Publicystyka - ngo.pl

Obowiązujące prawo od ponad roku zabrania umieszczania młodszych dzieci w placówkach, tymczasem pod opieką instytucji działających na poziomie powiatu, wychowuje się ciągle aż 1.930 dzieci do ukończenia 6. roku życia. Prawidłowe wzrastanie wymaga indywidualnej, stałej i odpowiadającej na potrzeby opieki, którą w instytucji bardzo trudno jest osiągnąć.

Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej przygotowała Raport z oceny realizacji Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w ramach realizowanego projektu „Dobre działanie to w sedno wnikanie” współfinansowanego z funduszy EOG w ramach programu Obywatele dla Demokracji. Dzięki połączeniu kompetencji ekspertów organizacji pozarządowej i pracowników naukowych zgromadzono obszerny materiał badawczy, po przeanalizowaniu którego sformułowano wnioski i rekomendacje.

Dane ilościowe prezentują nieznaczny spadek liczby dzieci we wszystkich formach pieczy zastępczej. Jego wartość wynosi zaledwie około 2% w skali roku. Jednak należy zauważyć, że w ciągu dwóch lat Polska spadła w badaniach współczynnika dzietności o 4 miejsca i jest jednym z najmniej dzietnych państw na świecie. Analizując dane za lata 2013 i 2014 w grupie dzieci do ukończenia 6. roku życia powierzonych pod opiekę instytucji, widać, że następuje spadek liczby dzieci jedynie o 9. Jednak w grupie dzieci młodszych – od 0 do 3. roku życia – nastąpił w tym samym czasie wzrost o 44 dzieci. Budzi to niepokój i wymaga podjęcia intensywnych działań, które spowodują rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej i uniemożliwią powierzanie malutkich dzieci pod opiekę instytucji.

W skali kraju następuje powolny wzrost rodzinnych form zawodowych pieczy zastępczej.

Ciągle niewielka i niewystarczająca w stosunku do potrzeb wydaje się liczba rodzin zastępczych zawodowych, szczególnie specjalistycznych, których na koniec 2014 roku było w Polsce zaledwie 251 i obejmowały opieką 568 dzieci, powiedziała Edyta Wojtasińska, mama zastępcza i Przewodnicząca Koalicji na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej. W ciągu najbliższych lat powinien nastąpić systematyczny wzrost liczby dzieci pod opieką zawodowych form rodzinnej pieczy zastępczej. Wymaga to analizy problemów w ich powstawaniu oraz zaplanowania działań, które zlikwidują bariery i spowodują napływ kandydatów na rodziców zastępczych.

W rodzinnych formach pieczy zastępczej (łącznie z placówkami typu rodzinnego) wychowuje się 59.614 dzieci, a 17.554 jest powierzonych instytucjonalnej pieczy zastępczej. W roku 2012 działało 651 różnych placówek, natomiast w roku 2014 było ich już 923. Należy zaznaczyć, że powyższe dane nie obejmują regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych działających na poziomie województw.

Od lat eksperci i praktycy oraz przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych zgodnie postulują deinstytucjonalizację poprzez upowszechnianie działań środowiskowych zmierzających do budowania w społeczności lokalnej systemu wsparcia oraz rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej. Wprowadzenie nowych ról zawodowych: asystenta rodziny i koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, nie rozwiązało problemu deficytu pracy socjalnej z rodzinami.

Główne rekomendacje:

• jest zbyt mała liczba kandydatów do sprawowania rodzinnej pieczy zastępczej, wydaje się niezbędne stworzenie dobrego klimatu wokół rodzicielstwa zastępczego,
   
• rodzice zastępczy powinni otrzymywać uprawnienia do podejmowania decyzji umożliwiających wyrażanie zgody na diagnostykę i leczenie dzieci pozostających pod ich opieką,
   
• niezbędne jest, aby w sytuacji kiedy dziecko musi opuścić własną rodzinę, informacja medyczna stanowiła zasadniczy element jego dokumentacji,
   
• konieczna jest analiza zawartych w ustawie rozwiązań dotyczących prawa do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem w związku z wypoczynkiem, tak aby rodziny zastępcze mogły realizować prawo do urlopu bez zaburzania poczucia stabilizacji u dzieci przebywających pod ich opieką.
   
• należy przykładać szczególną wagę do stabilności pracy z rodziną zastępczą przez konkretnego jednego koordynatora,
   
• w pierwszej kolejności należy dbać o przepływ informacji, kolegialność w procesie podejmowania decyzji oraz partnerską współpracę zespołową,
   
• należy dążyć do ścisłej współpracy pomiędzy samorządami – gminnym i powiatowym– oraz sądem rodzinnym,
   
• warto wykorzystywać potencjał organizacji pozarządowych,
   
• koncepcja rodzin pomocowych wymaga bardzo dokładnej analizy i weryfikacji,
   
• powinno się dążyć do takiej współpracy z placówkami zdrowia, aby w sytuacji diagnozy i leczenia dzieci po przyjęciu do pieczy zastępczej były one traktowane priorytetowo lub przewidywać środki finansowe na pokrycie kosztów takich wizyt,
   
• pomoc psychologiczna dla rodziców zastępczych, w razie potrzeby również ich dzieci naturalnych oraz dzieci powierzonych, jest absolutnie niezbędna, musi być stała i dostępna,
   
• ważna i niezbędna jest superwizja dla pracowników Organizatora, w szczególności koordynatorów i specjalistów,
   
• niezwykle istotne wydaje się dobre przygotowanie zawodowe koordynatorów oraz stabilne zatrudnienie i czytelna ścieżka rozwoju,
   
• należy poddawać analizie każdy przypadek umieszczenia dziecka poniżej 7. roku życia w pieczy instytucjonalnej (docelowo poniżej 10. roku życia), tak aby mieć pewność, że podejmowane przez sądy i samorządy decyzje są zgodne z obowiązującymi przepisami,
   
• należy wprowadzić stałe narzędzia promocji dobrych praktyk w obszarze wspierania rodziny i pieczy zastępczej.