Publicystyka - ngo.pl

Problemy organizacji

Lista najważniejszych problemów dotykających organizacje pozarządowe nie ulega zmianie od kilku lat. Trudności związane z zapewnieniem materialnego funkcjonowania organizacji oraz pozyskiwanie i rozliczanie środków to kategorie problemów, które od wielu lat są postrzegane jako największe bolączki sektora pozarządowego w Polsce. Trudności w zdobywaniu funduszy lub sprzętu niezbędnego do prowadzenia działalności doświadczyło 65% organizacji, podczas gdy w 2012 roku  wskazało na ten problem 68% organizacji. Z kolei 60% organizacji jako dolegliwość odczuwa nadmierne skomplikowanie formalności związanych z korzystaniem ze środków grantodawców, sponsorów lub z funduszy Unii Europejskiej (w 2012 roku – 57%). Dodatkowo, mówiąc o zapleczu materialnym organizacji, warto wspomnieć o trudnościach w dostępie do lokalu dostosowanego do prowadzonej działalności – tę dolegliwość  odczuwało 29% organizacji.

Inną kategorią problemów, z którymi boryka się wiele organizacji, są problemy związane ze współpracą z administracją. Obecnie tyle samo organizacji co przed trzema laty doświadcza nadmiernego rozbudowania biurokracji w administracji publicznej oraz niejasnych reguł współpracy organizacji pozarządowych z administracja publiczną – odpowiednio 56% oraz 34% organizacji. 22% organizacji, czyli o 5 pkt. proc. więcej niż w 2012 roku,  wskazuje na nadmierną kontrolę ze strony administracji publicznej.

Problemem, który coraz częściej doskwiera stowarzyszeniom i fundacjom, są kłopoty z kadrami. 53% organizacji odczuwa brak osób gotowych do bezinteresownego angażowania się w działania organizacji – to o 2 punkty procentowe więcej niż w 2012 roku. 37% organizacji trudno utrzymać personel i wolontariuszy, a niewiele mniej (36%) ma problem ze znużeniem i wypaleniem liderów. Obie te dolegliwości były w 2012 roku odczuwane przez mniej organizacji, odpowiednio 31% oraz 30% .

Chociaż problemy związane z sektorem pozarządowym jako środowiskiem nie należą do najczęściej wskazywanych trudności, to jednak stają się coraz bardziej dotkliwe i ich znaczenie sukcesywnie rośnie. 29% organizacji, czyli o 7 pkt. proc. więcej niż przed trzema laty, zgłasza, że przeszkadza im konkurencja ze strony innych organizacji pozarządowych. Brak współpracy lub konflikty w środowisku stanowią trudność dla 22% organizacji (2012 roku – 17%). Zwiększyła się też grupa organizacji, które dostrzegają problem niekorzystnego wizerunku organizacji pozarządowych w oczach opinii publicznej i w mediach, dziś jest 18% takich organizacji, w 2012 roku było 15%.

Wykres 1. Problemy utrudniające działalność organizacji pozarządowych w ciągu ostatnich 12 miesięcy

Organizacje działające w różnych branżach sektora pozarządowego różnią się stopniem doświadczanych trudności. Problem z pozyskiwaniem funduszy i sprzętu jest jednak uznawany za najważniejszy przez organizacje reprezentujące niemal wszystkie dziedziny sektora, a najczęściej przez organizacje z obszaru ochrony zdrowia (71%). Wyjątek stanowią organizacje działające na rzecz  rozwoju lokalnego – w ich przypadku najbardziej dotkliwym problemem są skomplikowane formalności związane z korzystaniem ze środków grantodawców, sponsorów lub funduszy unijnych (68%). Na drugim miejscu w rankingu problemów zgłaszanych przez te organizacje znajdują się trudności w zdobywaniu funduszy (58%). Generalnie, organizacje z branży rozwoju lokalnego najczęściej doświadczają większości spośród problemów, o które pytaliśmy w badaniach i zdecydowanie najczęściej borykają się z problemami związanymi z zasobami ludzkimi, takimi jak brak osób gotowych bezinteresownie angażować się w działania, trudności w utrzymaniu personelu i wolontariuszy oraz znużenie liderów organizacji. Organizacje te najczęściej narzekają też na niekorzystny wizerunek organizacji pozarządowych w oczach opinii publicznej i mediach oraz na brak zaufania do organizacji pozarządowych.

Konkurencja ze strony innych organizacji pozarządowych jest najczęściej doświadczana przez organizacje sportowe (32%) oraz stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz ochrony zdrowia (32%). Organizacje z tej branży częściej niż inne zgłaszają też brak współpracy lub konflikty w środowisku organizacji pozarządowych (27%).

Z kolei organizacje sportowe najrzadziej narzekają na rozmaite trudności, z wyjątkiem wspomnianego wyżej  problemu z konkurencją w środowisku organizacji pozarządowych. Organizacje koncentrujące się na sporcie, turystyce, rekreacji i hobby w porównaniu do organizacji działających w innych branżach zdecydowanie najrzadziej doświadczają trudności związanych z kadrami czy problemów we współpracy z administracją. Słabiej także odczuwają problem niekorzystnego wizerunku organizacji pozarządowych oraz konfliktów i braku współpracy  w środowisku organizacji pozarządowych.

Branżowe zróżnicowanie w doświadczaniu rozmaitych problemów można wyjaśnić, biorąc pod uwagę kilka czynników, np. sposób finansowania czy możliwości kadrowe organizacji. Organizacje sportowe są częścią sektora najczęściej dotowaną przez samorząd, a zdecydowanie najrzadziej korzystającą ze środków unijnych, postrzeganych jako źródło finansowania, z którym wiąże się wiele formalności. Warto też mieć na uwadze specyfikę funkcjonowania klubów sportowych, które często działają przy szkołach i korzystają z ich kadr, w związku z czym problemy z osobami gotowymi do zaangażowania się w ich działania czy trudności w utrzymaniu personelu nie są przez nie tak mocno odczuwalne. Na drugim biegunie znajdują się organizacje działające w obszarze rozwoju lokalnego – są one najrzadziej dotowane przez samorządy, ale najwięcej z nich ma w swoich budżetach środki z funduszy unijnych, co wyjaśnia podstawową bolączkę tej części sektora, czyli formalności związane z pozyskiwaniem i rozliczaniem środków unijnych oraz środków otrzymywanych przez grantodawców.

Szkolenia pracowników, członków i wolontariuszy

Próbując sobie poradzić z problemami, organizacje korzystają z różnych form zewnętrznego wsparcia. Jedną z nich są szkolenia zewnętrzne, czyli takie prowadzone przez firmę szkoleniową, urząd lub inną organizację pozarządową. W ciągu ostatniego roku 32% organizacji wysłało swojego członka, pracownika lub wolontariusza na tego typu szkolenie. Popularną formą podnoszenia kompetencji są także szkolenia wewnętrzne, czyli takie, które są prowadzone przez osoby z organizacji. Gdyby uwzględnić też szkolenia wewnętrzne, okazałoby się, że 45% organizacji przeszkoliło co najmniej jedną osobę ze swojego personelu.

Innymi, rzadziej wykorzystywanymi formami podnoszenia kompetencji personelu organizacji, jest wysyłanie pracowników, członków i wolontariuszy na konferencje (robi to 22% organizacji) oraz korzystanie z konsultacji i doradztwa specjalistów (18%). Prawie w ogóle nie zdarza się, żeby organizacje dofinansowywały swojemu personelowi studia, także podyplomowe, robi to jedynie 2% organizacji. Ponad połowa organizacji pozarządowych (55%) w ogóle nie oferuje swoim pracownikom, członkom czy wolontariuszom żadnej z form podnoszenia kwalifikacji.

