Publicystyka - ngo.pl

Gminy często zwracały uwagę na upolitycznienie procesu wyboru
projektów oraz na brak czytelnych reguł oceny i wyboru wniosków.
Szczególne kontrowersje budziły zmiany wprowadzane przez zarządy
województw oraz regionalne komitety sterujące na listach
rankingowych przygotowanych przez panele ekspertów, a więc ciała
odpowiedzialne za ocenę merytoryczną projektów. W rezultacie często
wybierane były projekty gorzej ocenione pod względem merytorycznym,
a pomijane te, które w ocenie merytorycznej uzyskały największą
liczbę punktów. Budziło to wśród beneficjentów podejrzenia o wybór
motywowany politycznie bądź personalnie. Pojawiały się takie
wypowiedzi jak:

- „polityczny wpływ regionalnych komitetów sterujących na wybór wniosków, w regionalnych komitetach sterujących nie powinni zasiadać beneficjenci”,

- „wybór wniosków to głównie sprawy polityczne, nie ekonomiczne”,

- „decyzja Zarządu Województwa to decyzja w 100% polityczna, wnioskodawca bez odpowiedniego poparcia miał bardzo małe szanse na otrzymanie dofinansowania”.

Główne słabe strony systemu oceny wniosków wymieniane przez
respondentów to:

• zbyt duża liczba instytucji zaangażowanych w ocenę projektów (63%),
• upolityczniony system wyboru projektów (52%),
• brak odpowiedniego uzasadnienia decyzji o odmowie przyznania dotacji (48%).

Z badań wynika również, iż respondenci oczekują znacznego
ograniczenia roli zarządu województwa oraz regionalnych komitetów
sterujących, przy jednoczesnym zwiększeniu roli ekspertów oraz
urzędów marszałkowskich. Choć większość badanych chce, aby ocena
ekspertów była kluczowa dla wyboru wniosków, to nie oznacza to, że
działalność paneli ekspertów uzyskała same pozytywne oceny. Prawie
połowa respondentów wysoko oceniła kwalifikacje panelistów (46%),
pojawiają się jednak wątpliwości co do ich niezależności (24%
respondentów uważających, że paneliści prezentowali raczej niski
poziom niezależności). I znów znamienny jest fakt, że ponad 40%
respondentów w obydwu pytaniach nie było w stanie się wypowiedzieć.
28% respondentów stwierdziło, iż kryteria stosowane przez panele
nie są przejrzyste.

Wyniki badań wskazują na konieczność zwiększenia jawności
podejmowanych decyzji oraz doprecyzowania kryteriów wyboru
projektów, tak aby 35 miliardów euro, które Polska otrzyma od
Komisji Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w latach 2007 – 2013 zostało uczciwie i w sposób
biektywny podzielone. Zdaniem gmin, podstawą do wyboru projektów
powinna być merytoryczna ocena dokonana przez dobrze
wykwalifikowanych, niezależnych ekspertów, a zmiany wprowadzane na
listach rankingowych przez zarząd województwa nie powinny być
powszechną praktyką, ale sytuacją wyjątkową. Każda z takich zmian
musi być dobrze uargumentowana, a uzasadnienie jawne i publicznie
dostępne. Wreszcie, informacje na temat wyboru projektów powinny
być bardziej dostępne, tak aby nie powstawało wrażenie, że decyzje
podejmowane są za zamkniętymi drzwiami, w oparciu o niejasne
przesłanki.

[1] Przeankietowano 160 gmin za pomocą
kwestionariusza zamieszczonego na stronie internetowej oraz
przesłanego pocztą do wydziałów urzędów miasta lub gmin
odpowiedzialnych za zarządzanie funduszami strukturalnymi.

[2] Źródło: Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia 2007 – 2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
Warszawa 2007