Publicystyka - ngo.pl

To, jak będzie wkrótce wyglądało świadczenie usług społecznych w Polsce, interesuje niemal wszystkie ciała opiniodawczo-doradcze działające w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Ich przedstawiciele przybyli do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na zaproszenie ministra Władysława Kosiniak-Kamysza. Niestety, sam minister w spotkaniu udziału nie wziął.

– Ze względu na wydarzenia w kraju – tłumaczył i przepraszał w imieniu szefa wiceminister Jarosław Duda, który pełnił rolę gospodarza.

Spotkanie zorganizowane w MPiPS jest realizacją zapisów Programu współpracy Ministra Pracy i Polityki Społecznej z organizacjami pozarządowym, a konkretnie służyć ma lepszemu wykorzystaniu funkcji i potencjałów tych gremiów oraz „zwiększeniu przepływu informacji” między nimi. Wydaje się, że to ostatnie sformułowanie powinno w Programie brzmieć inaczej, ponieważ dla przedstawicieli wielu rad obecnych na spotkaniu, była to pierwsza okazja do wzajemnego poznania się. A na zaproszenie Ministra odpowiedzieli przedstawiciele Polskiej Rady Języka Migowego, Rady Polityki Senioralnej, Rady Pomocy Społecznej, Krajowej Rady Konsultacyjnej ds. Osób Niepełnosprawnych, Rady Rynku Pracy, Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Rady Działalności Pożytku Publicznego.

– Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej jest liderem, jeśli chodzi o dialog obywatelski, o czym świadczy chociażby liczba ciał doradczych tutaj działających. Ale także w tym resorcie nierzadko zapomina się o zasadach partycypacji – mówił Jakub Wygnański z RDPP, wymieniając prace nad założeniami do ustawy o pomocy społecznej czy nad ustawą o instytucjach rynku pracy. Jego zdaniem może to wynikać m.in. z braku synchronizacji działań poszczególnych departamentów. – Być może naiwną próbą synchronizowania tego jest rozmowa między nami.

– Musimy znaleźć sposób komunikowania się. Częścią tej komunikacji jest cały system „komitologii”. Ale zasiadając już w tych radach, nie możemy za sobą zamykać drzwi, mówiąc, że komunikowanie już się odbyło – mówił. – Mam nadzieję, że nasze rady będą się regularnie spotykać i szlachetnie rywalizować w tym, co nazywamy służbą społeczeństwu.

O ważnej roli Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w dialogu obywatelskim mówił także Bolesław Samoliński, przewodniczący Rady ds. Polityki Senioralnej.

– Ministerstwo Pracy jest niemal wzorowym przykładem, jak należy to robić – ocenił prof. Samoliński, powołując się przy tym na swoje doświadczenia z innym resortem. – Jestem lekarzem, mam doświadczenia z organizacjami z obszaru zdrowia i Ministerstwem Zdrowia. Tam dialog zupełnie nie funkcjonuje.

Rada ds. Polityki Senioralnej to jedno z młodszych ciał opiniująco-doradczych w MPiPS, ponieważ działa od 2013 roku. Mimo tego, zdaniem jej przewodniczącego, ma już na swoim koncie sukcesy w postaci np. założeń do polityki senioralnej, wkładu w budowę struktur, które zajmują się tą tematyką, czy program WIGOR.

Nieco starsza niż Rada ds. Polityki Senioralnej jest Polska Rada Języka Migowego, która działa od 2012 roku. Zasiadają w niej przedstawiciele strony społecznej (z różnych podmiotów reprezentujących osoby z wadami słuchu) oraz rządowej.

– Zajmujemy się problemami osób z wadą słuchu lub jednocześnie z wadą wzroku, ale zakres naszych prac jest bardzo szeroki, ponieważ dotyka wielu sfer życia. Dlatego dialog ze stroną rządową jest bardzo istotny – mówił ks. Grzegorz Sokalski, przedstawiciel tej rady. – Chcemy nie tylko doradzać, ale jako strona społeczna wyrażamy także gotowość wykonania konkretnych prac. Nie tylko przedstawiamy stanowiska, ale staramy się dostarczać pewne rozwiązania.

Przykładem jest tutaj np. interwencja w Ministerstwie Zdrowia w sprawie reklamy produktów leczniczych.

– Udało nam się przekonać przedstawicieli tego ministerstwa, że obecne komunikaty publikowane przy okazji tych reklam są niewystarczające dla osób niesłyszących. Zaoferowaliśmy, że jako rada wykonamy ich tłumaczenie, z którego każdy będzie mógł skorzystać – opowiadał ks. Sokalski.

W przeciwieństwie np. do jednej z najdłużej działających w MPiPS, czyli Rady Pomocy Społecznej, o której bieżącej pracy trudno znaleźć informacje.

– Działamy od 1991 roku, na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej i rozporządzenia wydanego w oparciu o delegację ustawową. W skład rady wchodzi do 20 osób, reprezentujących jednostki organizacyjne pomocy społecznej, jednostki samorządu terytorialnego, wojewodów, organizacje społeczne i zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe oraz środowiska naukowe – opowiadał Jacek Sutryk, przewodniczący tej Rady.

