Publicystyka - ngo.pl

Nie jest łatwo odpowiedzieć na pytanie,  na czym polega profesjonalizm organizacji pozarządowych. Tu nie wystarczą „proste” wskaźniki liczbowe określające pozycję firmy na rynku, opinie klientów czy siłę przebicia w mediach.

O cechach profesjonalnej organizacji rozmawiali uczestnicy seminarium „Kompetencje miarą skuteczności, czyli co powinna wiedzieć i umieć profesjonalna organizacja pozarządowa?”, w którym wzięli udział przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, fundacji korporacyjnej i funduszu pożyczkowego.

Zacznijmy od perspektywy instytucji, które współpracują z organizacjami pozarządowymi. W oczach przedstawicieli samorządów organizacja profesjonalna to taka, która jest partnerem dla samorządu: nie zajmuje pozycji roszczeniowej, ale przychodzi z pewnymi pomysłami, umie przedstawić swój projekt, umie respektować wymagania samorządu w zakresie finansowania i sprawozdawczości, a jednocześnie angażuje się w prace Komisji Dialogu Społecznego.

Z punktu widzenia przedstawicielki fundacji korporacyjnej, szczególną wartość ma wiedza organizacji o problemach i potrzebach społecznych: organizacja pozarządowa jest postrzegana jako ekspert, który wie komu i w jaki sposób można pomóc, proponuje skuteczne rozwiązania. W komunikacji z organizacją bardzo ceniona jest przejrzystość jej działań, sposób ich sprawozdawania i prezentacji, umiejętność sygnalizowania zagrożeń w odpowiednim czasie, a także elastyczność: otwartość na różne formy oferowanej pomocy, niekoniecznie tylko bezpośrednie przekazanie środków finansowych.

Na umiejętność dopasowania się, korzystanie z doświadczeń innych i otwartość do dzielenia się swoim doświadczeniem zwracali też uwagę przedstawiciele organizacji pozarządowych. Organizacje zwykle zaczynają się od pasji ich założycieli. Ale żeby były skuteczne w dłuższej perspektywie, przechodzą do świadomego działania w oparciu o wiedzę o swoich prawach  i obowiązkach wynikających z ich formy prawnej. Organizacja profesjonalna to organizacja, która zna swoje cele, wie, dla kogo chce pracować, umie dokonać wyboru form działania, zmierza do osiągnięcia zmian społecznych, umie ocenić swoją skuteczność i umie liczyć pieniądze, które zbiera,  które wydaje i których jeszcze potrzebuje.  To także organizacja, która umie patrzeć na siebie całościowo: nie zatrzymuje się tylko na ideach, jak i nie koncentruje się wyłącznie na dokumentacji finansowej; organizacja wiarygodna, pracująca na swój pozytywny wizerunek w społeczeństwie. I zawsze pamięta, jaki jest jej główny cel działania i dla kogo pracuje.

Wielką zaletą organizacji jest też umiejętność budowanie relacji lokalnych, tworzenia środowiska wokół pomysłu, skupiania uwagi społecznej. Organizacje umieją uruchomić mechanizmy wzajemnej pomocy, które powodują, że całkowity „zysk - rezultat” z ich działań jest czasem dużo większy, niż pierwotnie planowany. Organizacje umieją obudzić i wykorzystać potencjał ludzkiej chęci pomocy innym, dzięki swojej autentyczności i gromadzonemu w społeczeństwie kapitałowi zaufania, ale też dzięki swojej kreatywności. Pomysłów na to, jak pomóc innym jest bardzo wiele, trzeba jednak umieć dotrzeć z nimi do szerszej społeczności.

Sposobem budowania kapitału zaufania jest sprawna i przemyślana komunikacja z otoczeniem. Stworzenie dobrego wizerunku organizacji to długa i mozolna droga. Na każdym kroku należy pamiętać, że dobry wizerunek buduje się latami, a traci błyskawicznie. Nie ma jednego sposobu budowania wizerunku organizacji: w zależności od specyfiki działania może ona budować swój wizerunek w oparciu o charyzmatycznego lidera, zaangażowaną załogę organizacji czy idee działania. Punktem wyjścia jest zastanowienie się, w jakim miejscu organizacja znajduje się obecnie, i gdzie chciałaby się znaleźć.

Organizacja profesjonalna to organizacja umiejąca mówić o swoich działaniach, m.in. przy wykorzystaniu do tego celu odpowiednich narzędzi. W dzisiejszych czasach zwykła ulotka z informacjami nie wywoła tak silnej reakcji jak wywiad w telewizji, radio lub ogólnopolskim miesięczniku. Cennym narzędziem komunikacyjnym organizacji jest czytelna i atrakcyjna strona internetowa.

Uczestnicy seminarium zastanawiali się także, czy wizja profesjonalnej organizacji zmierza w kierunku sposobu funkcjonowania firmy komercyjnej?  Niewątpliwie organizacje mogą uczyć się od biznesu dobrego podziału odpowiedzialności, optymalizacji procesów, optymalizacji kosztów, budowania swojego rynku odbiorców, itd. W profesjonalnej organizacji pracownicy i wolontariusze znają swoje zadania i nie „powielają” swoich działań, „nie wyważają już otwartych drzwi” i korzystają wzajemnie ze swoich doświadczeń, starają się jak najlepiej służyć ludziom, dla których pracują.  Ważna jest umiejętność właściwego zarządzania wielką energią drzemiąca w załodze organizacji, dla której budująca jest spontaniczność, a niszczący chaos.

Seminarium nie wyczerpało katalogu cech świadczących o tym, czy organizacja jest profesjonalna. Wydaje się, że takie pytanie warto sobie stawiać bez względu na to, czy jesteśmy organizacją małą czy dużą. Uczestnicy projektu Fundacji dla Polski „Kompetencje miarą skuteczności” w ankiecie ewaluacyjnej wskazywali, że dzięki udziałowi w projekcie nastąpiło wzmocnienie ich umiejętności w zakresie zarządzania finansami i wzrost profesjonalizmu, co jest dobrym krokiem w stronę profesjonalizacji.

Artykuł powstał na podstawie dyskusji i rekomendacji wygłoszonych podczas seminarium pt. ”Kompetencje miarą skuteczności, czyli co powinna wiedzieć i umieć profesjonalna organizacja pozarządowa?”, które odbyło się 28 października 2010r. Seminarium to zamykało roczny projekt realizowany przez Fundację dla Polski, finansowany ze środków funduszy norweskich, poświęcony podniesieniu kompetencji zarządzania organizacją pozarządową, w którym wzięło udział kilkanaście organizacji z całej Polski, działających na rzecz młodych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

W artykule wykorzystano także materiały z ewaluacji projektu oraz ze szkolenia dla uczestników projektu, poświęconego komunikacji.