Przeglądarka Internet Explorer, której używasz, uniemożliwia skorzystanie z większości funkcji portalu ngo.pl.
Aby mieć dostęp do wszystkich funkcji portalu ngo.pl, zmień przeglądarkę na inną (np. Chrome, Firefox, Safari, Opera, Edge).
Publicystyka
Projekty transportowe w Unii zagrożeniem dla setek obszarów przyrodniczo cennych
Małgorzata Górska, Koordynator Kampanii "Via Baltica"
Bruksela, 13 maja 2008 – Według nowego raportu BirdLife International, RSPB i innych organizacji pozarządowych [1], który został dziś zaprezentowany w Parlamencie Europejskim, ponad tysiąc przyrodniczych obszarów chronionych w Europie jest poważnie zagrożonych priorytetowymi projektami infrastrukturalnymi finansowanymi przez Unię Europejską.
379 Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) i 935
potencjalnych Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk (SOO)
wyznaczonych w ramach europejskiego programu Natura 2000
[2], jest zagrożonych przez 21 projektów priorytetowych
Trans-Europejskiej Sieci Transportowej (TEN-T) [3]
przeanalizowanych na potrzeby tego opracowania
[4].
Niektóre z najbardziej
zagrożonych ptaków Europy jak bernikla rdzawoszyja Branta
ruficollis czy pelikan kędzierzawy Pelecanus crispus,
jak również niezliczone dziewicze siedliska o wysokiej
różnorodności biologicznej mogą być zagrożone, jeśli projekty
priorytetowe TEN-T nie zostaną zmodyfikowane.
“Ta analiza ukazuje ogrom
zagrożeń dla obszarów Natura 2000 w skutek rozwoju transportu. 21
przeanalizowanych projektów priorytetowych to tylko wierzchołek
góry lodowej. Rozwój całej sieci TEN-T może mieć dużo bardziej
dotkliwe konsekwencje. Wierzymy jednak, że unijne polityki
transportowe i środowiskowe nie muszą ze sobą kolidować. W
zdecydowanej większości projektów można uniknąć przyrodniczych
zniszczeń, jeśli obszary Natura 2000 będą brane pod uwagę już na
wczesnych etapach planowania inwestycji. Wymaga tego europejskie
prawo ochrony przyrody [5]. Dodatkowo żaden projekt
budzący wątpliwości, co do zgodności z unijnymi przepisami nie może
liczyć dofinansowania z funduszy europejskich.” - mówi
dr Clairie Papazoglou, Dyrektor
Regionalna Europejskiego Oddziału
BirdLife.
Wyniki raportu wskazują,
że wszystkie rodzaje transportu oddziałują na przyrodę, nawet
transport kolejowy, choć emituje mniej dwutlenku węgla. Dlatego tak
ważne jest, aby projekty transportowe były przygotowywane w sposób
zrównoważony i aby wpływ na zasoby środowiska przyrodniczego był
maksymalnie ograniczany.
Organizacje pozarządowe w
szczególności apelują do Komisji Europejskiej, aby:
- zapewniła, że względy przyrodnicze będą brane pod uwagę na wczesnym etapie trwających obecnie prac nad rewizją i korektą sieci TEN-T,
- ustanowiła efektywny mechanizm rozwiązywania konfliktów pomiędzy sieciami TEN-T i Natura 2000 na poziomie strategicznym,
- stworzyła sprawnie działający system sprawdzania wydatków na rozwój transportu, aby fundusze unijne nie były wydawane na niszczenie przyrody obszarów Natura 2000,
- bezwzględnie egzekwowała przestrzeganie prawa ochrony przyrody Unii Europejskiej w kwestiach rozwoju transportu, tak jak ma to miejsce w sprawie „Via Baltica”.
Na poziomie poszczególnych
państw członkowskich UE, władze powinny większą uwagę przykładać do
rozwoju zrównoważonych projektów transportowych – wielkie projekty
techniczne takie jak np. planowane prace na Dunaju mogą nie być ani
najlepszym ekonomicznie rozwiązaniem ani najbardziej zrównoważonym.
W takich przypadkach zastosowanie unijnego prawa ochrony przyrody
będzie odgrywało kluczową rolę. Pomagając opracować alternatywne
rozwiązania będzie ono jednocześnie eliminowało najpoważniejsze
oddziaływania na przyrodę i dawało gwarancje inwestorom, że ich
projekty transportowe nie zostaną oprotestowane na końcowym etapie
przygotowania inwestycji, co mogłoby podwyższyć koszty i spowodować
opóźnienia w realizacji.
