Publicystyka - ngo.pl

Celem całego projektu jest podniesienie jakości
i przejrzystości biuletynów informacji publicznej prowadzonych
przez urzędy gmin w woj. śląskim. Bez zaangażowania i dobrej woli
urzędów byłoby to niezmiernie trudne do zrobienia, tym bardziej
cieszy więc pozytywny odzew z ponad 20 gmin, jaki napłynął do
stowarzyszenia po przesłaniu do konsultacji wstępnych wyników
badania oraz wprowadzenie zmian w kilku biuletynach już w przeciągu
pierwszych dwóch tygodni od otrzymania informacji na temat
monitoringu. Świadczy to o tym, że wiele urzędów jest
zainteresowanych podnoszeniem standardów swoich usług i otwartych
na przejawy obywatelskiej kontroli.

Pierwsze miejsce w całym rankingu zajęły
Gliwice (112 pkt), za którymi uplasowały się Dąbrowa Górnicza i Zabrze (po 110 pkt). Na czwartym miejscu
znalazły się Katowice (109 pkt), a na piątym Piekary
Śląskie (108 pkt). Zajęcie wszystkich czołowych miejsc przez
miasta na prawach powiatu nie może zaskakiwać, bo narzędzie
zastosowane do badania faworyzowało większe jednostki względem
mniejszych. Przeglądając dalsze pozycje widać jednak, że najlepsze
mniejsze gminy niewiele odbiegają od zwycięzców rankingu. Bardzo
wysokie szóste miejsce zajęła gmina miejska Czeladź (106
pkt), a Buczkowice, najlepsza gmina wiejska, zajęły 7
miejsce z dorobkiem 105 pkt. W pierwszej trzydziestce rankingu
znajduje się w sumie 13 miast na prawach powiatu, 15 gmin miejskich
i miejsko - wiejskich oraz 3 gminy wiejskie.

Warto podkreślić, że w całym monitoringu można
było zdobyć w sumie 138 punktów, a więc Gliwice, które zajęły
pierwsze miejsce ze 112 pkt, uzyskały 81% punktów możliwych do
zdobycia. To pokazuje, że nawet gminy, które w rankingu okazały się
najlepsze, czeka sporo pracy, żeby usprawnić swoje biuletyny i
uczynić je jeszcze bardziej przejrzystymi i przyjaznymi dla
odwiedzających je klientów.

Jeśli chodzi o gminy, które zajęły końcowe
miejsca w sporządzonym rankingu, to są to głównie gminy wiejskie.
Ostatnie miejsce zajęła gmina Kamienica Polska, która
uzyskała 31 punktów. Tuż przed nią, z niewiele lepszym wynikiem,
uplasowały się Pietrowice Wielkie (34 pkt), Jejkowice
i Poraj (po 35), Psary (36), Ujsoły (39) oraz
Gaszowice i Mstów (po 40).

W kategorii miast na prawach powiatów najmniej
punktów uzyskały: Bytom (69,5 pkt, 101 miejsce),
Siemianowice Śląskie (70 pkt, 99 miejsce) i Mysłowice
(80 pkt, 62 miejsce).

Osoby prowadzące monitoring spotkały się
podczas swojej pracy z licznymi nieprawidłowościami oraz przyjętymi w BIP rozwiązaniami, które mogą skutecznie
odstraszać potencjalnych klientów urzędu od szukania informacji
publicznych. Najczęstszym problemem, spotykanym w prawie wszystkich
gminach, nawet w tych, które zajęły czołowe miejsca w całym
rankingu (np. Katowice), były puste zakładki. W niektórych
biuletynach było więcej zakładek, w których nie było zamieszczonej
żadnej informacji, niż takich, w których znajdują się
dokumenty.

Przy przeglądaniu wyjątkowo złego BIP gminy
Lipie znaleziono aż 141 pustych zakładek i dodatkowo 17 kolejnych
folderów, w których były nieaktualne informacje. Kolejnymi
gminami, gdzie sytuacja wyglądała podobnie lub niewiele lepiej, są:
Haźlach, Krzanowice, Lelów, Mstów, Mykanów i Przyrów.

Innym problemem, spotykanym w prawie wszystkich
biuletynach, jest brak aktualizacji danych i zostawianie na stronie już dawno nieaktualnych dokumentów. Najczęściej można
spotkać zakładki nieaktualizowane przez kilka – kilkanaście
miesięcy, ale zdarzają się także takie BIP, gdzie znajdują się
foldery, w których najświeższe informacje są z 2002 czy 2003 r.
Wiele nieaktualnych informacji z lat 2003-2004 (w najlepszym razie
z 2005 r.) znajduje się w gminie Panki. Innymi urzędami, które w
swoich BIP mają dawno nieaktualne dokumenty są m.in. Pietrowice
Wielkie (oświadczenia majątkowe radnych i pracowników urzędu z 2004
r., oświadczenia majątkowe kierowników jednostek organizacyjnych z
2003 lub 2004 r., stawki podatków lokalnych podane za 2003 r.),
Rudziniec (informacja o majątku gminy z 2002 r.), Mstów (w zakładce
„władze gminy” jest informacja o tym, kto jest wójtem gminy w
kadencji 2002-2006) czy Poczesna (projekty uchwał z 2004 r.,
informacja o majątku gminy z 2004 r., o długu gminy z 2005 r.).

