Polityka żywieniowa w szkołach: Wyniki pierwszego badania ogólnounijnego
W ramach walki z otyłością u dzieci Komisja Europejska zleciła swojemu wewnętrznemu instytutowi naukowemu – Wspólnemu Centrum Badawczemu (JRC) – sporządzenie pierwszego kompleksowego sprawozdania dotyczącego polityki w zakresie żywienia w szkołach europejskich. Sprawozdanie to zostało opublikowane w połowie lipca 2014. Wynika z niego, że kraje europejskie zdają sobie sprawę ze znaczenia żywienia w szkołach dla zdrowia, rozwoju i wyników dzieci.
We wszystkich państwach objętych badaniem - tj. w 28 państwach członkowskich UE oraz w Norwegii i Szwajcarii - istnieją wytyczne dotyczące żywności w szkołach, jednak różnią się znacznie między sobą. Krajowe środki mające na celu promowanie zdrowej diety w szkołach obejmują m.in nieobowiązkowe wytyczne (dotyczące np. jadłospisów i wielkości porcji), a nawet całkowite zakazy (np. zakaz marketingu, zakaz automatów lub napojów słodzonych cukrem).
Máire Geoghegan-Quinn, komisarz ds. badań, innowacji i nauki, dodała: „Sprawozdanie daje europejskim decydentom politycznym, osobom odpowiedzialnym za kształcenie oraz naukowcom podstawę do zbadania potencjalnych powiązań między szkolną polityką żywieniową a zdrowiem publicznym oraz do oceny skuteczności promowania zdrowych nawyków żywieniowych”.
W sprawozdaniu przedstawiono najnowsze krajowe dokumenty polityczne dotyczące norm i wytycznych w zakresie żywności w szkołach podstawowych i średnich. Środki te zostały opisane według wspólnych kryteriów – np. dozwolona lub zakazana żywność, składniki odżywcze, zaplecze żywieniowe, usługi kateringowe lub ograniczenia dotyczące marketingu.
W sprawozdaniu dokonano również przeglądu sytuacji regulacyjnej, co stanowi ważny krok w ocenie wpływu polityki na otyłość u dzieci.
-
Ponad 90 proc. zbadanych środków politycznych zawiera normy dotyczące żywności, których celem jest zapewnienie dobrze skomponowanych jadłospisów. 76 proc. zawiera wytyczne dotyczące wielkości porcji, a 65 proc. normy dotyczące składników odżywczych obiadów.
-
Bardzo często stosowane są ograniczenia lub wytyczne dotyczące dostępności napojów (65-82 proc.). W większości środków promowany jest (darmowy) dostęp do wody pitnej przy jednoczesnym ograniczeniu dostępności lub zakazie napojów słodzonych cukrem.
-
Główne cele przyświecające większości krajów to poprawa jakości żywienia dzieci, uczenie zdrowych nawyków żywieniowych i zdrowego trybu życia oraz ograniczanie lub zapobieganie otyłości u dzieci.
-
W większości środków politycznych ograniczono dostępność słodyczy i słonych przekąsek, przy czym w niektórych przypadkach wprowadzono ich całkowity zakaz.
-
W 59 proc. środków wymaga się lub zaleca dokonywanie pomiaru osiągnięć polityki żywieniowej. Najczęściej takim pomiarom podlega dostarczanie żywności w szkołach oraz odsetek dzieci, które jedzą w szkole.
-
Najczęstszymi parametrami występującymi w normach dotyczących energii i składników odżywczych obiadu są energia i tłuszcze zawarte w żywności (stosowane odpowiednio w 65 i 56 proc. środków politycznych).
-
Około połowa badanych krajów stosuje ograniczenia dotyczące automatów z żywnością. W niektórych krajach automaty oferują zdrowsze produkty, w innych zabroniona jest sprzedaż żywności niezdrowej, zaś w jeszcze innych automaty są całkowicie zakazane.
- Często stosuje się także ograniczenia dotyczące marketingu niezdrowej żywności.
Badanie przeprowadzono z pomocą unijnej grupy wysokiego szczebla ds. żywienia i aktywności fizycznej, w ramach strategii UE w sprawie zagadnień zdrowotnych związanych z odżywianiem, nadwagą i otyłością z 2007 r. oraz planu działania UE w sprawie otyłości wśród dzieci na lata 2014-2020.
