Początek końca plastiku? WWF komentuje nadchodzące międzynarodowe negocjacje
Już niedługo, bo 28 listopada, światowe rządy spotkają się w Urugwaju, aby rozpocząć negocjacje dotyczące traktatu w sprawie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. Negocjacje, które będą odbywać się w ramach serii spotkań do 2024 roku, są niepowtarzalną okazją do zawarcia ambitnego traktatu w celu rozwiązania kryzysu tworzyw sztucznych. Chcą tego obywatele – według badania Ipsos, którego wyniki tu publikujemy, aż 70% ludzi oczekuje od rządzących wprowadzenia wyraźnych zasad regulujących użycie plastiku.
- Ankieta przeprowadzona wśród ponad 20 000 osób w 34 krajach pokazuje ogromne poparcie dla powstania pierwszego na świecie traktatu dotyczącego tworzyw sztucznych.
- Celem traktatu ma być stworzenie wiążących globalnych zasad, których będą musiały przestrzegać wszystkie kraje, a nie jedynie dobrowolnego porozumienia, w którym rządy mogą zdecydować, czy podjąć działania, czy nie.
- Podczas V Zgromadzenia Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) w Nairobi delegacje aż 175 krajów zagłosowały za rozpoczęciem procesu negocjacji traktatu. (1)
- Proces negocjacyjny, który ruszy 28.11.2022 i potrwa najprawdopodobniej 2 lata, może ujawnić rozbieżności między krajami – część poszukuje jasnego zestawu globalnych zasad, które obowiązywałyby wszystkich, a część wzywa do mniej restrykcyjnego podejścia dobrowolnego, które jak dotąd w dużej mierze nie poradziło sobie z kryzysem.
- Problem zanieczyszczenia plastikiem w ogromnym stopniu dotyczy mórz i oceanów. Według prognoz, w ciągu najbliższych 20 lat waga zgromadzonego w nich plastiku może wzrosnąć czterokrotnie i przewyższyć wagę wszystkich żyjących w nich ryb.
- WWF i Plastic Free Foundation wzywają rządy do wspólnego działania w celu ustanowienia traktatu o tworzywach sztucznych z globalnymi zasadami, ponieważ jest to jedyne realne rozwiązanie, które pomoże osiągnąć gospodarkę o obiegu zamkniętym, utrzymując tworzywa sztuczne w gospodarce, ale poza naturą.
Obywatele oczekują zmian systemowych w sprawie plastiku
W przyszłym tygodniu ruszają negocjacje dotyczące traktatu ONZ, który ma dotyczyć tworzyw sztucznych. Z tej okazji WWF i Plastic Free Foundation publikują wyniki badań Ipsos (dostępne TUTAJ), z których wynika, że średnio 7 na 10 ankietowanych osób w 34 krajach wierzy, że traktat ten powinien stworzyć wiążące dla krajów całego świata regulacje, które położą kres zanieczyszczeniu plastikiem. Te wyniki są spójne z postawą rosnącej liczby państw członkowskich ONZ, które dążą do tego, aby pierwszy na świecie traktat dotyczący zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi zawierał globalne regulacje i przepisy dotyczące produkcji, projektowania i utylizacji tworzyw sztucznych, a nie luźny zbiór krajowych lub dobrowolnych norm.
„Wielu ludzi zdaje sobie sprawę, że ich indywidualnej odpowiedzialności muszą towarzyszyć działania globalne i systemowe, aby świat mógł zrobić zwrot w kwestii naszego niszczycielskiego zanieczyszczenia plastikiem. Te badania są kolejnym dowodem na to, że istnieje szerokie zapotrzebowanie społeczne na ambitny globalny traktat dotyczący zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, który sprawi, że rządy i firmy będą bardziej odpowiedzialne za wytwarzany przez nich plastik” – powiedziała Rebecca Prince-Ruiz, założycielka i dyrektor wykonawczy Plastic Free Foundation.
Ankieta online, w której wzięło udział 23 029 respondentów, jest pierwszym badaniem, w którym wyraźnie zapytano obywateli z całego świata o to, jak powinien wyglądać globalny traktat dotyczący konsumpcji i zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi oraz jakie konkretne przepisy ludzie uważają za ważne lub nieważne.
