Publicystyka - ngo.pl

Przedostatnie posiedzenie Rady Działalności Pożytku Publicznego rozpoczęło się od omówienia aktualnej sytuacji związanej z nowelizowaniem ustawy o działalności leczniczej.

Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego poinformował, że odbyło się spotkanie z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia, podczas którego omówiono kontrowersyjne przepisy i zaproponowano wstępną treść zmian, odpowiadających na postulaty organizacji pozarządowych (wyłączających je spod obowiązku rejestrowania działalności gospodarczej). Założenia do nowelizacji miały być dyskutowane podczas posiedzenia Komitetu Rady Ministrów (20 marca), ale spadły z porządku obrad.

– Niestety, dzieje się to, przed czym przestrzegałem jeszcze w styczniu – mówił ks. Stanisław Słowik z Caritas Archidiecezji Kieleckiej. – Ustawa jest poprawiania w wielu innych tematach, m.in. w kwestii ubezpieczania szpitali od konsekwencji wynikających z błędów lekarskich oraz pokrywania przez samorządy strat samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Są to sprawy wywołujące burzliwe dyskusje. Przeprowadzenie całościowej nowelizacji do końca czerwca może być z tego powodu bardzo trudne. Jeżeli naszego problemu nie wyłączy się z całej nowelizacji, to parlament nie zdąży zmienić tych przepisów, które nas dotyczą. Tego się obawiam.

Jarosław Duda, wiceminister Pracy i Polityki Społecznej i wiceprzewodniczący RDPP, uspokajał i przypominał, że Minister Zdrowia zobowiązał się do przeprowadzenia zmian do końca czerwca, a zaawansowanie prac nad projektem nowelizacji wskazuje, że można to zobowiązanie traktować poważnie.

– Proponuję, aby za trzy tygodnie przyjrzeć się, jaki jest stan sprawy i – w razie konieczności – wystąpić z interwencją i wskazać na uzasadnienie wyłączenia tej sprawy z całości nowelizacji – mówił Krzysztof Balon ze Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych. Jego zdaniem takim uzasadnieniem jest sprzeczność ustawy o działalności leczniczej z ustawą o działalności pożytku publicznego.

Jakub Wygnański zaproponował, aby niezależnie od tego, spotkać się z ministrem Bartoszem Arułkowiczem i omówić całą sprawę związaną z ustawą o działalności leczniczej: wyjaśnić, co się stało z punktu widzenia organizacji pozarządowych i dlaczego oraz ustalić, w jaki sposób Ministerstwo Zdrowia powinno postępować w podobnych sytuacjach w przyszłości. Spotkanie takie odbędzie się najprawdopodobniej w najbliższy wtorek, 27 marca 2012 r.

Krzysztof Zawiślak i Agnieszka Muzyka, pracownicy Departamentu Pożytku Publicznego przedstawili członkom i członkiniom Rady informacje na temat kontroli prowadzonych przez Departament w ramach jego kompetencji nadzorczych nad organizacjami pożytku publicznego.

W 2011 roku DPP przeprowadziło 8 kontroli doraźnych podjętych w odpowiedzi na skargi obywateli lub administracji publicznej, a także w wyniku analizy sprawozdań.

– Nasze kontrole nie mają charakteru represyjnego, ale wychowawczy – mówił Krzysztof Zawiślak. – Organizacje otrzymują informacje nie tylko jakie są nieprawidłowości, ale także jak należy ich unikać.

Wśród najważniejszych nieprawidłowości pojawiają się: niezgodność postanowień statutów z art. 20 ustawy o działalności pożytku publicznego (określającym wymagania, jakie musi spełnić organizacja pozarządowa, aby móc ubiegać się o status pożytku publicznego), niezgodność zapisów w KRS-ie z postanowieniami statutów organizacji, brak wyodrębnionej działalności pożytku publicznego w sprawozdaniach finansowych, brak określonego zakresu prowadzenia działalności pożytku publicznego w statutach, błędne sporządzanie sprawozdania finansowego, sporządzanie rachunku zysków i strat zamiast rachunku wyników, niezamieszczanie sprawozdań na stronach internetowych, wypłata nagród pieniężnych wolontariuszom, prowadzenie działalności gospodarczej jako odpłatnej pożytku publicznego.