Niewiele młodsza od Rady Pomocy Społecznej jest, powołana w 1997 r., Krajowa Rada Konsultacyjna ds. Osób Niepełnosprawnych. W jej skład wchodzą przedstawiciele ministerstw, samorządów, organizacji pozarządowych, związków zawodowych oraz pracodawców. Okazało się, że w praktyce taki dobór reprezentantów uniemożliwia kompleksowe spojrzenie na problemy osób niepełnosprawnych

– Pracodawcy to głównie zakłady pracy chronionej, które walczą o pieniądze. Reprezentacje organizacji pozarządowych i samorządów promują problematykę społeczną niepełnosprawności. Ten zbieg jest stałym polem walki – tłumaczyła Krystyna Mrugalska. – Wiele tematów z zakresu funkcjonowania osób niepełnosprawnych nie może być podjęte. Przy każdej zmianie w ustawie o rehabilitacji, a są one częste, zbiera się rada i jest starcie. I potem zostaje mało czasu na to, aby zajmować się innymi sprawami, które narastają. Jest np. ogromy obszar związany z obywatelstwem, podmiotowością osób niepełnosprawnych, ich miejscem w środowisku.

Zupełnie innym doświadczeniem, związanym z kompetencjami dotyczącymi dystrybucji pieniędzy, podzielił się z kolei Jarosław Adamkiewicz, wieceprzewodniczący Rady Rynku Pracy, najmłodszej z rad działających w MPiPS. Przynajmniej w obecnej formie, ponieważ wcześniej sprawami rynku pracy i zatrudnienia zajmowała się Krajowa Rada Zatrudnienia.

– Krajowa Rada Zatrudnienia była szerokim gremium, w którym toczyło się wiele dyskusji i to wszystko szło w gwizdek, ponieważ było to ciało tylko opiniodawcze, nie miało żadnego przełożenia na konkretne rozwiązania. Obecna Rada składa się tylko i wyłącznie z przedstawicieli reprezentatywnych związków zawodowych i reprezentatywnych pracodawców. Została okrojona, ale dano jej nową funkcję: podział środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Jest to bardzo duże wyzwanie, aby te pieniądze mądrze podzielić – mówił Jarosław Adamkiewicz. Jedną z ostatnich decyzji Rady było np. zwiększenie środków przeznaczonych na promocję tego Funduszu (z 0,5 mln zł na 1,5 mln zł), ponieważ pracodawcy nie wiedzą, że takie środki są i że mogą z nich korzystać.

Niemal wszyscy przedstawiciele rad zgromadzonych w MPiPS zwracali uwagę, że ważnym problemem zarówno w pracach samych rad, jak i generalnie całego resortu jest brak spojrzenia horyzontalnego na problemy, którymi zajmuje się to ministerstwo.

– Umiejętność podniesienia się ponad interesy poszczególnych organizacji to cecha roztropności, której byśmy oczekiwali od członków takich ciał – mówił Jakub Wygnański.

– Wydawało nam się, że umiemy zachować bardzo ważne dla nas, holistyczne patrzenie na sprawy społeczne, ale świat się coraz bardziej komplikuje, specyfikuje, a w ślad za tym my się dzielimy w ramach naszych ciał doradczych, często zajmując się podobnymi problemami – mówił Jacek Sutryk z Rady Polityki Społecznej.

Być może pewnym rozwiązaniem tego problemu będą wspólne spotkania przewodniczących poszczególnych rad.

– Spotkania robocze, ale wyznaczające pewne polityki, rekomendujące tematy do wspólnych prac dla szerszego grona przedstawicieli różnych rad – zaproponował Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego.

Pierwsze zadanie dla takiego gremium wyznaczył Krzysztof Balon, współprzewodniczący Rady Działalności Pożytku Publicznego, który zaproponował wypracowanie systemu kodyfikacji prawa społecznego.

– Nie chodzi o tworzenie konkretnych rozwiązań prawnych, ale o to, aby zastanowić się merytorycznie, jak zharmonizować branżowe rozwiązania prawne. Określić cele społeczne i w ich ramach dążyć do harmonizacji przepisów w odniesieniu do zasady subsydiarności – wyjaśniał Krzysztof Balon.

Jedną ze spraw, która znalazła się w polu zainteresowań przedstawicieli poszczególnych rad jest kwestia ujednolicenia i uporządkowania regulacji dotyczących zlecania zadań, szczególnie tych z zakresu usług społecznych.

– Jesteśmy w przededniu wielkiej debaty o usługach społecznych, dostarczanych może nie bezpłatnie, ale nie koniecznie pełnopłatnie i nie koniecznie po cenach wolnorynkowych. Ta debata została bardzo mocno wyeksponowana przez Unię Europejską, która podkreśla, że usługi w interesie publicznym muszą znaleźć swoje miejsce. Ważna jest więc kwestia rozwoju tych usług i pytanie, kto je będzie realizować – mówił Cezary Miżejewski z Rady Działalności Pożytku Publicznego, zapraszając zebranych do włączenia się w prace Zespołu ds. usług społecznych, który obecnie zajmuje się konsultowaniem wytycznych horyzontalnych w zakresie usług społecznych, które przygotowywane są w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju.

– Będzie się to przekładało później na konkretne rozwiązania prawne i finansowe – dodał Miżejewski.