O tym, jak skutecznie aplikować o grant ze środków Programu Kultura, jak stworzyć dobry projekt, jaka jest procedura oceniania wniosków, jakie są zasady finansowania projektów oraz jaki jest w tym roku udział Polski w projektach dofinansowanych z tego Programu rozmawiamy z Anną Hieropolitańską z Punktu Kontaktowego ds. Kultury.
Polscy operatorzy najczęściej składają wnioski i otrzymują dofinansowanie na projekty współpracy kulturalnej (1.1. oraz 1.2.1). W jaki sposób stworzyć dobry projekt? Od czego zacząć?
Anna Hieropolitańska: – Jak w każdym projekcie, najważniejszy jest dobry pomysł. W kontekście Programu Kultura należy przy tym pamiętać o kilku zasadach.
Po pierwsze, projekt musi mieć wymiar europejski. Oznacza to, że będą go tworzyć wspólnie partnerzy z różnych krajów, przy czym trzeba zaproponować coś więcej niż tylko sumę działań w kilku krajach, czyli pomyśleć o tzw. europejskiej wartości dodanej. Tematyka i zagadnienia muszą być ponadnarodowe. Trzeba sobie zadać pytania: dlaczego projekt powinien być realizowany na poziomie europejskim i czy jego cele będą lepiej osiągalne dzięki współpracy międzynarodowej.
Po drugie, projekt musi spełniać przynajmniej jeden z trzech szczegółowych celów Programu Kultura: może przyczyniać się do zwiększania ponadnarodowej mobilności osób działających w kulturze, promować ponadnarodowy obieg dzieł i produktów kulturalnych lub wspierać dialog międzykulturowy.
Po trzecie, projekt powinien odróżniać się od podobnych inicjatyw, mieć swoją własną oryginalną strukturę, metodologię działania itd., a proponowane wydarzenia muszą być na najwyższym poziomie artystycznym.
Ponadto Komisja Europejska oczekuje, że zaproponowane działania przyczynią się do tworzenia kolejnych przedsięwzięć, budowania trwałych kontaktów międzynarodowych, sieci kulturalnych itd. Warto zastanowić się, jak stworzyć potencjał projektu do długotrwałego oddziaływania. Może poprzez same wydarzenia, a może poprzez materiały lub rezultaty, z których skorzysta jak największa liczba odbiorców w wielu krajach.
Załóżmy, że mamy już pomysł, ale nie jesteśmy pewni, czy „pasuje” on do Programu Kultura. Jak to sprawdzić?
A. H.: – Zawsze warto skonfrontować swój pomysł z tzw. dobrymi praktykami, przyjrzeć się organizacjom, które już uzyskały dofinansowanie, pamiętając oczywiście o tym, że nasz pomysł powinien być oryginalny i innowacyjny. Godna polecenia jest baza projektów unijnych EVE na stronach Komisji Europejskiej (
www.ec.europa.eu/dgs/education_culture/eve). Jeśli interesują nas doświadczenia polskich beneficjentów, można skorzystać z publikacji Punktu Kontaktowego na temat projektów z udziałem polskich organizacji (
www.program-kultura.eu/zrealizowane-projekty). Do wnikliwych analiz polecamy statystyki oraz informacje o wynikach wszystkich konkursów (
www.ec.europa.eu/culture/our-programmes-and-actions/doc2011_en.htm). I oczywiście można zwrócić się do Punktu Kontaktowego, żeby skonsultować swój projekt.
– Jakiego typu projekty zostały już zrealizowane?
A. H.: – Działania, które najczęściej są proponowane, to oczywiście wydarzenia artystyczne, animacyjne i kulturalne, wystawy, koncerty, przedstawienia itd., powstałe w wyniku współpracy organizatorów z kilku krajów. Dobrym pomysłem są programy wymiany młodych twórców i profesjonalistów. I oczywiście kursy mistrzowskie, warsztaty, spotkania służące wymianie wiedzy, praktyki i teorii. Program Kultura nie narzuca rodzaju działań, które należy podjąć w projekcie. Mamy więc pełną dowolność. Dobrze, jeśli działania są tak zaplanowane, że projekt jest realizowany częściowo w każdym kraju partnerskim.
Należy pamiętać o tym, że nie kwalifikują się projekty wymiany dwustronnej, a konferencje, seminaria, wizyty studyjne, płyty, filmy, publikacje i strony internetowe nie mogą być głównym działaniem, a jedynie elementem projektu.
– Czy można określić, jaka tematyka najczęściej pojawia się w projektach współpracy kulturalnej?
A. H.: – Tematyka, podobnie jak konstrukcja projektu, zależy od jego twórców. Inspiracją mogą być takie zagadnienia, jak: tworzenie społeczeństwa obywatelskiego, budowanie mostów pomiędzy kulturami, grupami społecznymi, mniejszościami, rozwój i promowanie kultury na poziomie europejskim, a także zwiększanie dostępu do wydarzeń artystycznych, dziedzictwa kulturowego, czytelnictwa czy sztuk użytkowych, upowszechnianie wiedzy i angażowanie wszystkich grup społecznych, zwłaszcza tych mniej uprzywilejowanych do czynnego udziału w kulturze. „Modnymi” tematami są teraz także nowe technologie w procesie twórczości artystycznej czy wpływ kultury i przemysłów kreatywnych na społeczeństwo.
