Publicystyka - ngo.pl

Każdy z RPO powinien zawierać sekcję poświęconą „działaniom angażującym stosownych partnerów w proces przygotowania programu oraz roli partnerów zaangażowanych we wdrażanie, monitorowanie, ewaluację programu”. Niestety w większości przypadków sekcja ta poświęcona jest w większości lub całości opisowi konsultacji społecznych na etapie przygotowania programu i nie wskazuje jak zaangażowani będą partnerzy na etapie wdrażania programu lub ogranicza się do wskazania, iż będą oni uczestniczyć w pracach komitetu monitorującego.

Z tego względu OFOP przyjrzał się również sekcjom poświęconym komitetom monitorującym, a także pomocy technicznej. Prerogatywy komitetu jasno wynikają z Rozporządzenia Ogólnego, natomiast to, w jakim stopniu partnerzy ze strony pozarządowej będą w stanie z tych prerogatyw korzystać, uwarunkowane jest między innymi dostępnymi dla nich środkami. Władze samorządowe niewątpliwie zdają sobie sprawę, jak istotna jest pomoc techniczna dla sprawnego zarządzania funduszami europejskimi przez administrację – czy jednak biorą pod uwagę, że to samo dotyczy sprawności partnerów? Nie zawsze powiedziane jest jasno, czy również partnerzy będą mogli korzystać ze środków pomocy technicznej, mimo że europejski kodeks postępowania w zakresie partnerstwa zaleca m.in. wsparcie w odniesieniu do kosztów uczestnictwa w partnerów w procesie wdrażania funduszy strukturalnych.

Ponadto w każdym RPO powinna znaleźć się również sekcja opisująca działania w kierunku „wzmacniania zdolności instytucjonalnych partnerów społecznych oraz na budowania potencjału organizacji pozarządowych”. Niestety powszechny jest brak zrozumienia czemu takie działania mają służyć. Często jako odpowiednie i wystarczające działanie w tym kierunku wskazywana jest możliwość ubiegania się przez organizacje o fundusze na realizację usług kierowanych do ich grup docelowych (czyli np. aktywizację osób bezrobotnych i wykluczonych).

Oprócz tego Federacja zbadała, które RPO przewidują wykorzystanie instrumentu Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS), ponieważ instrument ten pozwala organizacjom pozarządowym najpełniej zaangażować się na właściwym dla nich poziomie działania i w kwestiach, w których są najbardziej kompetentne. Innymi słowy RLKS pozwala na uzyskanie największej wartości dodanej z zaangażowania organizacji pozarządowych. Niestety, w większości RPO wykorzystanie tego instrumentu nie zostało uwzględnione.

Poniżej przedstawiamy listę pytań, jakimi kierowaliśmy się dokonując przeglądu (pytania zostały wypracowane przez Grupę roboczą 12 postulatów), wyniki przeglądu w formie tabelarycznej oraz krótki komentarz. W załączniku do artykułu znajduje się też plik pdf ze wskazanymi zapisami poszczególnych RPO.

Nie każdy RPO odnosi się do wszystkich postawionych przez nas pytań, dlatego nie każdy został oceniony w odniesieniu do wszystkich z nich. Tam, gdzie pojawiały się zapisy mające odniesienie do pytań, ocenialiśmy czy ich brzmienie z punktu widzenia włączenia partnerów społecznych jest pozytywne (+) czy negatywne (-). Zapisy o niejednoznacznym brzmieniu są oznaczone (+/-).

Jak wynika z powyższej tabeli zasada partnerstwa najczęściej nie jest przedstawiana w RPO we właściwym rozumieniu (zastrzeżenia dotyczą zwłaszcza skupiania się na partnerstwie między organami władz oraz błędnego wskazywania środków na np. walkę z wykluczeniem jako środków na wzmocnienie potencjału NGO). Przy tym o jakości przyszłego partnerstwa niekoniecznie decydują zapisy poświęcone samej zasadzie; czasami ważniejsze wydają się zapisy o pomocy technicznej. Należy odnotować, że w niektórych RPO (np. woj. zachodniopomorskiego i podkarpackiego) tam właśnie przewidziane jest explicite finansowanie szkoleń dla przedstawicieli partnerów społecznych.

Przeważnie zapisy w zakresie pomocy technicznej raczej nie pozwalają stwierdzić, czy członkowie Komitetów Monitorujących nie będący pracownikami administracji będą mieli zapewnione środki na realizację swoich zadań. Niektóre RPO wymieniają jednak partnerów wśród beneficjentów pomocy technicznej, co otwiera ku temu drogę (np. RPO woj. wielkopolskiego). Należy oczekiwać, że sposób działania Komitetów Monitorujących będzie sprecyzowany w wytycznych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Przy tym pożądane byłoby, aby wytyczne te zawierały wymogi pracy regularnej i transparentnej, a także nie obciążały Komitetów nadmiernymi formalnościami.

Część RPO przewiduje tworzenie grup roboczych, konferencji czy warsztatów. Niestety tylko dwa (woj. zachodniopomorskiego i świętokrzyskiego) przewidują organizowanie konsultacji społecznych. Zdecydowanie konsultacje społeczne oraz dostępność środków na ich przeprowadzenie powinna być wyraźniej podkreślona.

W najbliższym czasie OFOP planuje poddać podobnemu przeglądowi również krajowe programy operacyjne.