Traktat dotyczący plastiku jak Porozumienia Paryskie
Rozmowy w sprawie plastiku i próby wypracowania porozumienia dotyczącego walki z powodowanym przez niego zanieczyszczeniem trwają już od 2014 roku. W bieżącym roku doszło do historycznego przełomu. Podczas V Zgromadzenia Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) w Nairobi delegacje aż 175 krajów zagłosowały za rozpoczęciem procesu negocjacji traktatu. Jego celem ma być wprowadzenie regulacji prawnych zapobiegających dalszej degradacji środowiska przez plastik oraz zamknięcie go w obiegu zamkniętym. Dzięki temu, plastik ma być utrzymany w gospodarce, ale poza naturą. Negocjacje w sprawie tego traktatu mają się odbyć w ramach serii posiedzeń Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego, z których pierwsze rozpoczną się w Urugwaju 28 listopada. Według prognoz, negocjacje traktatowe mają zakończyć się do 2024 roku.
Czas gra rolę – zanieczyszczenia nadal trafiają do środowiska
Tylko w ciągu dwuletniego okresu negocjacji całkowite zanieczyszczenie oceanów tworzywami sztucznymi ma wzrosnąć o 15%. Obecnie ponad 2000 gatunków zwierząt zetknęło się z zanieczyszczeniem plastikiem w swoim środowisku, a prawie 90% badanych gatunków zostało dotkniętych jego negatywnym wpływem. Brak porozumienia w sprawie ambitnego traktatu byłby kontynuacją nieskutecznych reakcji rządów na globalny problem zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, które spowodowały, że w ciągu ostatniej dekady kryzys wymknął się spod kontroli.
Kryzys związany z plastikiem jest porównywalny do kryzysu klimatycznego
Ludzie, zwierzęta i całe ekosystemy są zagrożone coraz powszechniejszą obecnością plastiku w naszym życiu. Zagrożenie to jest przez wielu specjalistów porównywane z tym wynikającym ze zmiany klimatu. Zatrucie przyrody plastikiem to nie tylko ogromne wysypiska śmieci czy zanieczyszczenie oceanów, np. sieciami widmo. Wszystko wskazuje na to, że nie ma już na świecie miejsc, w których plastik by nie występował – można go znaleźć na szczytach najwyższych gór, a amerykańscy naukowcy znaleźli go nawet w odchodach noworodków (2). Mikroplastik jest wszędzie – niszczy różnorodność biologiczną i stanowi zagrożenie dla życia.
Czy w oceanach może być więcej plastiku niż ryb?
Według raportu organizacji Environmental Investigation Agency (EIA) ilość plastikowych odpadów może się podwoić do 2040 roku. W ciągu najbliższych 20 lat ilość odpadów z tworzyw sztucznych w oceanach może zwiększyć się aż czterokrotnie… Co to oznacza? Że plastik w oceanach będzie ważył więcej niż żyjące w nich ryby (1).
„Globalne szacunki mówią, że każdego roku do mórz i oceanów na świecie może trafiać nawet ok. 11 milionów ton plastiku. Odpady z tworzyw odnajdujemy we wszystkich częściach naszej planety, od najgłębszych mórz po najbardziej odległe szczyty gór. Plastik wyrządza szkodę dzikiej faunie i florze oraz całym ekosystemom, ale także zakłóca warunki życia milionów ludzi, często stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego i gospodarki światowej” – mówi Sylwia Migdał-Leszczyńska, Specjalistka ds. Ochrony Ekosystemów Morskich WWF Polska
Jednym z najbardziej szkodliwych rodzajów plastikowych zanieczyszczeń w morzach i oceanach są zagubione lub w inny sposób utracone narzędzia połowowe, tzw. sieci widma. Po dostaniu się do wód morskich sieci te dalej robią to, do czego zostały stworzone, czyli łowią. Stają się nieselektywnymi pułapkami dla ryb, ale także dla ssaków i ptaków morskich.
WWF ma rozwiązania – co powinno być zawarte w traktacie?
Aby pomóc decydentom ONZ w jak najlepszym wykorzystaniu tej niepowtarzalnej okazji do wspólnego zatrzymania kryzysu spowodowanego plastikiem, WWF opublikował raport określający kluczowe mechanizmy potrzebne do odblokowania zmian systemowych w globalnej gospodarce tworzyw sztucznych. Raport (dostępny TUTAJ) szczegółowo wyjaśnia, dlaczego wiążące globalne przepisy – a nie obecne połączenie dobrowolnych podejść krajowych – są potrzebne do napędzania zmian systemowych na skalę, która może powstrzymać szkodliwy wzrost odpadów z tworzyw sztucznych.
Źródło: Fundacja WWF Polska
