Publicystyka - ngo.pl

Dzieci i nastolatki często nie wiedzą czego mogą oczekiwać w trakcie przesłuchania, ale zdarza się też, że posiadają mylne lub negatywne wyobrażenie o instytucji sądu, którego źródłem są media, filmy. Nie wiedzą, kogo spotkają w czasie przesłuchania lub nie rozumieją roli sędziego, biegłego psychologa, prokuratora. Obawiają się, że nie będą wiedziały, jak się zachowywać w obecności tych osób.

Dzieci często mówią, że martwią się, o co zapyta sędzia, czy będą wiedziały, co odpowiedzieć, czy zostaną wysłuchane, czy sędzia im uwierzy. Dzieci mogą również obawiać się konsekwencji swoich zeznań dla siebie i swojego otoczenia. Konieczność składania zeznań obciążających osobę bliską i znaną dziecku to dodatkowy czynnik stresogenny. Dzieci czasem czują się rozdarte z powodu sprzecznych interesów czy oczekiwań ze strony różnych osób z otoczenia, mogą odczuwać niepokój, że swoimi zeznaniami przysporzą cierpień bliskim oraz bać się jak to wpłynie na ich relacje. Często odczuwają też wstyd i towarzyszy im poczucie winy.

Źródeł obaw i niepokojów jest wiele i są one złożone. Każde dziecko ma własną historię i powinno otrzymać indywidualną odpowiedź na swoje potrzeby. Istnieją natomiast wspólne obszary, nad którymi można pracować ze specjalistą w czasie przygotowania do przesłuchania.

Nadrzędnymi celami przygotowania do przesłuchania są upodmiotowienie dziecka w procedurach karnych i jego ochrona przed wtórną wiktimizacją oraz złożenie przez dziecko możliwie najbardziej wartościowych relacji w jego sprawie.

Przygotowanie do przesłuchania przeprowadzane jest przez specjalistę posiadającego doświadczenie w pracy z dziećmi pokrzywdzonymi przestępstwem, wiedzę z obszaru psychologii i procedur karnych, zwykle rolę tę pełni psycholog lub pedagog.

Zgodnie z opracowanym programem, w trakcie przygotowania do przesłuchania specjalista:

• opowiada dziecku, czym jest przesłuchanie, jaka jest rola świadka oraz jego prawa i obowiązki, kim są osoby obecne przy przesłuchaniu i jaka jest ich rola;
• rozmawia z dzieckiem o jego lękach i niepokojach związanych z przesłuchaniem;
• wypracowuje i ćwiczy z dzieckiem metody radzenia sobie z napięciem;
• zwiększa motywację dziecka do składania zeznań;
• ćwiczy z dzieckiem metody koncentracji uwagi, umiejętność odpowiadania na pytania zgodnie z zasadą mówienia prawdy;
• buduje w dziecku poczucie sprawczości i podmiotowości, których dzieci pokrzywdzone przestępstwem często czują się pozbawione.
• pokazuje dziecku przyjazny pokój przesłuchań.

Podczas przygotowania do przesłuchania specjalista nie rozmawia z dzieckiem o zdarzeniach, które są przedmiotem postępowania.

Przebieg przygotowania do przesłuchania każdorazowo jest dostosowany do dziecka – jego wieku, możliwości poznawczych, sytuacji rodzinnej.

Udział dziecka w procedurze przesłuchania może wywołać niepokój również u jego opiekunów. Dorosłym często brakuje wiedzy o tej procedurze, martwią się też wpływem przesłuchania na ich dziecko. Dlatego ważne jest, aby opiekun również został przygotowany do przesłuchania. Spotkanie obejmuje kwestie takie jak:

• edukacja na temat procedury przesłuchania, przysługujących dziecku i opiekunowi praw, a także ich obowiązków;
• zmniejszanie lęków i napięć;
• wskazanie kierunku i możliwości wspierania dziecka przed i po przesłuchaniu, uwrażliwienie opiekuna na szczególne potrzeby dziecka i jego ewentualne zachowania będące odpowiedzią na sytuacje stresowe, zwiększenie motywacji i zaangażowania do pełnienia roli wspierającego opiekuna;
• wskazanie możliwości poszukania dalszej profesjonalnej pomocy psychologicznej i terapeutycznej dla dziecka i jego niekrzywdzącego opiekuna.

Dorosły opiekun, który umie poradzić sobie z tą trudną sytuacją, rozumie przebieg procedury, jest w stanie zauważyć dziecko i jego potrzeby, ma szansę dawać mu tak bardzo potrzebne wsparcie i poczucie bezpieczeństwa.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, która prowadzi trzy Centra Pomocy Dzieciom oraz koordynuje sieć CPD w Polsce, opracowała i od wielu lat realizuje program przygotowania do przesłuchania.

Przygotowanie do przesłuchania jest jedną z bezpłatnych form pomocy psychologicznej, którą dzieci pokrzywdzone przestępstwem i ich niekrzywdzący opiekunowie mogą otrzymać w CPD Warszawa. Centrum to specjalistyczna placówka świadcząca bezpłatną, interdyscyplinarną pomoc dzieciom pokrzywdzonym przestępstwem oraz ich niekrzywdzącym opiekunom. Poza przygotowaniem do przesłuchania, dzieci mogą otrzymać wsparcie psychologiczno-terapeutyczne (indywidualne i grupowe), lekarza psychiatry dziecięcego, pediatry, socjalne oraz edukacyjne.

Świadczenie wielowymiarowej pomocy pokrzywdzonym dzieciom i ich rodzinom nie byłoby możliwe bez Fundacji Drzewo i Jutro (fundacjadrzewoijutro.org/), która nieprzerwanie od 2016 roku wspiera działanie Centrum Pomocy Dzieciom w Warszawie. W roku 2024 rozpoczęliśmy realizację trzyletniego projektu finansowanego przez Fundację Drzewo i Jutro (fundacjadrzewoijutro.org/projekt/wsparcie-rodzin-w-kryzysie/centrum-pomocy-dzieciom-fdds-w-warszawie/), która przeznaczyła na warszawskie działania wspierające dzieci pokrzywdzone przestępstwem łączną kwotę 1 500 000 zł, w tym 450 000 zł na realizację działań w ciągu pierwszego roku.