Publicystyka - ngo.pl

Przedsiębiorstwa społeczne swoje przychody przeznaczają na finansowanie statutowych celów społecznych (misji). Dla zapewnienia możliwości tych działań prowadzą także działalność gospodarczą. Z rodzajów przedsiębiorstw społecznych w tym spółdzielni socjalnych, zakładów aktywności zawodowej, organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą, niniejsze dane odnoszą się właśnie do tych ostatnich. W niniejszym artykule pojęcia przedsiębiorstwa społeczne i organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą stosowane są jednak zamiennie.

Działając na gruncie III sektora, Fundacja NIWA Edukacji Rozwoju przeprowadziła w Wielkopolsce pierwszą, kompleksową diagnozę stanu zarządzania w przedsiębiorstwach społecznych - organizacjach pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą. Diagnoza poruszała w szczególności kwestie koordynowania działań w organizacji, zarządzania finansami i kadrą oraz komunikowania. Jak więc w Wielkopolsce przedstawia się stan zarządzania tego rodzaju przedsiębiorstwem społecznym? Oto przykładowe wyniki!

Powód zarejestrowania działalności gospodarczej przez organizacje pozarządowe? Blisko 60% badanych podmiotów wskazało, że prowadzi działalność gospodarczą, by móc zarabiać dodatkowe środki na działania statutowe, uniezależnić się od innych źródeł finansowania (39%), a także by zapewnić wkład własny do swoich projektów (25%). Działalność stanowi jednak dopiero 4 z kolei źródło finansowania organizacji.

Dotychczasowa wiedza nt. tego rodzaju przedsiębiorstw społecznych (m.in. dane stowarzyszenia Klon Jawor czy Centrum Badań nad Społeczeństwem Obywatelskim) potwierdza znaczenia działalności gospodarczej dla organizacji pozarządowych. W Polsce tę lub odpłatną działalność prowadzi co 7 organizacja, a 51% badanych organizacji prowadzących działalność gospodarczą chce ją nadal rozwijać.

Badania pokazały, że prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwa społeczne ograniczają jednak podstawowe kwestie związane właśnie z zarządzaniem tj.:

Planowanie strategiczne, zarządzanie operacyjne, budowanie struktury organizacyjnej, to tylko niektóre elementy wchodzące w zakres koordynowania organizacji – jednego z podstawowych elementów zarządzania, związanego z usprawnianiem pracy zarządu, działaczy, a w efekcie sprawnym osiąganiem efektów działania.

Tymczasem co 5. przedsiębiorstwo społeczne nie planuje działań strategicznie - długofalowo, a koordynowanie organizacji w praktyce sprowadza się do koordynacji i monitoringu bieżących działań lub do planowania projektów. W organizacjach pozarządowych dostrzegalny jest brak uporządkowanej struktury funkcjonowania za wyjątkiem elementów, narzuconych polskim prawem, regulujących funkcjonowanie organizacji. Poza tym w większości przypadków nie ma podziału kompetencji, np. pomiędzy członków zarządu. Powodem takiego stanu rzeczy jest mała wiedza przedstawicieli organizacji w tym temacie, nieznajomości narzędzi (np. planów, strategii), zapewniających im spójność działań, a także brak czasu na inne, niż typowo statutowe działania.

Ta kwestia związana jest z zarządzaniem finansami, które w szczególności obejmuje planowanie budżetu, różnicowanie źródeł finansowania, kalkulację finansową prowadzenia działalności w kontekście zapewnienia stabilności i właśnie płynności finansowej.

Wg badań, 40% przedsiębiorstw społecznych nie planuje przychodów (źródeł finansowania), a planowanie finansów, w rozumieniu badanych, sprowadza się do przygotowywania budżetów projektowych. W 52% przypadkach obecne źródła finansowania nie wystarczają na swobodną realizację działań statutowych w organizacjach, co powoduje konieczność ich łączenia. Monitorowanie stanu finansów często rozumiane jest jako obowiązkowe sprawozdanie z działalności organizacji lub realizacji projektów, nie zaś kompleksowa analiza finansów, co w efekcie przekłada się na stosunkowo mały rozwój działalności gospodarczej.