MPiPS zleciło także każdemu wojewodzie kontrolę trzech OPP, które za 2009 rok uzyskały największe kwoty z 1% podatku. Do tej pory przeprowadzono 31 kontroli. Tutaj najczęstsze nieprawidłowości to m.in.: brak zgodności danych ujętych w dowodach księgowych z ewidencja księgową, brak rachunkowego wyodrębnienia działalności odpłatnej i nieodpłatnej pożytku publicznego, brak ubezpieczeń wolontariuszy, nieprowadzenie ksiąg rachunkowych oraz brak polityki rachunkowej (to zdarzyło się organizacji, która z 1% otrzymała ponad 1 mln zł), wydatkowanie środków pozyskanych przez stowarzyszenie z 1% za pośrednictwem podmiotu gospodarczego, którego właścicielem był prezes stowarzyszenia (na budowę obiektu, w którym miała być prowadzona działalność pożytku publicznego).

W wyniku prowadzonych działań nadzorczych wobec organizacji pożytku publicznego MPiPS wystąpił ze 199 wnioskami do sądów rejestrowych o odebranie organizacjom statusu OPP. W 13 wypadkach (po wyjaśnieniach ze strony organizacji) wnioski wycofano. 51 organizacji utraciło status OPP, a w 135 przypadkach postępowanie jest w toku.

– Moja organizacja była jedną z tych kontrolowanych przez wojewodę kieleckiego, otrzymałem już protokół pokontrolny, do którego mam zamiar złożyć protest – ks. Słowik odniósł się do zaprezentowanych informacji. – Problem polega bowiem na tym, że osoby, które przychodzą na kontrolę z urzędu wojewódzkiego są zupełnie niezorientowane w specyfice działalności organizacji pozarządowych. Na przykład jednym z zarzutów jest to, że nie wydatkowałem środków z 1% do końca roku budżetowego. Uważam, że należy jak najprędzej wypracować rodzaj vademecum dla administracji publicznej: co i jak powinno być kontrolowane.

Uwagi krytyczne do prezentacji dotyczyły także tego, że – chociaż przedstawione informacje są ciekawe – jednak nie dają wyobrażenia o skali nieprawidłowości, jakie zdarzają się OPP.

– Tych danych nie możemy wykorzystać w argumentacji legislacyjnej za takimi lub innymi zmianami – mówił Jakub Wygnański. – Traktuję tę prezentacje, jako wstęp do dalszej refleksji nad polityką kontroli, którą powinniśmy opracować. Być może powinien powstać projekt systemowy dotyczący zbudowania kompetencji dotyczących kontroli OPP wewnątrz administracji publicznej. Liczę, że to nie jest ostatni raz, gdy nad tym dyskutujemy.

– Możemy wytyczne dotyczące kontroli przedstawić na Konwencie Wojewodów, jeśli takie zostaną np. przez Radę wypracowane – powiedział Krzysztof Więckiewicz. – Wniosek systemowy dotyczący tego tematu był już raz przygotowany, ale nie zyskał aprobaty Komisji Europejskiej. Będziemy szukać innych źródeł. Jednak sektor musi także odbyć wewnętrzną dyskusję na ten temat.

Podczas swego przedostatniego posiedzenia RDPP przedstawiła także swe stanowisko w sprawie Funduszu dla Organizacji Pozarządowych (FdOP), który ma być ustanowiony w ramach Mechanizmu Finansowego EOG. Dokument przygotowany przez RDPP stanowi właściwie propozycję kształtu przyszłego FdOP.

– Mogę powiedzieć, że jest to stanowisko środowiska pozarządowego, a nie tylko Rady, ponieważ dokument ten powstawał w rozbudowanym procesie konsultacji społecznych – mówił Jakub Wygnański.

Wstępne stanowisko zostało upublicznione w serwisie mamzdanie.org. w taki sposób, że osoby zainteresowane mogły nie tylko się z nim zapoznać, ale także odnieść do konkretnych zagadnień i pytań (uzyskano 14 merytorycznych wypowiedzi). Konsultacje prowadzone były także poprzez ankietę on-line (124 w pełni wypełnione) oraz podczas warsztatów, w których uczestniczyli przedstawiciele organizacji, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz strony norweskiej. MRR, jak i strona norweska otrzymają opracowane stanowisko ze wszystkimi zgłoszonymi uwagami ( także tymi, których nie uwzględniono; z całym dokumentem można się będzie wkrótce zapoznać w serwisie mamzdanie.org).

W zaprojektowanym FdOP-ie przewidziano 4 ścieżki ubiegania się o dotacje. Jedna do otwarty konkurs grantowy na projekty mieszczące się w obszarach tematycznych Funduszu (65,5 mln zł): małe (od 20 do 50 tys. zł, ok. 150 grantów), średnie (od 50 do 200 tys. zł, ok. 320 grantów), duże (od 200 do 400 tys. zł, ok. 15 grantów). Nabór wniosków trwałby cały rok. W zamyśle projektodawców proces aplikacji powinien być zróżnicowany pod względem skomplikowania w zależności o wysokości grantu, o jaki chce się ubiegać organizacja (małe – mało skomplikowane, duże – oparte o negocjacje).

