„Pomniki pamięci 1918-2018”. W jaki sposób pomniki opowiadają nam przeszłość?
W jaki sposób pomniki opowiadają nam przeszłość? Jaki wpływ na nasze życie wywiera polityka historyczna? Na te pytanie próbowali odpowiedzieć uczestnicy projektu „Pomniki pamięci”, realizowanego w Polsce, Czechach, na Słowacji i w Rumunii. Zapraszamy na stronę www.monuments-remembrance.eu, gdzie opublikowano opisy 300 pomników z naszej części Europy, powstałych na przestrzeni ostatnich 100 lat.
Pomniki to obiekty, które zostały umieszczone w widocznych miejscach przestrzeni publicznej, aby oddać hołd zasłużonym, zachować pamięć o szczególnie istotnych wydarzeniach, lub też przywrócić pamięć o tym, co zapomniane. Czasami jednak stają się one elementem świadomej manipulacji i mają zmienić sposób, w jaki ludzie postrzegają przeszłość.
Ich długotrwała obecność w przestrzeni publicznej pozwala zobaczyć, jak z upływem lat zmienia się znaczenie, jakie przywiązywane jest do tego, co pomnik upamiętnia. Sprawiając, że pomniki są ważnym wskaźnikiem zmian w pamięci zbiorowej. Patrząc na ich historię – od okoliczności powstania, przez późniejsze losy – można wykorzystać je do poznania i zrozumienia historii danego kraju.
Przybliżenie wiedzy na temat możliwości wykorzystania pomników w poznaniu historii, jak również lepszego zrozumienia przemian zachodzących w pamięci zbiorowej narodów Europy Środkowo-Wschodniej, jest celem projektu „Pomniki Pamięci 1918-2018”, realizowanego w Polsce, Czechach, Słowacji i Rumunii. Na stronie internetowej www.monuments-remembrance.eu odnaleźć można informacje na temat 300 wybranych pomników, które zostały specjalnie przygotowane, aby przedstawić nie tylko same pomniki, ale przede wszystkim to, jak zmieniało się ich znaczenie na przestrzeni kolejnych lat.
– Patrząc na historię pomników, od momentu ich powstania po czasy współczesne, można wskazać, że są one ważnym wskaźnikiem zmian, jakie zachodzą w danym kraju – podkreśla koordynator projektu, dr Tomasz Skonieczny z Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego.
– Poznanie okoliczności powstania pomników, intencji, jaka towarzyszyła ich budowie, osób odpowiedzialnych za wybór tego, co zostało na nim przedstawiona oraz napisane, dostarczyć może wiele informacji o tym, co i dlaczego chciano opowiedzieć. Natomiast wiedza na temat tego, jaką rolę pełnił pomnik w przestrzeni publicznej w kolejnych latach po jego odsłonięciu, czy był miejscem cyklicznych ceremonii, czy – a jeżeli tak, to kiedy – popadł w zapomnienie, jest doskonałą okazją, aby zobaczyć, na ile historia przedstawiona na pomniku była ważna i aktualna – dodaje ekspert edukacji historycznej Fundacji „Krzyżowa”.
Na stronie projektu znaleźć można także wskazówki metodyczne dla nauczycieli, pracowników muzeów i miejsc pamięci, jak również przykładowe scenariusze, które pomogą wykorzystać pomniki w pracy edukacyjnej.
– Edukacja historyczna jest niezwykle ważnym elementem edukacji obywatelskiej, czyli szeroko rozumianego procesu kształtowania świadomych i zaangażowanych obywateli, gotowych wziąć odpowiedzialność za to, co dzieje się w ich najbliższym otoczeniu czy nawet całym kraju – mówi Anna Kudarewska, dyrektor ds. programowych, kierownik Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Krzyżowej. Dziś, wobec narastających w Europie tendencji skrajnych, gdzie instrumentalne wykorzystanie przeszłości staje się pretekstem, aby budować kolejne konflikty „my” – „oni”, praca edukacyjna nabiera szczególnego znaczenia.
Więcej informacji na temat projektu oraz tego, w jaki sposób pomniki wykorzystywane są do opowiadania przeszłości, na stronie www.monuments-remembrance.eu oraz www.krzyzowa.org.pl.
Projekt Pomniki pamięci 1918-2018 jest międzynarodowym projektem edukacyjnym, realizowanym w Polsce, Czechach, Słowacji i Rumunii przez pięć niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, które na co dzień zajmują się propagowaniem wiedzy o przeszłości oraz edukacją historyczną i obywatelską: Fundację „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego (Polska), Instytut Pawła Włodkowica (Polska), Centrum pro dokumentaci totalitnich rezimu, z.s. (Czechy), Post Bellum (Słowacja), Fundatia Academia Civica (Rumunia).
Projekt Pomniki pamięci 1918-2018 realizowany jest w ramach programu Europa dla Obywateli (komponent: Pamięć o przeszłości Europy).
