Przejrzysty BIP: akcja na rzecz lepszego dostępu do informacji o samorządach
Jednym z „warunków brzegowych” partycypacji społecznej jest dostęp obywateli do informacji o poczynaniach władz publicznych, co umożliwia włączanie się – w jakiejkolwiek formie – w realizowane przez nie przedsięwzięcia. Gros informacji potrzebnych mieszkańcom jednostek samorządu terytorialnego do partycypowania w podejmowaniu decyzji na szczeblu lokalnym zawierają prowadzone przez organy samorządowe Biuletyny Informacji Publicznej.
Ustawa o dostępie do informacji publicznej nakłada na organy władzy obowiązek zamieszczania tam między innymi informacji na temat zamierzanych przez nie działań, projektów aktów normatywnych oraz programów w zakresie realizacji zadań publicznych, sposobów ich realizacji, wykonywania i skutków realizacji tych zadań. W BIP zainteresowani znajdą również informacje dotyczące trybu działania organów władz samorządowych oraz sposobów stanowienia aktów publicznoprawnych (i inne, mniej istotne w kontekście partycypacji społecznej treści). Linki do Biuletynów Informacji Publicznej można znaleźć na stronach internetowych poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.
W ramach projektu systemowego „Szkolenia i pomoc doradcza w zakresie etyki i unikania konfliktu interesu w samorządzie terytorialnym”, realizowanego w ramach Działania 5.2 PO KL (dotyczącego wzmacniania potencjału administracji samorządowej) przygotowany został dokument „Przejrzysta strona BIP”. Mogą z niego skorzystać jednostki samorządu terytorialnego zamierzające usprawnić komunikację z obywatelami i poprawić dostępność informacji na temat swojej działalności. Akcję „Przejrzysta strona BIP” realizuje Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z firmami Doradztwo Gospodarcze DGA S.A., 4 System Polska Sp. z o. o. oraz Sputnik Software Sp. z o. o.
Jak argumentują autorzy dokumentu, dbałość o umożliwienie obywatelom dostępu do jasnych i wyczerpujących informacji na temat działalności organów władzy samorządowej niesie szereg korzyści dla obu stron. „Udostępnienie w przystępny sposób niezbędnych informacji na stronie BIP może być istotnym czynnikiem mającym wpływ na zwiększenie zainteresowania obywateli życiem publicznym oraz wzrost aktywności społecznej. Pozwoli to na poznanie potrzeb lokalnego środowiska, a dzięki temu wpłynie na lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów oraz odpowiednie ukierunkowanie podejmowanych działań i inwestycji.” Dostęp obywateli do tego rodzaju informacji spowoduje, że procedury urzędowe i działania władz staną się dla nich bardziej transparentne, co powinno przełożyć się na większe zaufanie do administracji samorządowej i wzrost poparcia dla jej przedsięwzięć. Samym urzędnikom natomiast przejrzysty BIP pozwoli zredukować czas, jaki muszą poświęcać na udzielanie informacji petentom; powinien także przełożyć się na lepszą ocenę funkcjonowania urzędu. Jak czytamy w dokumencie, „doskonale opracowany BIP jest nie tyle wartością dodaną, co warunkiem koniecznym funkcjonowania jednostek samorządowych, mogącym mieć wpływ na rozwój społeczno-ekonomiczny jednostki samorządu terytorialnego.”
Jak wynika z badań prowadzonych w ramach wcześniej realizowanych projektów dotyczących dostępności informacji publicznych, BIP-y jednostek samorządu terytorialnego często nie są „przyjazne” dla obywateli. Najczęściej popełniane błędy to m. in. nieaktualizowanie danych, niejasne tytuły zakładek, brak informacji o planach pracy organów stanowiących i wykonawczych i niesprawne moduły wyszukujące. Najlepsze spośród ocenianych strony uzyskiwały około 80% możliwych do zdobycia punktów.
Podmiotowa strona BIP powinna być – jak wskazano w dokumencie – przede wszystkim czytelna dla obywatela, na bieżąco aktualizowana oraz zgodna z przepisami. Biuletyny powinny też uwzględniać zasady i standardy określone w Akcji „Przejrzysta Polska 2005” na podstawie Modelu Przejrzystej Gminy. Kluczowe zasady tego modelu to: zasada przejrzystości (zgodnie z którą mieszkańcy są skutecznie informowani o regułach funkcjonowania administracji samorządowej, planowanych posiedzeniach jej organów oraz planach ich prac, a procesy decyzyjne są w wyczerpujący sposób dokumentowane), zasada partycypacji społecznej (organy administracji prowadzą działania na rzecz poszerzania zaangażowania mieszkańców w sprawy lokalne, wspierają lokalne inicjatywy, współpracują z organizacjami społecznymi działającymi na terenie jednostki), zasada przewidywalności (administracja prowadzi swoje działania zgodnie z długofalowymi planami, w których tworzenie włączani są mieszkańcy), zasada fachowości (odnosząca się do pracowników wykonujących zadania administracyjne) oraz zasada rozliczalności (przekłada się ona na tworzenie przez jednostki samorządu terytorialnego budżetu w oparciu o planowane działania oraz na jawnych i przejrzystych procedurach dysponowania środkami budżetowymi).
Źródło: samorzad.lex.pl, materiały MSWiA
Tekst przygotowano w ramach projektu "Decydujmy razem. Wzmocnienie mechanizmów partycypacyjnych w kreowaniu i wdrażaniu polityk publicznych oraz podejmowaniu decyzji publicznych" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Źródło: Instytut Spraw Publicznych
