Przetestowaliśmy nowy model konsultacji społecznych – #deliberateria
Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu zakończył cykl pilotażowych spotkań konsultacyjnych w Poznaniu, Przemyślu i Częstochowie pod nazwą #deliberateria*. Przez trzy dni osoby uczestniczące w deliberatiach dyskutowały na wcześniej wybrane tematy odnoszące się do prac legislacyjnych na poziomie europejskim. Zebrane od nich rekomendacje zostaną, zgodnie z założeniami projektu, przesłane wkrótce do polskiego rządu.
Kontekst ustawodawczy
Jeśli chcemy, by rosła świadomość praw człowieka w kontekście biznesu, a prawodawstwo krajowe i unijne zapewniało solidną i systemową ochronę tychże praw, nie ma lepszego momentu, by zebrać opinie i rekomendacje w tym obszarze i przedstawić je osobom decydującym o stanowisku polskiego rządu w tym zakresie. W Polsce toczą się bowiem prace nad Krajowym Planem Działań na rzecz wdrożenia Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2021 – 2024, zaś na poziomie europejskim – nad nowymi regulacjami prawnymi mającymi zwiększyć stopień poszanowania praw człowieka przez przedsiębiorstwa, poprzez m.in. obowiązek wdrożenia procedur należytej staranności. Regulacje te przybiorą kształt pakietu rozporządzeń i dyrektyw, z których – w kontekście #deliberaterii – najważniejsza jest dyrektywa dot. należytej staranności w obszarze praw człowieka.
„To unikalna sytuacja, która pozwala na dobrą synchronizację działań na poziomie kraju i na poziomie europejskim” – mówi Beata Faracik, Prezeska PIHRB.
„Chcemy z tego skorzystać i przedstawić kompleksowe rekomendacje administracji rządowej w sprawie tego, co w KPD powinno się znaleźć, a także – jakie powinno być stanowisko Polski w kwestii dyrektywy dot. należytej staranności w obszarze praw człowieka. Szczególnie, że niektóre krajowe regulacje prawne, które powinny chronić pracowników i nakreślać biznesowi ramy właściwego postępowania, okazują się być nieadekwatne do bieżących potrzeb. Kryzys ekonomiczny spowodowany COVID-19 jeszcze bardziej uwypuklił te rozbieżności.
Zaangażowanie obywatelskie
https://pihrb.org/prawa-czlowieka-i-biznes/
Dlatego właśnie przez trzy czerwcowe popołudnia (8-10.06) grupy zarejestrowanych uczestników i uczestniczek łączyły się na platformie ZOOM, by wspólnie pochylić się nad dwoma tematami:
1. Czy należy wprowadzić zakaz importu i sprzedaży produktów, do których wykonania wykorzystano pracę dzieci lub pracę przymusową?
2. Czy Małe i Średnie Przedsiębiorstwa (MŚP) powinny być́ objęte obowiązkiem wdrożenia tzw. należytej staranności w obszarze praw człowieka oraz środowiska naturalnego?
Wbrew pozorom, odpowiedzi na te pytania nie są ani proste, ani jednoznaczne. Na różnicę zdań mogły też wpływać doświadczenia rozmówców/czyń. #Delibaterie zgromadziły bowiem osoby w różnym wieku i z różnym doświadczeniem zawodowym: od studentów i studentek, poprzez osoby pracujące w firmach różnej wielkości, przedsiębiorców i pracodawców, po emerytów i emerytki.
By ułatwić dyskusję, na kilka dni przed spotkaniem osoby uczestniczące otrzymały materiały merytoryczne wprowadzające je do tematu. Dodatkowo, przed każdą sesją dyskusyjną odbywała się krótka prezentacja ekspercka, zaś ekspertka była dostępna dla osób uczestniczących również podczas całych konsultacji. Rozmowy – w podziale na mniejsze, kilkuosobowe grupy – odbywały się pod opieką facylitatorek.
Kolejne kroki
Przed PIHRB stoi teraz zadanie zebrania zgłoszonych w ankiecie sugestii i opinii, oraz przeanalizowanie różnicy pomiędzy opiniami wyrażanymi przed rozpoczęciem dyskusji oraz po jej zakończeniu. Zorganizowanie takiego badania oraz zmierzenie wpływu dyskusji na poglądy osób uczestniczących w procesie było kolejnym ważnym celem projektu, nie mniej ważnym niż zebranie samych rekomendacji. Zgodnie z ideą #deliberaterii, nie zawsze jest pora na szukanie wspólnego rozwiązania, ale zawsze trzeba się wzajemnie wysłuchać i móc zaprezentować swoje poglądy pomimo różnic i barier.
PIHRB planuje również opracować e-publikację podsumowującą cały proces przygotowywania się do #deliberaterii oraz jej przebieg po to, by ułatwić innym organizacjom oraz administracji publicznej tworzenie podobnych wydarzeń.
* Co to jest deliberateria?
* #deliberateria – to autorski pomysł Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu. Jest to forma aktywności, np. debaty, w której przeplatają się elementy demokracji deliberacyjnej i kafeterii, znanej z badań społecznych. Istotą #deliberaterii jest swobodna możliwość wyrażenia różnych opinii i punktów widzenia oraz szacunek do punktów widzenia innych uczestników.
W #delibaterii może, ale nie musi dojść do konsensusu. Ważna jest natomiast otwartość na zmianę postaw i poglądów w wyniku argumentacji oraz dzięki eksperckim opiniom. Różne elementy aktywizacji społecznej są dobierane do #deliberaterii na zasadzie kafeteryjnej.
Projekt jest realizowany z dotacji nr K1m/0457 programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG.
