Publicystyka - ngo.pl

Program stworzony przez Komisję Europejską ma na celu wspieranie działania organizacji pozarządowych i instytucji publicznych w obszarze kultury. Budżet Programu wynosi 400 mln euro. W zależności od projektu można otrzymać dofinansowanie w wysokości od 2 tys. do 500 tys. euro. Na Program składają się trzy obszary: wspieranie projektów w zakresie kultury (na który przeznaczono 77% budżetu), wspieranie podmiotów działających na szczeblu europejskim w dziedzinie kultury (10% budżetu), wspieranie prac związanych z analizą oraz zbieraniem i rozpowszechnianiem informacji w sektorze współpracy kulturalnej (5% budżetu).

W ramach Programu Kultura dofinansowanie mogą otrzymać projekty kulturalne i artystyczne wspierające trzy cele: mobilność artystów, mobilność dzieł i dialog międzykulturowy. Program pozwala uzyskać dotacje na organizację międzynarodowych wydarzeń kulturalnych, tłumaczenia literackie, festiwale, działalność operacyjną oraz badania europejskiej polityki kulturalnej. W Programie mogą uczestniczyć nie tylko wszystkie państwa członkowskie UE, ale także państwa należące do EOG, państwa kandydujące do UE, państwa Bałkanów Zachodnich oraz kraje wyznaczone do uczestnictwa w ramach projektów współpracy z krajami trzecimi, na przykład w 2012 roku jest to Republika Południowej Afryki.

W pozyskiwaniu grantów operatorom kulturalnym w krajach uczestniczących w Programie pomagają Punkty Kontaktowe ds. Kultury, taka jednostka działa także w Polsce. Pracownicy Punktu przybliżają Program polskim operatorom organizując warsztaty, szkolenia i konferencje, korzystanie z ich pomocy jest bezpłatne. Za wdrożenie Programu na poziomie wspólnotowym odpowiedzialna jest Komisja Europejska oraz działająca pod jej nadzorem Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego.

Wśród polskich organizacji i instytucji ponad 100 skorzystało z Programu Kultura 2007-2013 (Obszar 1.2.1 Projekty współpracy i 1.1 Wieloletnie projekty współpracy) w jego pierwszych pięciu edycjach. Dodatkowo 10 wydawnictw skorzystało z możliwości dofinansowania projektów tłumaczeniowych (Obszar 1.2.2 Programu), a jedna organizacja otrzymała dofinansowanie w ramach wsparcia europejskich festiwali kultury (Obszar 1.3.6 Programu).

–  Polskie instytucje kulturalne podejmują w projektach bardzo różnorodną tematykę – mówi Joanna Bębenkowska z Punktu Kontaktowego ds. Kultury. –  Od festiwalu Eko Union of Rock Festival, łączącego prezentację najnowszych trendów środkowoeuropejskiej muzyki rockowej oraz edukację ekologiczną z promocją Węgorzewa, poprzez Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, po Międzynarodowy Festiwal Transkaukazja. Od nowoczesnego, interdyscyplinarnego podejścia do sztuki teatralnej w projekcie Fundacji Theatrum Gadanense, poprzez projekt Teatru Baj, poruszający problemy, z jakimi boryka się współczesna rodzina, po działania Muzeum Kresów w Lubaczowie, promujące wspólny obszar kulturowy europejskich społeczności wiejskich.

Program Kultura wspiera także promocję literatury poprzez dotacje na przekłady literackie wartościowych dzieł europejskich na języki 36 krajów europejskich. Prawie 3 mln euro wydaje się corocznie na tłumaczenie beletrystyki, a w samym 2010 r. przetłumaczonych zostało 515 utworów. Od rozpoczęcia Programu w 2007 r. wsparcie otrzymało ponad 2 tys. dzieł literackich, na łączną sumę ponad 8 mln euro.

–  Program Kultura jest ciekawym wyzwaniem dla jednostek kultury – uważa Justyna Otwinowska z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. – To z jednej strony zmagania z pewnymi formalnymi, dyscyplinującymi wymaganiami, z drugiej – ogromna satysfakcja z kontaktu i wspólnej pracy z jednostkami kultury w innych krajach UE. Dzięki realizacji projektów możemy poznać się „od kuchni”. Poznawanie stylu i filozofii pracy oraz temperamentu zawodowego naszych partnerów to wartość dodatkowa każdego projektu.

Europejskie instytucje kultury muszą stawić dziś czoła wielu wyzwaniom, jeśli chcą wykorzystać szansę i rozwijać swój potencjał na arenie międzynarodowej. Te wyzwania to w szczególności cyfryzacja i globalizacja, dające z jednej strony ogromne możliwości instytucjom (obniżenie kosztów i zwiększenie kanałów dystrybucji), a z drugiej strony wymagające adaptacji do nowego otoczenia, rozwinięcia nowych umiejętności, zmodernizowania sprzętu, stworzenia nowych metod produkcji i dystrybucji oraz opracowania nowych modeli biznesowych. Nie bez znaczenia dla europejskiej kultury jest także kryzys finansowy i gospodarczy, który bardzo utrudnia dostęp do środków i finansowania. Wsparcie międzynarodowemu obiegowi wytworów działalności kulturalnej daje Program Kultura, a po jego zakończeniu – Program Kreatywna Europa, w którym zaplanowano 37-procentowy wzrost wydatków na ten sektor. Program będzie zwracać większą uwagę na problemy po stronie popytu i zachęcać sektor do wykorzystywania jego potencjału w celu dotarcia z kulturą nienarodową do szerszego europejskiego odbiorcy. – Moim marzeniem jest, aby informacja o Programie Kultura i możliwościach, jakie daje on publicznym i prywatnym instytucjom kultury rozprzestrzeniała się, co nadal dzieje się powoli – mówi Olga Lany z Teatru Groteska, który uzyskał grant w obecnej edycji Programu na projekt "Międzynarodowa Parada Smoków: mity i legendy Europy”.

Komisja Europejska wymienia kulturę wśród obszarów priorytetowych kolejnego okresu finansowania i uznaje znaczącą rolę tego sektora w realizacji celów strategii "Europa 2020". Sektor ten odgrywa w gospodarce unijnej i w gospodarkach państw członkowskich ogromną rolę, generując 4,5% unijnego PKB i obejmując niemal 4 procent zatrudnionych. To oznacza ok. 8,5 mln miejsc pracy, a może nawet wiele więcej, jeśli uwzględnimy pośrednie oddziaływanie na inne branże. Sektor wykazuje też ogromny potencjał wzrostu: w latach 2000-2007 zatrudnienie wzrastało tu średnio o 3,5% rocznie, w porównaniu z zaledwie jednoprocentowym wzrostem w całej gospodarce unijnej. - Oprócz korzyści ekonomicznych kultura i sztuka generują wartości same w sobie, których za pomocą liczb już nie da się opisać - wzbogacają nasze życie, rozwijają kreatywność oraz zdolność obserwacji i rozumienia świata, a także pośrednio są katalizatorami edukacji i innowacji – uważa Anna Hieropolitańska z Punktu Kontaktowego ds. Kultury. –  Korzyści można by długo wymieniać. Ważne natomiast jest to, że zgodnie z ostatnimi badaniami opinii, ponad 90% Europejczyków uważa, że kultura powinna odgrywać istotną rolę w Unii. Dlatego tak ważne jest powszechne zrozumienie, że kultura nie jest kosztem, jest inwestycją i generuje pieniądze, a nie je trwoni.