Bardzo słaby BIP, z wieloma dawno
nieaktualizowanymi informacjami, mają także Świętochłowice (miasto
na prawach powiatu). W folderze dotyczącym rady miejskiej znajduje
się informacja o wyborach do rady, które odbyły się w 2002 r.
Również w zakładce o prezydencie miasta przeoczono wybory z 2006
r., za to można przeczytać o wyborach, które odbyły się cztery lata
wcześniej. Z BIP można się też np. dowiedzieć o projektach
zarządzeń czy planach spotkań prezydenta miasta w 2003 r.

Innym rozwiązaniem przyjętym w kilku gminach,
które bardzo utrudnia wyszukiwanie informacji, jest umieszczanie najświeższych dokumentów nie od góry strony, ale od dołu, pod starymi dokumentami. Prowadzi to do takich sytuacji, jak np. w
Rudzie Śląskiej, gdzie chcąc znaleźć najnowszą wiadomość w rubryce
„Ogłoszenia i obwieszczenia” trzeba przejść na 24 stronę.

Kolejnym problemem, napotykanym podczas
monitorowania BIP, jest umieszczanie informacji w zakładkach o dziwnie brzmiących nazwach, w ogóle niemających związku z
tematem dokumentów.

W gminach Gaszowice i Jejkowice w folderze
„dokumenty nieudostępnione” znajduje się dokument o dokładnie
takiej samej nazwie „Plan finansowy wydziału”. W obu gminach jest
on nieaktywny.

W Imielinie w folderze „Prowadzone rejestry
ewidencje i archiwa” znajduje się spis zarządzeń burmistrza miasta
(na dodatek z 2003 r.).

Poza ww. problemami i nieprawidłowościami,
podczas monitoringu natrafiono jeszcze na kilka innych rozwiązań zastosowanych w różnych biuletynach, wprowadzających w błąd i utrudniających znalezienie dokumentów.

W Szczyrku na stronie głównej biuletynu
umieszczony jest komunikat, że informacje do dnia 12 grudnia 2006
r. dostępne są na stronie archiwalnej. Po wejściu na tą stronę
okazuje się, że znajduje się na niej wiele aktualnych informacji,
których nie na w BIP i tak np. numery tel. do radnych i wójta, dane
teleadresowe jednostek organizacyjnych czy poradnik interesanta
dostępne są tylko w archiwum.

W Mykanowie w biuletynie znajdują się 3
zakładki zatytułowane: „Protokoły z sesji rady gminy”, „Protokoły z
sesji” i „Protokoły”. W pierwszej umieszczone są protokoły z sesji,
a kolejne dwie są puste.

Podczas przeprowadzania monitoringu, poza
sprawdzaniem czy w BIP znajdują się określone dokumenty, badający
szukali także dobrych praktyk udzielania informacji przez
poszczególne urzędy. Celem tego działania było wskazanie gmin,
które w określonym obszarze udzielają informacji najbardziej
przejrzyście, co może pomóc innym jednostkom w poprawieniu swoich
biuletynów i uczynieniu ich bardziej czytelnymi i przyjaznymi dla
odbiorców. Ciekawe jest, że tak jak w przypadku oceniania
zawartości biuletynów najwięcej punktów uzyskały miasta na prawach
powiatu, tak w przypadku przeglądania BIP pod kątem znalezienia
dobrych praktyk, w czołówce znalazło się dużo mniejszych
jednostek.

Po zrealizowaniu całego monitoringu,
przynajmniej jedną dobrą praktykę publikowania informacji,
która może być wzorem do naśladowania przez inne urzędy, znaleziono
w 69 biuletynach. Pierwsze miejsce w tym zestawieniu zajęły gminy
Czerwionka-Leszczyny i Nędza (po 30 dobrych praktyk). Dalej w
kolejności jest Zabrze (29), Lędziny (28), Chorzów i Knurów (po 23)
oraz Dąbrowa Górnicza (20). Ww. gminy są najlepszym dowodem na to,
że biuletyny informacji publicznej nie muszą być koniecznie mniej
atrakcyjne od oficjalnych stron urzędów i nawet gminy wiejskie
(Nędza) mogą udzielać informacje publiczne swoim klientom w sposób
transparentny i przyjazny.

Stowarzyszenie Bona Fides

www.bonafides.pl