
publiczno - społeczne, będące porozumieniem strony samorządowej z
pozarządową.
Minister Miżejewski wskazał także na konieczność likwidacji
barier i stworzenia lepszej współpracy między ośrodkami pomocy
społecznej a powiatowymi urzędami pracy, co planuje projektowana
reforma systemu integracji społecznej oraz służb społecznych.
Na koniec minister przedstawił zgłaszane uwagi dotyczące
sformułowania Priorytetu IX - Aktywizacja obszarów wiejskich.
Propozycje dotyczą zmiany zapisu na Aktywizacja środowisk
lokalnych, co poszerzałoby krąg beneficjentów, jednocześnie nie
wykluczając z niego środowisk wiejskich.
Szczegółowe omówienie niektórych kwestii związanych z Priorytetem IV - Dobre państwo przedstawiła Andżelika Wardęga z Departamentu Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Działania 4.4 i 4.5 w ramach tego Priorytetu mają na celu wspieranie współpracy sektora publicznego z pozarządowym oraz budowanie potencjału tego ostatniego, tak by był on gotowy na dużą skalę samodzielnie realizować zadania publiczne. Burzliwą dyskusję wywołała propozycja, by działania 4.4 i 4.5 finansować jako "krajowy" wkład własny z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Ponieważ Fundusz zostanie zrealizowany do 31 grudnia 2007 r. podniesiona została ogólna kwestia jego dalszego kształtu. Wskazywano, że dualistyczna formuła dysponowania środkami Funduszu - współfinansowania Programu i utrzymania obecnych zasad przyznawania środków - mogłaby być pożądana, gdyż "kwalifikowalność" projektów do realizacji ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (którego wyłącznym dysponentem będzie Program Operacyjny Kapitał Ludzki) jest ograniczona. Proponowano też, by ograniczyć zakres merytoryczny Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, wobec faktu, że niektóre zgłaszane do niego projekty mogę być finansowane z innych źródeł. Ponieważ rząd Kazimierza Marcinkiewicza ograniczył ilość programów operacyjnych, zgłoszono także pomysł, by to właśnie Fundusz Inicjatyw Obywatelskich "przejął" typy projektów przewidywane przez odrzucone Programy. Szczegółowa dyskusja na ten temat została jednak odłożona do następnego posiedzenia Rady.
W nawiązaniu do Działań 4.4 i 4.5 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz dyskusji nad dalszym kształtem Funduszu Inicjatyw Obywatelskich pojawiły się także uwagi szczegółowe. Wskazywano na konieczność zmiany terminologii - zastąpienie obecnej nazwy Priorytetu IV nazwą Dobre rządzenie oraz zachowania symetrii w określeniu stanu sektora publicznego i społecznego, którą narusza sformułowany w Celach Działania 4.4 zapis o "wspieraniu współpracy sektora publicznego z silnym, przygotowanym do partnerstwa sektorem obywatelskim".
Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, podał także dane na temat stanu realizacji Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Wiadomo, że dotację otrzyma ponad 700 wniosków, które pozytywnie przeszły ocenę merytoryczną (ocenę formalną wcześniej przeszło 1166). Pomniejszenie kwoty wnioskowanej nie będzie większe niż 20%. W związku z tymi informacjami zaproponowano, by w 2007 r. przyspieszyć procedurę konkursową, gdyż w roku obecnym projekty obejmujące okres wakacji mimo ich ewentualnego pozytywnego rozpatrzenia nie mają szans na realizację. Postulowano także konieczność specyfikacji obszarów będących przedmiotem wsparcia w przyszłorocznym Funduszu. Istotną kwestią była zgłoszona wobec pojawiających się błędów w ocenie merytorycznej wniosków, propozycja poddania egzaminowi kandydatów na ekspertów Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.
Ostatnim zagadnieniem były proponowane zmiany w Regulaminie Rady Działalności Pożytku Publicznego. W sferze rozważań ogólnych pozostały zmiany w kształcie i uprawnieniach Rady w kontekście prac nad Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Wskazywano, że będąca ideowo obywatelskim odpowiednikiem Komisji Trójstronnej Rada Działalności Pożytku Publicznego posiada niewiele uprawnień i kompetencji, a jej uchwały nie zawsze mają pożądane oddziaływanie. W Regulaminie najważniejszą nowością będzie możliwość wyłączania członka Rady z głosowania nad uchwałami, jeśli dotyczą one jego interesu jako osoby fizycznej lub interesów osób bliskich. Wobec częstej niskiej frekwencji i niemożności osiągnięcia kworum zaakceptowano pomysł, by członkowie Rady ze strony rządowej i samorządowej mogli delegować swoich pełnomocników, którzy mieliby prawo głosowania nad uchwałami. Postulowano także konieczność uregulowania kwestii postępowania kontrolnego, do którego zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Rada ma prawo.
W części zamykającej posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego ustalono harmonogram najbliższych prac. Postanowiono wystosować zapytanie w sprawie ewentualnego przekroczenia przez Komisję Sejmową do Spraw Unii Europejskiej uprawnień w sprawie wyłaniania kandydatów na członków Europejskiego Komitetu Ekonomiczno - Społecznego (Komisja Sejmowa ma zdaniem Rady prawo tylko do opiniowania kandydatur, a nie do ich zgłaszania). Uzgodniono też zasadność zamówienia ekspertyzy dotyczącej konsekwencji zmiany w przepisach mówiącej o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej przez organizację pożytku publicznego.
Postanowiono także wyjaśnić ostatecznie kwestię zapisu w
rządowym pakiecie ustaw podatkowych dotyczącego "małej księgowości"
oraz związków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z odrzuconym
Programem Operacyjnym Społeczeństwo Obywatelskie w kontekście
Narodowej Strategii Spójności i Funduszu Inicjatyw
Obywatelskich.
Ustalono, że wobec zbliżającego się terminu przyjmowania pakietu
ustaw podatkowych i zakończenia konsultacji nad Programem
Operacyjnym Kapitał Ludzki (tj. do dnia 28 września br.), następne
posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego odbędzie
się 11 września 2006.
Źródło: ISP
