Publicystyka - ngo.pl

Gdzie ich szukać, jak ich pozyskiwać? Co dzieje się z wolontariuszami, którzy nie są zadowoleni ze swojej pracy? W wielu wypadkach nie chcą ponawiać współpracy, a społeczność pozbawia się pomocy, która jest jej bardzo potrzebna. Skuteczna współpraca organizacji z wolontariuszami już po przejściu procesu rekrutacji jest tematem przewodnim niniejszego artykułu.

Inwestujemy w naszych wolontariuszy

Skuteczna rekrutacja wolontariuszy jeszcze nie gwarantuje  nam sukcesu współpracy. Przed nami bowiem ważny element polegający na przygotowaniu wolontariuszy do pracy. Wolontariusz, który rozpoczyna pracę, powinien dobrze poznać misję i cele organizacji (podmiotu), na rzecz której będzie działał. Pozwoli to na integrację z zespołem, na wzbudzanie poczucia przynależności, ale również własnego miejsca w organizacji. Wolontariusz może posiadać merytoryczną wiedzę i doświadczenia w wykonywaniu danego typu pracy np. zajęcia z dziećmi w świetlicy środowiskowej, jednak zanim zacznie konkretne działania musi również poznać specyfikę i zasady pracy w samej organizacji, która tą świetlicę prowadzi (rzecz jasna jest to tylko jeden z wielu przykładów). Przeszkolenie, o którym mowa nie musi był długotrwałe, czasem wystarczy pół godziny, czasem potrzebny jest cały dzień – wszystko zależy od specyfiki organizacji. Zrealizowanie tego elementu daje jednak ogromne poczucie bezpieczeństwa wolontariuszowi – czuje się pewniej w nowej sytuacji, jak również jego opiekunowi (koordynatorowi), który również ma poczucie, że wolontariusz został rzetelnie przygotowany do wykonywania swojej pracy. Warto podkreślić, że na samym wstępnym przeszkoleniu praca edukacyjna nie powinna się skończyć. Jeśli bowiem organizacja (bądź inny podmiot) myśli o dłuższej współpracy z wolontariuszem i chce, aby docelowo jego praca była coraz bardziej efektywna oraz aby zwiększać trudność i wagę zadań, warto wówczas szkolić swoich wolontariuszy z obszarów, które będą pomocne w wykonywanej przez niego pracy. To inwestycja w zespół, zwiększanie efektywności działań, ale również pewna forma gratyfikacji dla wolontariusza, o czym należy pamiętać, mimo że co do zasady wolontariat jest pracą bezpłatną.

To, co niewątpliwie powinno się znaleźć w programie pierwszego szkolenia dla wolontariuszy to prawa i obowiązki stron porozumienia wolontariackiego.

Przypomnijmy (zgodnie z Ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) organizacja (bądź inny podmiot uprawniony do korzystania ze świadczeń wolontariuszy):

• ma obowiązek ubezpieczyć wolontariusza z tytułu wypadku przy wykonywaniu świadczeń, jeśli porozumienie zostało zawarte na czas określony dłuższy niż 30 dni (wolontariusz będzie podlegał ustawie z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach);

• jest zobowiązana wykupić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków /NW/, dla wolontariuszy, z których świadczeń korzysta przez okres nie dłuższy niż 30 dni lub przez czas nieokreślony;

• może fakultatywnie zgłosić wolontariusza do ubezpieczenia zdrowotnego na zasadach przewidzianych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, jeśli dany wolontariusz nie podlega mu z innego tytułu;

• na żądanie wolontariusza potwierdza na piśmie treść porozumienia, wydaje pisemne zaświadczenie oraz opinię o wykonaniu świadczeń. Jeżeli świadczenie wolontariusza wykonywane jest przez okres dłuższy niż 30 dni, porozumienie powinno być sporządzone na piśmie;

• informuje wolontariusza o przysługujących mu prawach i ciążących obowiązkach oraz zapewnia dostępność tych informacji;

• informuje o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami;

• zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki wykonania przez wolontariusza świadczeń, w tym w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń z nimi związanych zapewnia odpowiednie środki ochrony indywidualnej;

• pokrywa koszty podróży służbowych i diet, chyba że wolontariusz zwolni ją z tego obowiązku (tylko w formie pisemnej);

• może pokryć inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza oraz koszty szkoleń, w zakresie wykonywanych przez niego świadczeń.