Ścieżka druga (22,5 mln zł) to projekty kluczowe, istotne z punktu widzenia całego sektora pozarządowego. Granty w wysokości od 200 tys. do 2 mln złotych. Projekty można by realizować przez 36 miesięcy. Ogłoszone by były jeden lub dwa konkursy na kilkanaście wcześniej zdefiniowanych przedsięwzięć.

Ścieżka trzecia (11 ml zł) to wspieranie klastrów (ok. 15 grantów do 500 tys. zł) plus dodatkowe projekty na realizację kluczowych przedsięwzięć (ok. 10 grantów do 500 tys. zł).

Ścieżka czwarta przewidziana jest na dodatkowe wsparcie instytucjonalne (37,5 mln zł): na projekty od 50 do 200 tys. zł. O ok. 250 grantów mogłyby się ubiegać tylko te organizacje, które otrzymają grant merytoryczny w ramach ścieżki pierwszej.

Przy projektowaniu FOP przewidziano m.in. częściowe (intencjonalne) pokrywanie się obszarów wspieranych z innych funduszy – dla osiągnięcia rzeczywistej zmiany i trwałości rezultatów, co było priorytetem przy pracach nad propozycją nowego FOP.

– Bardzo poważnie traktujemy ten program Widać włożony bardzo duży wysiłek. Program wydaje się być kompletny dla rozwoju organizacji pozarządowych jako takich i prezentuje bardzo nowoczesne podejście – chwalił obecny na spotkaniu Paweł Orłowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, równocześnie jednak zwrócił uwagę na pewne ograniczenia. – Musimy liczyć się z głosem strony norweskiej, która jest nastawiona na rezultaty rzeczowe. Również Komisja Europejska ma do wypowiedzenia swoje zdanie – program będzie przez nią oceniany pod względem komplementarności z innymi funduszami pomocowymi.

Zdaniem ministra Orłowskiego, jeśli jakiś obszar jest już wspierany z funduszy unijnych (np. PO KL), to kierowanie pieniędzy norweskich na te same zagadnienia może zostać przez KE zakwestionowane.

– Zgadzamy się z RDPP, że operatorem powinna być instytucja niezależna od administracji publicznej, a przy tym kreatywna i mająca autorytet – kontynuowł Orłowski. – Jednak stanowisko RDPP jest sformułowane bardzo kategorycznie, jest to niemal zamknięty katalog propozycji, poza którym trudno się poruszać. Operator powinien mieć możliwość zgłaszania uwag do tego projektu. A przy tak szczegółowo kreślonym programie, powinniśmy de facto ogłosić przetarg, a nie konkurs. Odniesiemy się jeszcze do stanowiska przygotowanego przez państwa, aby nie powstało wrażenie, że pracujemy już na zatwierdzonym programie.

– Kreatywność operatora powinna się przejawiać np. w uproszczeniu mechanizmów rozliczeniowych dla projektodawców. Jego rola nie polega na bardziej lub mniej swobodnej ocenie potrzeb sektora – zauważył w odpowiedzi Jakub Wygnański. – Mam nadzieję, że oprócz wymiany dokumentów, będzie jeszcze okazja, aby ze wszystkimi stronami o tym podyskutować.

Stanowisko przygotowane przez RDPP zostanie obecnie przesłane stronie norweskiej. Posłuży do przygotowania konkursu na operatora Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.

– Nie wiemy, jak strona norweska podejdzie do tego stanowiska. Ani oni, ani my nie spodziewaliśmy się aż tak merytorycznie mocnego dokumentu – dodała Małgorzata Wierzbicka, dyrektor Departamentu Programów Pomocowych i Pomocy Technicznej.

Operator powinien zostać wybrany do końca wakacji, a sam program – zatwierdzony do końca tego roku.

Podczas swego posiedzenia RDPP zajęła się także:

• rekomendacjami poszczególnych zespołów roboczych dla Rady następnej kadencji
• uchwałą popierającą działania Obywatelskiego Forum Legislacji w sprawie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji publicznych projektów ustaw oraz ich założeń
• wyborem kandydatów na przedstawicieli Rady w komisji konkursowej w ramach PO FIO 2012 (Aldona Wiktorska-Święcka oraz dr Maciej Lis)
• opiniami w sprawie nadesłanych regulaminów rozpowszechniania audycji prezentujących kampanie społeczne.

Ostatnie w tej kadencji posiedzenie RDPP odbędzie się 18 kwietnia 2012 r.