Jos Dings, dyrektor
organizacji “Transport and Environment” twierdzi: "Historia
priorytetowych europejskich projektów transportowych jest
klasycznym przykładem politycznego targowania z minionej epoki.
Projekty były wybierane za zamkniętymi drzwiami i forsowane bez
rzetelnych analiz ryzyka ekonomicznego czy środowiskowego
[7]. Trzeba się teraz przyjrzeć jak to się stało, że
takie mega-projekty zostały wybrane. To nie takie trudne, żeby być
w porządku i uniknąć konfliktów – wystarczy, aby w UE przestrzegano
jej własnych przepisów."
Sekretarz generalny EEB,
John Hontelez podkreśla, że ze światowej perspektywy, przyroda
Europy prawdopodobniej najbardziej cierpi w skutek fragmentacji
siedlisk. “Natura 2000 została po to ustanowiona, aby uchronić od
degradacji europejskie obszary cenne przyrodniczo, ale nie osiągnie
postawionego przed sobą celu, jeśli nie zostanie prawidłowo
zintegrowana z unijną polityką transportową. Będąc na oku całego
świata, w maju tego roku podczas Konferencji Stron Konwencji o
Bioróżnorodności, Europa musi pokazać, że ochronę swojego
naturalnego kapitału traktuje bardzo poważnie”
Anelia Stefanova,
koordynator ds. polityki europejskiej, CEE Bankwatch Network, mówi:
„Alternatywne rozwiązania istnieją, czy to w postaci innej trasy
drogi lub koncepcyjnie innego rozwiązania potrzeb
transportowych. Na dodatek te bardziej ‘zielone’
alternatywy są faktycznie tańsze. Trafnym przykładem jest tu sprawa
bardzo kontrowersyjnej drogi ‘Via Baltica’ w Polsce.”
„Wciąż nie ma postępów z
jej najbardziej znanym polskim odcinkiem – obwodnicą Augustowa. Po
uchyleniu przez WSA decyzji środowiskowej w grudniu 2007r. i po
obradach Okrągłego Stołu – aby spełnić wymagania polskiego i
unijnego prawa ochrony przyrody - mają zostać przeanalizowane 3
trasy tej obwodnicy, w tym 2 poza najcenniejszym fragmentem
bagiennej Doliny Rospudy. – dodaje Małgorzata Górska, koordynator
kampanii „Via Baltica”, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków –
Niestety do dziś Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie
rozstrzygnęła przetargu na wykonanie przyrodniczych inwentaryzacji
w terenie i opracowanie niezbędnych materiałów. To kilkumiesięczne
opóźnienie oznacza, że części gatunków ptaków nie da się teraz
wykryć, ponieważ szczyt ich wczesnowiosennej aktywności
minął.”
Raport „TEN-T and Natura
2000 study: the way forward” można pobrać ze strony: http://www.birdlife.org/eu/ten-t.html
[1] BirdLife
International jest ogólnoświatową konfederacją
organizacji z ponad 100 państw, które razem odgrywają wiodą rolę w
temacie statusu ptaków, ich siedlisk oraz sprawach i problemach
związanych z oddziaływaniami na nie. http://europe.birdlife.org
OTOP jest partnerem BirdLife w Polsce.
RSPB jest partnerem BirdLife w Wielkiej Brytanii.
OTOP jest partnerem BirdLife w Polsce.
RSPB jest partnerem BirdLife w Wielkiej Brytanii.
Transport & Environment
(T&E) jest czołową organizacją ochrony
środowiska prowadząca kampanie właśnie w sprawach transportu na
poziomie Unii Europejskiej. Wspólnie z 51 organizacjami
członkowskimi z 23 krajów, T&E
promuje pro-środowiskowe podejście to transportu.www.transportenvironment.org
European Environment Bureau
EEB to federacja skupiająca ponad 145 organizacji obywatelskich na rzecz środowiska z większości państw członkowskich UE i krajów kandydujących. Głównym celem EEB jest ochrona i polepszanie kondycji europejskiej przyrody, ale także szeroka promocja unijnych polityk dotyczących środowiska i rozwoju zrównoważonego wśród mieszkańców EU, aby byli oni w stanie przyczynić się do osiągnięcia tego celu.
