Wiedza powinna być dobrem wspólnym każdego mieszkańca Ziemi. Każdy powinien mieć do niej taki sam i darmowy dostęp, co ma przeciwdziałać różnego rodzaju wykluczeniom. Z tej idei narodził się pomysł otwartych zasobów edukacyjnych dla każdego.
Co to są otwarte zasoby edukacyjne?
Otwarte zasoby edukacyjne (OZE) (ang. Open Educational Resources, OER) to wspólna nazwa dla wszelkich zasobów edukacyjnych, do których istnieje w pełni otwarty dostęp dzięki objęciu ich wolnymi licencjami lub przeniesieniu do domeny publicznej i udostępnieniu za pomocą dowolnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.
Idea otwartej edukacji zbudowana jest na przekonaniu, że wiedza całego świata jest dobrem publicznym, dlatego każdy powinien mieć swobodę wykorzystywania i dostosowywania do swoich potrzeb, ulepszania i rozpowszechniania materiałów edukacyjnych bez ograniczeń, by uczynić edukację zarówno bardziej dostępną, jak i bardziej skuteczną.
Badania przeprowadzone w 2007 r. na zlecenie OECD Giving Knowledge for Free: the Emergence of Open Educational Resources wykazały, że w skali świata, ponad 3000 kursów z ponad 300 uniwersytetów było dostępnych na zasadach zgodnych z definicją OER.
Termin ten został stworzony na zebraniu UNESCO w 2002 roku, na którym uczestnicy wyrazili swoje życzenie stworzenia wspólnie uniwersalnych zasobów edukacyjnych dostępnych dla całej ludzkości i nadzieję, że to otwarte źródło w przyszłości zmobilizuje całą światową społeczność nauczycieli.
Od tego czasu ruch OER stopniowo rozwijał się na całym świecie, np. Narodowa Komisja Wiedzy rządu Indii stworzyła program mający na celu adaptację i zastosowanie materiałów OER w indyjskich instytucjach edukacyjnych. W 2007 w Kapsztadzie powstała nieformalna koalicja organizacji tworzących treści OER, która została zawiązana poprzez wspólne podpisanie tzw. Deklaracji kapsztadzkiej dokładnie definiującej na nowo znaczenie tego terminu. Ze strony polskiej deklarację tę współtworzył i podpisał Jarosław Lipszyc z Fundacji Nowoczesna Polska.
Początków OZE w Polsce należy szukać jesienią 2006 roku, kiedy to 3 października, w ramach projektu „Opracowanie programów nauczania na odległość na kierunku studiów wyższych – Informatyka”, przy Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki i Centrum Otwartej Multimedialnej Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego, został oddany do użytku serwis Ważniak. Serwis ten wprawdzie jest bezpłatnie dostępny do czytania dla każdego, ale brak jest w nim informacji o warunkach redystrybucji i powtórnego użycia, w związku z czym nie spełnia warunków zawartych w Deklaracji kapsztadzkiej.
W 2012 r. został uruchomiony rządowy program "Cyfrowa szkoła", w ramach którego tworzone są również e-podręczniki, które mają zostać udostępnione na licencji Creative Commons – Uznanie Autorstwa 3.0[10]. Projekt ten spotkał się z krytyką środowiska tradycyjnych wydawców podręczników szkolnych.
Co dają OZE?
Otwartość edukacji zmienia praktyki edukacyjne, koncentrując je na współpracy, indywidualizacji i personalizacji kształcenia, umożliwiając również uczniowi tworzenie własnej ścieżki rozwoju i własnych zasobów edukacyjnych. Oczywiście sama otwartość zasobów nie zapewni zmian bezwarunkowo, musi bowiem iść w parze z podnoszeniem kompetencji użytkowników, z zapewnieniem odpowiedniego dostępu do treści oraz dobrej atmosfery i ogólnospołecznej akceptacji dla otwartości tworzenia i wolności dzielenia się. Dzięki temu kształtują się następujące mechanizmy sprzyjające otwartości:
● technologiczne – otwartość kodu umożliwia stały rozwój i nieustanne doskonalenie środowiska technologicznego oraz integrację środowiska technologicznego z innymi systemami informatycznymi,
● merytoryczne – otwieranie zasobów edukacyjnych umożliwia ich stały cykliczny rozwój i nieustanne doskonalenie oraz oferuje więcej możliwości w zakresie indywidualizacji kształcenia – otwarte zasoby edukacyjne motywują do stosowania nowych form i metod edukacji, odpowiadających wyzwaniom XXI wieku,
● społeczne – otwartość zwiększa dostępność do edukacji, umożliwia dostosowanie zasobów edukacyjnych do różnego typu dysfunkcji oraz tworzenie nowych gałęzi biznesowych opartych na sprzedaży usług, nie zaś treści.
Jakie będą skutki zapewnienia otwartości zasobów edukacyjnych?
Po pierwsze, otwarte zasoby edukacyjne pomogą w przełamaniu dotychczasowych praktyk dotyczących wykorzystania różnych zasobów do nauczania i odejściu od podręcznika jako dominującego zasobu edukacyjnego. Wzrośnie grupa nauczycieli tworzących autorskie materiały dostosowane do potrzeb nauczanych przez nich osób, zmaleje zaś liczba nauczycieli, którzy uczą sztampowo i na podstawie dostępnych podręczników. Oznacza to również zwiększenie się społeczności nauczycieli tworzących własne zasoby i dzielących się nimi.
Po drugie, otwarte zasoby edukacyjne sprzyjają idei uczenia się przez całe życie, gdyż materiały przygotowywane w ramach systemu oświaty mogą być swobodnie wykorzystane w edukacji nieformalnej i pozaformalnej.
Po trzecie, otwartość zasobów edukacyjnych tworzonych publicznie oznacza większą efektywność wydatkowania środków, reguła otwartości zapewnia bowiem wszelkim treściom większą szansę na to, że zostaną wykorzystane.
Lista wartościowych otwartych zasobów edukacyjnych:
Źródła:
Źródło: lublin.ngo.pl