– Program Kultura to przede wszystkim program mający na celu budowanie międzynarodowej współpracy kulturalnej. Jak ująć ten aspekt w projekcie?
A. H.: – Zgadza się. Program Kultura pozwala uzyskać dofinansowanie głównie na międzynarodowe przedsięwzięcia kulturalne współtworzone i realizowane przez partnerów z kilku krajów. Rzeczywiste i efektywne partnerstwo jest niezwykle istotne, a poziom i jakość współpracy stanowią część merytorycznej oceny wniosku. Pamiętajmy też, że każdy z partnerów musi wnieść część finansowego wkładu własnego. Dlatego rola i zaangażowanie (także finansowe) poszczególnych partnerów muszą być jasno określone.
Oprócz tego partnerstwo powinno mieć taką strukturę i sposób działania, aby pozwolić jak najlepiej zrealizować cele projektu. Co to oznacza? Chociażby to, że partnerzy powinni uzupełniać się wzajemnie i w ten sposób wpływać na wartość i zakres projektu. Każdy z nich powinien mieć szansę wniesienia swoich doświadczeń i umiejętności. Musimy też wziąć pod uwagę z jednej strony oczekiwania i aspiracje wszystkich partnerów, a z drugiej strony ich zasoby i możliwości. I wreszcie trzeba zastanowić się, jakie nowe wyzwania dla naszej instytucji wynikają ze współpracy międzynarodowej i jakie problemy możemy napotkać, np. różnice kulturowe i językowe.
– Z jakimi krajami można nawiązać współpracę?
A. H.: – W Programie Kultura (2007 – 2013) uczestniczą wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz państwa EOG (Islandia, Liechtenstein, Norwegia), a także: Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Serbia i Turcja. Od 2011 r. podpisała stosowne umowy i dołączyła do Programu Bośnia i Hercegowina. Pozostałe kraje, czyli tzw. kraje trzecie, mogą uczestniczyć w projektach na ograniczonych zasadach.
– Jak znaleźć partnerów do projektu?
A. H.: – Poszukiwania najlepiej rozpocząć od rozważenia wzięcia pod uwagę organizacji i instytucji, z którymi już współpracujemy. Partnerów możemy też znaleźć poprzez sieci organizacji kulturalnych działających na poziomie europejskim. Lista najważniejszych z nich znajduje się na stronie:
www.culture.info/network. Warto się nimi zainteresować, zamówić newsletter, wziąć udział w organizowanych przez nie konferencjach. Oprócz sieci istnieją także internetowe platformy wymiany informacji na temat europejskiej kultury i sztuki oraz współpracy kulturalnej i możliwości finansowania projektów. Jedną z nich, dostępną częściowo w języku polskim, jest Lab for Culture:
www.labforculture.org/pl.
– Czy Punkt Kontaktowy może pomóc w znalezieniu partnerów do projektu?
A. H.: – Niektóre Punkty Kontaktowe stworzyły specjalne bazy poszukiwania partnerów, gdzie można zarejestrować swój projekt i przejrzeć oferty innych organizacji (np.
http://en.www.mcu.es/cooperacion/MC/PCC/BusqSocios/BusquedaSocios.htm). Opis projektu można też przesłać do nas za pomocą formularza, który znajduje się na naszej stronie internetowej i pomaga uporządkować niezbędne informacje. My następnie rozsyłamy informację do wszystkich krajów biorących udział w Programie poprzez listy mailingowe i newslettery. Innym sposobem jest zwrócenie się do pracowników Punktu Kontaktowego w danym kraju, z którym chcemy nawiązać współpracę, i poprosić o wskazanie, zgodnie z naszymi kryteriami, odpowiednich instytucji i organizacji. Lista Punktów Kontaktowych w Europie:
www.ec.europa.eu/culture/annexes-culture/doc1232_en.htm.
– Wydaje się, że sposobów jest dużo. Czy są one skuteczne?
A. H.: – Jeśli organizacja nie posiada kontaktów zagranicznych, wtedy znalezienie partnerów będzie jednym z najtrudniejszych wymogów Programu. Jednak nie jest to rzecz niemożliwa. Warto rozważyć wzięcie udziału w tzw. Culture Infoday, czyli Dniu Otwartym Programu Kultura, organizowanym raz do roku (w tym roku był to 30 maja) w Brukseli przez Komisję Europejską. Może to być wspaniała okazja do poznania operatorów kulturalnych z całej Europy (kilkuset uczestników spotkań, warsztatów, seminariów). Więcej informacji na ten temat znajduje się na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Edukacji i Kultury Komisji Europejskiej
www.ec.europa.eu/culture/index_en.htm. No i oczywiście „bywać” na wydarzeniach kulturalnych, festiwalach, konferencjach związanych z obszarem, który nas interesuje. Po nawiązaniu kontaktu na pewno trzeba przewidzieć spotkanie „w cztery oczy” i bliższe poznanie partnera, zanim zaangażujemy się we współpracę i realizację wspólnego projektu.
Z dalszej części wywiadu, który znajdziesz w najnowszym numerze magazynu EUlotka, dowiesz się:
