Publicystyka - ngo.pl

Nakłady na pomoc rozwojową w 2022 roku spowodowały jej wzrost ponad 2,5 krotnie co dało Polsce pierwsze miejsce wśród donorów o największym procentowym wzroście środków ODA. Pozwoliło również wykazać osiągnięcie deklarowanego celu przeznaczenia 0,33% dochodu narodowego brutto. Polska ODA stanowiła w roku poprzednim 0,51% dochodu narodowego brutto, wobec średniej w ostatnim 10-leciu na poziomie 0,14-0,15% ODA/DNB. 

Ściągnij i przeczytaj pełny raport monitoringowy 2023 (pdf) >>>

Większość wydatków w ramach polskiej ODA w 2022 roku przeznaczono na bezpośrednią reakcję na wojnę na Ukrainie, w szczególności na koszty wsparcia i pobytu uchodźców z Ukrainy w Polsce. Wydatki te wyniosły 9,73 mld zł, co stanowiło aż 65% polskiej całkowitej pomocy rozwojowej. W ubiegłych latach na wsparcie uchodźców wydawaliśmy niecałe 1% ODA.

Pozostałe 5,27 mld zł wydano na działania i programy pomocowe, kanałem dwustronnym i wielostronnym. W tej kwocie znajduje się także pomoc rozwojowa i humanitarna dla Ukrainy (ok. 1 mld zł). Tymczasem całkowita ODA dla krajów najsłabiej rozwiniętych (ang. Least Developed Countries) wyniosła zaledwie 63,9 mln PLN, mimo, że 3 kraje należące do tej grupy: Etiopia, Senegal i Tanzania, są krajami priorytetowymi Polskiej Pomocy.

Polska ODA stanowiła w roku poprzednim 0,51% dochodu narodowego brutto, wobec średniej w ostatnim 10-leciu na poziomie 0,14-0,15% ODA/DNB. Tym samym osiągnęliśmy poziom naszego zobowiązania do przeznaczenia 0,33% dochodu narodowego brutto na pomoc krajom mniej rozwiniętym. Jednak bez uwzględnienia kosztów utrzymania uchodźców (ang. In-Direct Refugee Costs) nasz wskaźnik wynosiłby zaledwie 0,18% ODA/DNB. To wciąż więcej niż w ostatnich latach, jednak za mało, aby wypełnić międzynarodowe zobowiązania.

“Przez ostatnie kilkanaście lat polska ODA utrzymywała się na poziomie 0,15% dochodu narodowego brutto, znacznie poniżej zobowiązań międzynarodowych. Ogromne środki przeznaczone na pomoc uchodźcom ukraińskim w Polsce znacząco wywindowały nasze statystyki” – mówi Jan Bazyl, dyrektor Grupy Zagranica. “Warto przypomnieć, że zgodnie z metodologią DAC OECD, koszty pobytu uchodźców można zaliczyć do ODA tylko przez 12 miesięcy od momentu przybycia do kraju-donora. Bez wypracowania strategicznego planu stabilnego wieloletniego wzrostu polskiej ODA – kierowanej zarówno do Ukrainy, jak i innych krajów partnerskich – może ona wrócić w kolejnych latach na swój dotychczasowy bardzo niski poziom”.

Uwzględnianie w ODA kosztów pobytu uchodźców w kraju donora to powszechna praktyka, zgodna z metodologią DAC OECD. W roku 2022 UE i państwa członkowskie zaraportowały jako ODA łącznie 15 mld euro przeznaczonych na działania w swoich krajach, m.in. w odpowiedzi na napływ uchodźców w wyniku agresji Rosji na Ukrainę. Niektóre kraje np. Belgia i Słowacja, częściowo zrezygnowały z raportowania kosztów pobytu uchodźców jako ODA; ich wskaźniki dotyczące wielkości ODA wobec roku 2021 nie zmieniły się.

W 2022 udział sektora pozarządowego w realizacji działań finansowanych w ramach bilateralnej ODA wyniósł 138,63 mln PLN, z czego 40,37 mln (czyli ok. 31%) przekazano za pośrednictwem fundacji skarbu państwa – Fundacji Solidarności Międzynarodowej. W roku poprzedzającym kwoty te wynosiły: udział NGOs – 80,34 mln PLN, w tym przez FSM – 29,59 mln PLN. Wzrost kwoty w analizowanym roku związany był również ze zwiększoną pomocą na rzecz Ukrainy. 

Grupa Zagranica od wielu lat apeluje o znaczący wzrost środków na konkursy angażujące organizacje pozarządowe i innych partnerów społecznych we współpracę rozwojową. W niektórych krajach Unii Europejskiej organizacje społeczeństwa obywatelskiego odgrywają szczególnie ważną rolę w realizacji projektów rozwojowych i odpowiadają za ponad jedną czwartą dwustronnej ODA (np. Hiszpania, Irlandia, Szwecja, Belgia, Czechy, Estonia - dane dla 2021 roku). W przypadku Polski w 2021 roku wskaźnik ten wyniósł mniej niż 5%.

Dotychczasowe raporty z monitoringu polskiej współpracy rozwojowej znajdują się pod adresem: Zasoby – Grupa Zagranica

Publikacja raportu jest jednym z działań Grupy Zagranica w ramach projektu „Rzecznictwo praw i interesów polskich NGO zaangażowanych we współpracę rozwojową”, realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.