Obszar związany z kadrą w odniesieniu do zarządzania organizacją dotyczy z jednej strony pozyskiwania/rekrutowania pracowników i wolontariuszy, rozwoju ich kompetencji i przydzielania zadań, z drugiej zaś kwestii związanych z motywowaniem i oceną pracowników.

Wśród organizacji zauważalny jest problem z identyfikacją właściwych osób na stanowiska administracyjne, zarządcze oraz doborem pracowników/działaczy z odpowiednimi kwalifikacjami. Głównie w działania organizacji zaangażowani są wolontariusze. Stałe zatrudnienie przeważnie dotyczy wybranych rodzajów działalności gospodarczej lub udziału w realizacji projektów. Ograniczone źródła finansowania w znacznym stopniu wpływają na przypadkowość osób zajmujących się wykonywaniem zadań.

Komunikowanie w kontekście zarządzania przedsiębiorstwem społecznym związane jest z promowaniem, docieraniem do klientów, z informowaniem o inicjatywach podejmowanych przez organizację, w tym prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Komunikowanie dotyczy wszystkich działań w organizacji - nie tylko związanych z kwestiami projektowymi.

Tymczasem 44% wielkopolskich przedsiębiorstw społecznych nie dba o bieżące komunikowanie o swoich działaniach; komunikowanie nie jest procesem ciągłym, organizacje informują o swoim funkcjonowaniu przy okazji realizowanych projektów, zadań publicznych, nie zaś w kontekście całej organizacji, co utrudnia budowanie wizerunku przedsiębiorstw społecznych i dotarcie do odbiorców. Badania wskazują na ograniczoną wiedzę w przedsiębiorstwach społecznych w zakresie stosowania narzędzi i metod komunikowania. Ponadto połowa przedsiębiorstw społecznych nie komunikuje o działalności gospodarczej.

Niniejsze badania pozwoliły nie tylko zidentyfikować trudności, ale również stworzyć mapę potrzeb organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą. W prowadzeniu działalności gospodarczej, zdaniem 72% badanych, przydatne byłoby posiadanie wytycznych jak prawidłowo zajmować się tym tematem, zdaniem 60% - znajomość dobrych praktyk. 72% respondentów zadeklarowało, że chętnie skorzystałoby z możliwości wykorzystania nowych rozwiązań, usprawniających ich pracę. Ponad 90% badanych zadeklarowało, że chciałoby skorzystać z narzędzia do planowania finansów. Ponad 73% skorzystałoby z wytycznych jak prowadzić skuteczną promocję i współpracę z mediami oraz z zasad rozwoju kompetencji pracowników i wolontariuszy. 70,42% respondentów, gdyby była taka możliwość, w swojej działalności wykorzystałoby narzędzie do koordynacji działań w organizacji.

Te i inne wyniki badań stały się podstawą do opracowania Modelu Zarządzania Przedsiębiorstwem Społecznym, którego w ramach innowacyjnego projektu pn.”Biznes-Innowacje-NGO, czyli Bingo”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, podjęły się 3 instytucje: Centrum PISOP, Fundacja NIWA Edukacji i Rozwoju oraz Network for Europe.

Więcej informacji nt. projektu oraz Modelu Zarządzania Przedsiębiorstwem Społecznym znajdziecie Państwo na stronie:

Link: http://pisop.org.pl/realizowane-projekty-w-2012-r/biznes-innowacje-ngo-czyli-bingo

Dziękując wszystkim organizacjom pozarządowym za udział w badaniu zapraszamy do lektury raportu z badań!

Projekt "Biznes - Innowacje - NGO, czyli BINGO", współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.