Publicystyka - ngo.pl

Poniżej przedstawiamy stanowisko Banków Żywności na zadane w ankiecie pytania (nr 6 - 13).

Pytania zawarte w ankiecie internetowej - Przyszłość programu „Dostarczanie żywności dla najuboższej ludności"

Odpowiedzi udziela:

Marek Borowski, Prezes Zarządu Federacji Polskich Banków Żywności

Pyt. 6 Wspólnota Europejska stawia sobie za cel wspieranie i uzupełnianie podejmowanych przez państwa członkowskie działań służących „zwalczaniu wykluczenia społecznego” oraz „poprawie zdrowia publicznego”. Czy zgadza się Pan, że są to istotne zadania dla Europy, oraz że pomoc żywnościowa dla osób najbardziej potrzebujących w państwach członkowskich może stanowić wkład do tych działań?

Marek Borowski: Zdecydowanie tak. Zadaniem
stawianym przed Unią Europejską jest m.in. zwalczanie wykluczenia
społecznego. Zagwarantowanie dostępu do żywności jest jednym z
integralnych czynników zmniejszających wykluczenie społeczne oraz
poprawę zdrowia publicznego. Pomoc żywnościowa szczególnie w tych
krajach, gdzie zagrożenie wykluczeniem społecznym jest bardzo
wysokie wydaje się być niezbędna. Wśród państw Unii Europejskiej są
takie, które bez znacznej pomocy z zewnątrz nie będą w stanie ani
ograniczyć ubóstwa, ani zadbać o poprawę zdrowia publicznego.
Realizacja programów, które znacząco wpływają na zmianę tego stanu
rzeczy wydaje się być niezbędna.

Pyt. 7 Bezpieczeństwo żywnościowe jest najważniejszą ze wszystkich podstawowych potrzeb. Brak bezpieczeństwa żywnościowego osłabia zdolność człowieka do nauki, pracy i czynienia postępów w innych dziedzinach życia” (L.J.A. Mougeot).

Oczywiście, że tak. Tu szczególną grupę
stanowią dzieci, które bez zapewnienia prawidłowego odżywiania są
skazane na gorszy strat. Zadbanie o dzieci na etapie rozwoju,
buduje zdrowe, mniej podatne na różnego rodzaju choroby
społeczeństwo. Dziecko odpowiednio odżywione rozwija się prawidłowo
pod względem fizycznym, psychicznym, emocjonalnym i zdrowotnym.

Jeżeli mówimy o zapewnieniu podstaw do życia
każdemu człowiekowi, to musimy pamiętać, że żywność jest podstawą
egzystencji człowieka.

Istnieją grupy społeczne, które z powodu
różnych dysfunkcji społecznych, nie są zdolne zaspokoić tej
podstawowej potrzeby, jaką jest bezpieczeństwo żywnościowe. W
takich przypadkach niezbędne staje się wsparcie państw
członkowskich. Zagwarantowanie każdemu obywatelowi Unii
Europejskiej dostępu do żywności jest jednym z podstawowych praw
człowieka.

Pyt. 8 Czy władze publiczne w państwach członkowskich mają obowiązek zagwarantowania, że wszyscy obywatele odżywiają się w odpowiedni sposób?

Tak powinno być. Władze publiczne powinny w
równym stopniu utożsamiać się z misją Unii Europejskiej, która
gwarantuje każdemu obywatelowi prawo do bezpieczeństwa
żywnościowego.

Gwarancja powinna polegać na stworzeniu takich
warunków, aby wszyscy obywatele mogli odżywiać się w odpowiedni
sposób. Należy zatem zadbać o godną pracę i godną zapłatę dla
każdego obywatela na takim poziomie, który pozwala zapewnić
bezpieczeństwo żywnościowe sobie i całej swojej rodzinie.

Pyt. 9 Czy Unia Europejska powinna udzielać wsparcia państwom członkowskim w dążeniu do zagwarantowania, że wszyscy obywatele UE mają wystarczającą ilość żywności?

Zdecydowanie tak. Istnieją kraje w Unii
Europejskiej, które szczególnie dotyka problem niedożywienia. W
Polsce poziom niedożywienia, czyli braku zagwarantowania
bezpieczeństwa żywnościowego kształtuje się na poziomie około 11 %
i jest najwyższy w całej Unii Europejskiej. Szacuje się, że około
40% mieszkańców naszego kraju nie stać na przygotowanie codziennie
pełnowartościowego posiłku. Rozwój Unii Europejskiej jest silnie
skorelowany z intensywnością rozwoju poszczególnych państw
członkowskich.

Zmniejszanie różnic w poziomie życia, edukacji
i konkurencyjności na rynku pracy stanie się w konsekwencji motorem
rozwoju całej Unii Europejskiej.

Wsparcie Państw członkowskich w zagwarantowaniu
żywności dla osób ubogich wydaje się być niezbędnym z punktu
widzenia całej Unii Europejskiej.

Pyt. 10 Czy w przyszłości, w obliczu rosnących problemów związanych z otyłością i złymi nawykami żywieniowymi, w ramach programu pomocy żywnościowej dla osób potrzebujących powinno się poświęcić szczególną uwagę wartości odżywczej dystrybuowanej żywności?

