Kończy się rok podatkowy i warto w związku z tym przypomnieć o możliwości dokonania odpisu 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, zwłaszcza, że sam mechanizm uległ zmianie.
Zmienia się mechanizm dokonywania odpisu
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób
fizycznych podatnik - po raz pierwszy za pośrednictwem urzędu
skarbowego - będzie miał możliwość przekazania kwoty odpowiadającej
maksymalnie 1% należnego podatku wybranej, tylko jednej organizacji
pożytku publicznego. Rozliczając się z fiskusem za rok 2007
podatnik nie będzie więc musiał wpłacać pieniędzy na rzecz
organizacji, tak jak to było dotychczas. Podatnik rozliczający się
za rok 2007 wskazuje jedynie w zeznaniu rocznym w odpowiedniej
rubryce nazwę organizacji, podaje jej numer rejestrowy z Krajowego
Rejestru Sądowego (KRS) oraz kwotę, którą chce jej przekazać.
Podatnik może jednak przekazać swój 1% jedynie
tej organizacji, która znajdzie się w obwieszczeniu Ministra Pracy
i Polityki Społecznej ogłoszonym pod koniec grudnia w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w którym
znaleźć będzie można nazwę organizacji i jej numer rejestrowy w
KRS. Z pewnością obwieszczenie to, będzie dostępne w prasie
ogólnopolskiej, na stronie www.pozytek.gov.pl i www.ngo.pl. W ciągu
trzech miesięcy od złożenia PIT-u naczelnik właściwego urzędu
skarbowego ma obowiązek przekazać wskazaną przez podatnika kwotę,
na rzecz wybranej przez niego organizacji pożytku publicznego.
Nie zmienia się istota 1%
Pomimo tych zmian istota sprawy się nie
zmienia. 1% to wyjątkowy mechanizm, swoista alokacja podatkowa.
Państwo daje podatnikowi prawo decydowania o tym, jak wykorzystać
1% należnego państwu podatku. Nie jest to więc typowa ulga
podatkowa, a raczej przywilej współdecydowania, a także możliwość
wspierania realizacji określonych, ważnych dla podatnika celów
społecznych. Są to jednocześnie cele ważne z punktu widzenia
państwa, tak zwane zadania pożytku publicznego, stąd podatnik może
przekazać swój 1% jedynie na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie, która reguluje działalność organizacji pożytku
publicznego, mogą być to organizacje pozarządowe i podmioty
kościelne, które zostały zarejestrowane w Krajowym Rejestrze
Sądowym jako organizacje pożytku publicznego.
Organizacje, aby uzyskać ten wpis muszą
spełniać szereg warunków, m.in. realizować zadania pożytku
publicznego, które wymienia ustawa oraz prowadzić działalność
statutową na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy ludzi
znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej lub
materialnej. Podatnik może przekazać swój 1% jedynie na działania
służące dobru wspólnemu, realizowane przez organizacje pożytku
publicznego, a nie na wsparcie konkretnej osoby czy osób.
Oczywiście środki w ten sposób pozyskane przez organizację
faktycznie trafiają do konkretnych potrzebujących, ale o tym
decyduje, kierując się oceną potrzeb i możliwości ich zaspokojenia,
sama organizacja, a nie podatnik. Nie może być tu mowy o wsparciu
indywidualnym czy też co gorsza o ukrytej formie płacenia przez
podatnika za usługi świadczone przez organizację na rzecz podatnika
i/lub jego bliskich. Warto także przypomnieć, że skorzystanie z
możliwości odpisu jest dobrowolne, a podatnik ma swobodny wybór
organizacji, na którą chce przekazać swój 1%. A ma w czym wybierać,
zarejestrowanych jest już ponad 5 tysięcy organizacji pożytku
publicznego, które pomagają wszystkim potrzebującym, począwszy od
dzieci, poprzez młodzież, dorosłych na seniorach kończąc. Działają
w bardzo różnych sferach, na przykład: ekologia, edukacja, pomoc
społeczna, ochrona zdrowia, sport czy kultura.
Plusy i minusy zmian
Nowy mechanizm odpisu jest z pewnością bardziej
przyjazny i wygodny dla podatnika, którego „wysiłek” polegać będzie
teraz na dotarciu do wykazu organizacji pożytku publicznego
Ministra Pracy i Polityki Społecznej, wybranie z niego organizacji,
której działalność chce wesprzeć i wypełnienie odpowiednich rubryk
w zeznaniu rocznym. Z punktu widzenia organizacji to może przynieść
potencjalnie większe wpływy, ale organizacja nie będzie, tak jak
dotychczas, wiedziała, kto jej zaufał, nie będzie mogła więc
indywidualnie podziękować i poinformować, jak wykorzystała
przekazane środki. Cały system przekazywania środków będzie też
trudny do skontrolowania, bo organizacja nie będzie mogła
zweryfikować wpłat, a podatnik faktu, czy jego wpłata dotarła do
odbiorcy.
Ta anonimowość ma jednak również plus,
polegający na tym, że zmniejszy się możliwość wywierania presji, co
niestety się zdarzało sporadycznie, na podatników, aby przekazywali
swój 1% procent, na przykład na rzecz fundacji firmy, w której są
zatrudnieni lub organizacji, w której pracują.
Trudności pojawią się natomiast w przypadku
organizacji, które posiadają oddziały terenowe nie posiadające
osobowości prawnej. Dotychczas podatnik przekazując organizacji
wpłatę z tytułu 1% mógł wskazać, że chce, aby środki te trafiły na
rzecz np. oddziału regionalnego danej organizacji ogólnopolskiej.
Przy obecnym rozwiązaniu nie jest to możliwe, co powoduje, że
ciężar odpowiedzialności za regionalny podział przekazanych środków
spada na organizację. Organizacje sieciowe boją się, że z tego
powodu wpłaty z tytułu 1% mogą się radykalnie zmniejszyć.
Warto także przypomnieć, że podatnicy za rok
2007 będą mogli skorzystać po raz pierwszy z ulgi prorodzinnej,
która spowoduje, że kilkanaście milionów podatników nie będzie
płacić w ogóle podatku lub zapłaci go w znacznie mniejszej
wysokości. Niezależnie od oceny samej ulgi, spowoduje ona
automatyczne zmniejszenie się wpłat z tytułu 1% z tej grupy
podatników, którzy z niej skorzystają. Dlatego warto w tym
kontekście przypomnieć o innym mechanizmie wsparcia działań
służących celom społecznie użytecznym. To darowizna, z której
Polacy korzystają dość rzadko. W 2006 roku skorzystało z możliwości
odpisu darowizny zaledwie 0,82% podatników rozliczających się na
zasadach ogólnych. Kwota przekazana w ten sposób na cele społecznie
użyteczne realizowane przez organizacje społeczne i podmioty
kościelne (nie muszą być to wyłącznie organizacje pożytku
publicznego jak w przypadku 1%) jest co prawda ponad dwa razy
większa niż kwota z tytułu 1%, ale możliwości odpisu są o wiele
większe, bo podatnik może odpisać kwoty przekazane na realizację
celów społecznie użytecznych do wysokości 6% dochodu przed
opodatkowaniem. Dla porównania kwoty odpisane przez podatników z
tytułu darowizn w 2006 roku stanowiły zaledwie 0,06% dochodu przed
opodatkowaniem.
Trzeba także przypomnieć, że analogiczną
możliwość odpisu darowizn mają również osoby prawne (np. firmy),
przy czym mogą one odpisać sobie do 10% dochodu przed
opodatkowaniem.