CEE Bankwatch Network to międzynarodowa organizacja pozarządowa skupiająca organizacje członkowskie z 12 krajów regionu Europy Środkowej i Wschodniej. Celem sieci jest monitorowanie działalności międzynarodowych instytucji finansowych działających w tym regionie oraz promowanie konstruktywnych alternatyw dla ich polityki i projektów.
EEB to federacja skupiająca ponad 145 organizacji obywatelskich na rzecz środowiska z większości państw członkowskich UE i krajów kandydujących. Głównym celem EEB jest ochrona i polepszanie kondycji europejskiej przyrody, ale także szeroka promocja unijnych polityk dotyczących środowiska i rozwoju zrównoważonego wśród mieszkańców EU, aby byli oni w stanie przyczynić się do osiągnięcia tego celu.
CEE Bankwatch Network to międzynarodowa organizacja pozarządowa skupiająca organizacje członkowskie z 12 krajów regionu Europy Środkowej i Wschodniej. Celem sieci jest monitorowanie działalności międzynarodowych instytucji finansowych działających w tym regionie oraz promowanie konstruktywnych alternatyw dla ich polityki i projektów.
[2] Natura
2000 to europejska sieć ekologiczna, na którą składają się
Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków wyznaczone na podstawie Dyrektywy
Ptasiej oraz Obszary o Znaczeniu Wspólnotowym zidentyfikowane w
oparciu o Dyrektywę Siedliskową. Oczekuje się, że sieć Natura 2000
docelowo obejmie 18% terytorium Unii Europejskiej.
[3] Trans-Europejska Sieć Transportowa
(TEN-T) stanowi ramy europejskiej infrastruktury transportowej.
Została ona wstępnie wytyczona w 1990 r., a obecnie zawiera
projekty priorytetowe na 30 międzynarodowych osiach oraz inne
rozległe projekty transportowe. Przewiduje się, że do roku 2020
sieć TEN-T obejmie 89500 km dróg, 94000 km kolei, 11250 km
śródlądowych dróg wodnych w tym 210 śródlądowych portów, 294 portów
morskich i 366 lotnisk (European Communities (2005)
Trans-European Transport Network – TEN-T priority axes and
projects 2005, Luxembourg: Office for Official Publications of
the European Communities.
http://ec.europa.eu/ten/transport/priority_projects/index_en.htm)
[4] Metodologia
raportu: Wykorzystując dane pochodzące z Komisji Europejskiej,
zidentyfikowano obszary Natura 2000, które znajdują się w
odległości do 2,5 km od projektów priorytetowych. Następnie, aby
sprawdzić, czy projekty priorytetowe mogą negatywnie oddziaływać na
obszary znajdujące się w tym buforze pozyskano szczegółowe
informacje z danego terenu.
[5] Kluczowe elementy prawa ochrony przyrody
Unii Europejskiej to “Dyrektywa Ptasia” (Dyrektywa Rady
79/409/EWG), “Dyrektywa Siedliskowa” (Dyrektywa Rady 92/43/EWG)
oraz prawo w spr. Ocen Oddziaływania na Środowisko (Dyrektywa Rady
85/337/EWG w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i
prywatnych przedsięwzięć dla środowiska zmieniona Dyrektywą
97/11/KE i 2003/35/KE i Dyrektywa 2001/42/KE w spr. oceny wpływu
niektórych planów i programów na środowisko).
[6] Ostoje
Ptaków o Znaczeniu Europejskim (IBA) są wyznaczane przez BirdLife
International w oparciu o standardowe, naukowe kryteria. W Unii
Europejskiej są one traktowane jako obszary referencyjne dla
wyznaczania Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków.
[7] Europejskie priorytetowe
projekty transportowe zostały wybrane w 2003 r. przez tzw. „grupę
wysokiego szczebla” pod kierownictwem byłego belgijskiego komisarza
europejskiego Karla Van Mierta. http://ec.europa.eu/ten/transport/revision/hlg_en.htm
Teksty opublikowane na portalu prezentują wyłącznie poglądy ich Autorów i Autorek i nie należy ich utożsamiać z poglądami redakcji. Podobnie opinie, komentarze wyrażane w publikowanych artykułach nie odzwierciedlają poglądów redakcji i wydawcy, a mają charakter informacyjny.