Z kolei wolontariusz:

• powinien posiadać kwalifikacje i spełniać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu świadczonej pomocy (jeżeli taki obowiązek wynika z przepisów prawa, np. w przypadku pomocy medycznej osobom bezdomnym lub w przypadku wolontariuszy na stanowisku nauczyciela);

• jest zobligowany do wywiązania się z obowiązków określonych w porozumieniu, nawet jeśli nie przybrało ono formy pisemnej;

• odpowiada za powierzony majątek.

Nie zostawiamy wolontariuszy samym sobie – prowadzimy bieżący monitoring

Nawet wolontariusze z wieloletnim doświadczeniem, aktywni i świadomi swoich działań mogą popełniać  błędy w swojej pracy. Każdy ma do tego prawo, a nikt z nas nie jest nieomylny. Jednak profesjonalnie przygotowana do współpracy z wolontariuszami organizacja jest gotowa na ewentualne zagrożenia i sytuacje trudne. Jeśli tak jest, to organizacja zapewne posiada koordynatora wolontariuszy i to najczęściej jego zadaniem jest monitoring i ocena bieżącej pracy wolontariuszy. Bieżące działania ewaluacyjne - polegające na sprawdzeniu, na jakim etapie pracy jest wolontariusz, jak wywiązuje się z obowiązków, czy potrzebuje wsparcia i czy istnieje ryzyko niepowodzenia – pozwalają ograniczyć porażki i konflikty we współpracy z wolontariuszem. Ważne, aby monitoring uwzględniał odczucia samych wolontariuszy, czyli co oni myślą o swojej pracy, jakie mają potrzeby, jakie widzą szanse bądź zagrożenia. Może się okazać w trakcie monitoringu, że nieefektywna praca wolontariusza jest związana z niedopasowaniem stanowiska pracy do możliwości i oczekiwań wolontariusza. Jeśli dobrze dopasujemy pracę do wolontariusza, to zwiększamy prawdopodobieństwo, że będzie współpracował z naszą organizacją dłużej niż czas trwania porozumienia (zazwyczaj są one przecież podpisywane na kilka miesięcy z możliwością późniejszego przedłużenia).

Możliwe formy nagradzania wolontariuszy (rzecz jasna pozafinansowe)

Praca wolontariacka zgodnie z przepisami jest pozbawiona wynagrodzenia. Nie oznacza to jednak ze wolontariusze, którzy współpracują z daną organizacją nie mogą być „wynagradzani” w innej formie. Nie chodzi tutaj o obchodzenia zapisów prawa, ale o szczerą ludzką wdzięczność za wykonywaną pracę. Każdy z nas chce czuć się potrzebny, doceniony, zauważony. Różnie reagujemy na krytykę, jednak i ona jest potrzebna jeśli zostanie przeprowadzona we właściwy sposób.

Nagradzanie zazwyczaj kojarzy się z czymś materialnym, a w przypadku działalności wolontariackiej istnieje mnóstwo form, które pozbawione są tego czynnika, a które dają większe efekty niż środki finansowe. Każda organizacja (każdy podmiot) może stworzyć swój własny katalog rozwiązań w celu podziękowania dla wolontariusza. Dla przykładu:

• można uroczyście wręczyć wolontariuszowi certyfikat poświadczający liczbę przepracowanych godzin

• można zgłosić wolontariusza do zewnętrznej nagrody – wyróżnienia

• można zaprosić wolontariuszy na uroczyste wydarzenia swojej organizacji (np. walne zebranie członków)

• można poprzez media lokalne poinformować jak wielu osobom pomogli wolontariusze lub ile środków finansowych dla potrzebujących udało się zebrać dzięki ich pracy

• na bieżąco można wyrażać akceptację i wspierać wolontariuszy w ich pracy.

Takie działania z pewnością umocnią zespół wolontariuszy i zwiększą ich identyfikację z działaniami, które ta organizacja prowadzi. Zadowoleni wolontariusze, przekonani, że ich praca jest doceniania i zauważana są niezwykle ważnym ogniwem w rozwijaniu misji organizacji.

Podsumowując życzymy wszystkim organizacjom współpracującym z wolontariuszami, aby ich działania zawsze wiązały się z sukcesem i rozwijaniem aktywności wolontariackiej wśród różnych grup wiekowych, a nade wszystko wsparciem w różnych obszarach życia społecznego. Powodzenia!