Wykres 2. Formy podnoszenia kwalifikacji pracowników, członków i wolontariuszy  stosowane przez organizacje pozarządowe

Korzystanie z pomocy od organizacji i instytucji wspierających

Inną możliwością wsparcia dla organizacji jest skorzystanie z pozafinansowej pomocy udzielanej przez organizacje pozarządowe lub inne podmioty wyspecjalizowane we wspieraniu organizacji pozarządowych (tzw. organizacje i instytucje wspierające, infrastrukturalne). Taka pomoc może przybierać różne formy np. indywidulanych konsultacji czy grupowych warsztatów. 28% organizacji korzysta z takiej pozafinansowej pomocy. Częściej z tego typu wsparcia korzystają organizacje z miast powyżej 200 tys. mieszkańców, a także organizacje zasobniejsze, dysponujące rocznym budżetem w wysokości 100 tys. zł lub większym. Organizacje infrastrukturalne są zlokalizowane głównie w większych ośrodkach miejskich, co może utrudniać bezpośredni dostęp do nich organizacjom z mniejszych miejscowości.

Korzystanie ze wsparcia od organizacji i instytucji infrastrukturalnych jest najbardziej typowe dla organizacji specjalizujących się w usługach socjalnych, 40% organizacji tej branży korzysta z takiego wsparcia. Nieco rzadziej, ale i tak częściej niż przeciętna organizacja, zwracają się do organizacji i instytucji wspierających organizacje specjalizujące się w rozwoju lokalnym, edukacji i wychowaniu oraz ochronie zdrowia. Zdecydowanie najrzadziej z tego typu wsparcia pozafinansowego korzystają organizacje sportowe – 19% organizacji z branży sportu, turystyki, rekreacji i hobby deklaruje, że to robi.

Wykres 3. Korzystanie z pozafinansowej pomocy od organizacji  i instytucji wspierających według branż sektora

Organizacje, które korzystały ze wsparcia od organizacji i instytucji infrastrukturalnych bardzo dobrze oceniają otrzymaną pomoc. 86% organizacji deklaruje, że zakres tematyczny otrzymanego wsparcia był dostosowany do ich potrzeb, 85% uważa, że także miejsce i czas, w którym udzielana była pomoc, były odpowiednie. Pozytywną ocenę organizacje wystawiają także merytorycznemu poziomowi otrzymanego wsparcia – 82% uważa, że był on wysoki. Tyle samo organizacji zgadza się także, że forma wsparcia (np. warsztaty, doradztwo) była dopasowana do ich potrzeb.

Wykres 4. Korzystanie z pozafinansowej pomocy od organizacji i instytucji wspierających według lokalizacji organizacji

Zdecydowana większość organizacji, bo aż 70% z nich, nie korzysta ze wsparcia od organizacji i instytucji infrastrukturalnych. Zapytane o przyczynę niekorzystania z takiej pomocy pozafinansowej organizacje podają przede wszystkim, że nie potrzebują takiego wsparcia (30%). Co czwarta organizacja (24%) niekorzystająca z tego typu pomocy po prostu nie wiedziała o takiej możliwości. Z kolei 16% organizacji nie wierzy, że organizacje i instytucje wspierające mogą im pomóc, a nieco mniej, bo 14% organizacji, po prostu nie dotarło do takich organizacji i instytucji, choć ich poszukiwała. Najmniej organizacji, bo 4%, podaje, że nie korzysta z tego typu wsparcia, ponieważ źle ocenia tę pomoc.

Wykres 5. Przyczyny niekorzystania z pomocy od organizacji i instytucji wspierających

Korzystanie z portalu organizacji pozarządowych ngo.pl

Miejscem, w którym organizacje mogą znaleźć porady na temat realizacji i rozliczania projektów, kwestii formalno-prawnych związanych z prowadzeniem stowarzyszeń i fundacji czy zagadnień dotyczących współpracy z administracją jest portal organizacji pozarządowych ngo.pl. Zna go niemal trzy czwarte sektora (73% organizacji), korzysta niewiele mniej, bo 69% organizacji, z czego połowa co najmniej raz w tygodniu. Oznacza to istotny wzrost w porównaniu do 2012 roku, kiedy to 60% organizacji korzystało z portalu ngo.pl. Organizacje coraz częściej traktują go jako miejsce gromadzące informacje przydatne dla sektora pozarządowego i korzystają z oferowanego przez niego wsparcia.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.

Badanie zostało zrealizowane w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG, a także z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich oraz środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.