Publicystyka - ngo.pl

Program FIO 2014-2020 (zatwierdzony przez Radę Ministrów) zawiera jasno określone cele i zadania. Niemniej jednak, ich poziom ogólności jest na tyle duży, iż wymaga dodatkowego dopracowania w tworzonym co rok regulaminie konkursowym, którego kształt proponuje Komitet Sterująco-Monitorujący. Regulamin ostatecznie zatwierdzany jest przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W regulaminie konkursowym zawarte są m.in. proporce alokacji środków na poszczególne osie tematyczne, jak też preferencje dla niektórych tematów projektowych (kryteria strategiczne) oraz bloków tematycznych (komponent działań systemowych).

W przypadku kryteriów strategicznych pojawiła się wątpliwość, czy należy – uwzględniając propozycję tymczasowego komitetu, działającego do czasu powołania stałego gremium – przyznać punkty strategiczne:

1. organizacjom posiadającym siedzibę na terenach wiejskich lub w niewielkich miastach,

2. organizacjom o niewielkim budżecie (tu słusznie zauważono, że niewielki budżet oznaczy organizację biedną, a niekoniecznie małą) oraz

3. projektom skierowanym na rozwój demokracji na Ukrainie.

Preferencyjne traktowanie arganizacji, które w ostatnich latach nie korzystały ze środków Funduszu nie wzbudziło wątpliwości.

W pierwszym przypadku łatwo zgodzono się, że dotychczasowy zapis jest zdecydowanie zbyt mało precyzyjny – na pewno nie ma żadnego powodu, by preferować organizacje z siedzibą poza wielkimi miastami, lecz działające na terenie metropolii. Dyskusja na temat tego, czy właściwe jest przyznawanie preferencyjnych punktów organizacjom wiejskim i z małych miast, realizującym projekty na rzecz środowiska spoza dużych ośrodków, była bardzo gorąca. Za taką preferencją przemawiała chęć wyrównania szans, nie zapisana wprawdzie literalnie w P FIO, lecz stanowiąca jedną z podstaw ideologicznych działalności z zakresu pożytku publicznego. Różnice zdań doprowadziła do tego, iż pod głosowanie poddano zasadność poddawania tego kryterium pod konsultacje społeczne, jednak ostatecznie znalazło się ono jako propozycja w przedstawianym szerokiej publiczności dokumencie.

Preferencje dla organizacji o niewielkim budżecie nie budziły już takich dyskusji. Oczywiście, jeśli okaże się, że osoby konsultujące regulamin negatywnie odniosą się do nich (przytaczając ważkie argumenty), możliwa jest ich likwidacja. Na razie jednym z rozważanych rozwiązań jest połączenie kryterium „biedy” z kryterium „prowincjonalności”, co pozwoliłoby przyznać dodatkowe punkty strategiczne organizacjom o niewielkim budżecie, mającym zarazem utrudniony dostęp do wsparcia udzielanego przez organizacje i instytucje statutowo pomagające III sektorowi, działające na terenie dużych miast (np. członkowie sieci SPLOT, OWES-y itp.).

Wątpliwości nie wzbudziła propozycja przyznania punktów strategicznych działaniom skierowanym na rozwój demokracji na Ukrainie. Członkowie komitetu z jednej strony wykazali pełne zrozumienie dla potrzeby podejmowania takich działań, z drugiej jednak strony nie potrafili znaleźć żadnego uzasadnienia dla uznania ich za strategiczne z punktu widzenia FIO. Usunięcie kryterium strategicznego w żaden sposób nie wyklucza możliwości realizacji takich projektów, powoduje jedynie zrównanie ich w ocenie z projektami dotyczącymi innych tematów. Komitet poparł przy tym starania, by pozyskać dofinansowanie przeznaczone na pomoc rozwojową czy z innych Funduszy będących w dyspozycji Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Ważnym ustaleniem była konieczność powiązania każdego z kryteriów strategicznych z korespondującymi z nim zapisami P FIO. Jest to o tyle ważne, że pozwala na natychmiastowe zbadanie zasadności danego kryterium, bez sięgania po dodatkowe dokumenty. Zmiana lub wprowadzenie dodatkowego kryterium musi także każdorazowo powodować odwołanie się do zapisów Programu, będącego podstawą dla wszystkich wynikających z niego dotacji i decyzji.

W ramach tego komponentu proponowane były m.in. tematy takie jak ewaluacja „Modelu Współpracy” wypracowanego przez MPiPS w ramach projektu systemowego, czy też edukacja organizacji ze stosowania systemu e-puap. Tematy te zostały zdecydowanie uznane za ważne, ale nie związane bezpośrednio z celami FIO, wymagające więc innego źródła finansowania. Pozostałe zaproponowane tematy zostały nieznacznie zmodyfikowane, czego efekty można zobaczyć w przedstawionym do konsultacji społecznych dokumencie.

Końcowe rekomendacje sformułowane zostaną na kolejnych posiedzeniach Komitetu, z uwzględnieniem uwag zgłoszonych w ramach konsultacji społecznych. Nic jeszcze nie jest przesądzone, wiadomo jednak, iż nie da się sensownie oddzielić dyskusji nad szczegółami od „ideologicznej” dyskusji nad celami i założeniami największego programu wspierającego budowę społeczeństwa obywatelskiego w Polsce – Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. W przeciwieństwie do środków europejskich nie ma w jego przypadku wymówek w postaci unijnego „Złego Luda” – zmitologizowanych urzędników narzucających nam swoją wolę. Wszystkie dobre i złe niuanse P FIO to nasza wewnętrzna sprawa, to od nas zależy, czy nadal będziemy wzorem dla innych w kwestii finansowania przez państwo realizacji projektów zainicjowanych oddolnie przez obywateli, z pominięciem jakichkolwiek struktur administracyjnych lub formalnych. Warto więc rozmawiać, debatować, konsultować – kształtując P FIO zgodnie z naszymi potrzebami. Pierwszym krokiem jest udział w konsultacjach społecznych regulaminu FIO, które właśnie się rozpoczęły.

Karol Gutsze, członek KS-M P FIO