Z całą pewnością tak. Nieodpowiednio
zbilansowana dieta oraz niewystarczająca wartość energetyczna
posiłków mogą doprowadzić do apatii, niechęci barania udziału w
życiu społecznym. Konsekwencją może być społeczna alienacja oraz
stany depresyjne. Nadwyżka energetyczna żywności i dostarczanie w
żywności tzw. „pustych kalorii” może prowadzić do kształtowania
złych nawyków żywieniowych i w konsekwencji otyłości.

Dlatego w najbliższej przyszłości program
pomocy żywnościowej powinien uwzględniać zarówno energetyczne
potrzeby wyrażane w ilości przekazywanej żywności oraz aspekty
wartości odżywczej żywności wyrażonej w odpowiednio zbilansowanej
diecie.

Realizując program PEAD w Polsce od samego
początku zwracaliśmy uwagę na dobór produktów oraz normy spożycia
ich w codziennym żywieniu.

Pyt. 11 Do chwili obecnej unijny program pomocy żywnościowej dla osób najbardziej potrzebujących w Unii Europejskiej uzależniony był od dostępności nadwyżek zapasów żywności. Dzięki reformie wspólnej polityki rolnej nadwyżki zapasów praktycznie już nie istnieją. Czy realizację programu należy dalej kontynuować?

Realizację programu pomocy żywnościowej dla
najbardziej potrzebujących należy dalej kontynuować adaptując
program do obecnej sytuacji oraz w powiązaniu z innymi działaniami
mającymi na celu zwalczanie wykluczenia społecznego.

Nie wydaje się realne, aby program PEAD mógł
dalej opierać się tylko na nadwyżkach zapasów interwencyjnych,
które w wyniku skutecznie przeprowadzonych reform dotyczących
wspólnej polityki rolnej, zostały ograniczone, a w przypadku wielu
produktów już nie istnieją.

Zakup żywności w celu przekazywania jej
ludności najuboższej staje się elementem co raz istotniejszym w
kształtowaniu polityki wyżywienia. Przykładem takich działań są
inicjatywy typu „mleko w szkole”. Skuteczny program pomocy
żywnościowej powinien uwzględniać wykorzystywanie ewentualnych
rezerw surowcowych oraz zakup żywności.

W tym miejscu należy odnieść się do
ograniczenia ubóstwa oraz zapewnienia żywności osobom nie radzącym
sobie w dzisiejszej rzeczywistości. Interwencja na rynku nie daje
stabilności realizacji programu. Program PEAD powinien być tak
skonstruowany, aby umożliwiał pewność jego realizacji poprzez
zapewnienie środków na funkcjonowanie oraz stwarzając możliwość
reakcji w przypadku wystąpienia nadwyżek interwencyjnych.

Pyt. 12 Czy UE powinna ukierunkować swoje wsparcie w celu zagwarantowania zdrowej żywności potrzebującym osobom należącym do określonej grupy wiekowej lub kategorii społecznej?

Nie, pomoc powinna być skierowana do wszystkich
potrzebujących. Ukierunkowaniem na wsparcie określonych grup
wiekowych lub kategorii społecznych powinny zajmować się
organizacje realizujące projekt bezpośrednio na rzecz tych grup.
Każde Państwo samodzielnie powinno zadbać o jakość tych produktów
oraz dostosować je do potrzeb i praktyk żywieniowych w danym
regionie.

Pyt. 13 Czy stosowne byłoby wprowadzenie europejskiego systemu kuponów żywnościowych w celu zagwarantowania, że rodziny o niskich dochodach oraz dzieci mają możliwość zdrowego odżywiania się? Kwalifikujące się rodziny otrzymywałyby na przykład elektroniczną kartę debetową z określoną kwotą miesięczną, za pośrednictwem której mogłyby dokonywać zakupów określonych produktów żywnościowych.

Zdecydowanie nie rekomendujemy tego
rozwiązania, gdyż system kuponów żywnościowych stwarza kilka
zagrożeń. System przekazywania kuponów zmniejszają autonomię
rodziny. Organizacje społeczne oprócz przekazywania żywności często
pełnią wiele dodatkowych ról kształtujących postawę wychodzenia z
kryzysu społecznego.

Organizacje pozarządowe są także bardziej
elastyczne w działaniu, co umożliwia objęcie pomocą różnorodnych
grup o różnych potrzebach żywieniowych (rodzice samotnie
wychowujący dzieci, osoby niepełnosprawne, bezdomni).

System kuponów żywnościowych może sprowokować
nadużycia związane z wymianą kuponów na gotówkę, czy używki.
Problem może stanowić także fakt, że w wielu małych miejscowościach
i wsiach nie ma możliwości dokonywania zakupów kartą
płatniczą.

Dodatkowym bardzo ważnym argumentem jest
ekonomiczne uzasadnienie programu. Dzięki zcentralizowanym
przetargom osiągamy ceny produktów na bardzo niskim poziomie, czyli
posiadamy w swych zasobach żywność dobrej jakości o wartości
niższej niż detaliczna o około 40 – 50%. Po uwzględnieniu kosztów
obsługi programu rachunek ekonomiczny jest jednoznaczny. Za te same
pieniądze możemy pozyskać i przekazać osobom potrzebującym o około
30 % żywności więcej.