Publicystyka - ngo.pl

Warto się jednak zastanowić, czy to tylko moda i przeminie szybciej niż zdołamy się do niej przystosować czy też zjawisko, które ma (lub będzie miało) wpływ na funkcjonowanie naszej organizacji, albo które można z rozmysłem wykorzystać do realizacji misji. Dlatego w tym artykule zajmiemy się otwartymi danymi i ich wykorzystaniem przez możliwie szeroko pojęte społeczeństwo obywatelskie.

Może się wydawać, że jest to zagadnienie bardzo technologiczne i przeciętny człowiek nie tylko nie będzie nic z tego rozumiał, ale także nie ma nawet sensu, żeby próbował. Nie do końca tak jest, ponieważ w zmieniającej się rzeczywistości bardzo wiele pojęć rozumiemy intuicyjnie i potrzeba tylko odrobinę doszlifować tę wiedzę, żeby móc twórczo ją wykorzystywać. Życie we współczesnym społeczeństwie nauczyło nas sprawnie wyszukiwać i korzystać z informacji – stąd tylko krok do wykorzystywania danych, najlepiej takich, które pozwalają się łatwo przeszukiwać, poddawać analizie (i syntezie), czy też mieszać z innymi danymi.

Otwarte dane to takie, do których istnieje nieograniczony dostęp, w dodatku pozwala się na ich ponowne wykorzystanie przez zewnętrzne instytucje, organizacje i ludzi. To takie informacje, które można swobodnie przetwarzać, dodawać do nich swoje dane (tzw. remiksować) oraz dalej upubliczniać. W tym celu oczywiście musi zostać spełnionych kilka warunków – przeczytać o nich można np. w definicji wiedzy otwartej na stronach Open Knowledge Fundation. Warto zaznaczyć, że zbiory danych otwartych zawierają w sobie podzbiory danych, które pochodzą z instytucji publicznych (np. informacje o majątku gminnym), jak i podzbiór danych wytworzonych inaczej, a wciąż publicznie dostępnych (np. Wikipedia, Open Street Map). Czy dane są otwarte, pomaga zdecydować definicja wiedzy otwartej. Podstawy otwartych publicznych danych wyjaśnia ten film (napisy w języku polskim).

Dobra prezentacja informacji (także publicznych), to połowa sukcesu.

Podczas procesu przygotowania wniosków o dotacje, organizacja powinna dobrze uzasadnić proponowane przez siebie rozwiązania problemów, przedstawić statystyki, wiarygodne fakty. W tym zadaniu otwarte dane sprawdzą się doskonale. Serwisy takie jak Moja Polis czy Bank Danych Lokalnych dostarczą przydatnej wiedzy. Podobnie jak projekt Otwarty Budżet. Czasem dobra wizualizacja pozwala lepiej zrozumieć problem, a także lepiej go przedstawić we wniosku.

Ale nie tylko do uzasadniania wniosków otwarte dane są przydatne. Wiele organizacji prowadzi działalność rzeczniczą, tj. działa na rzecz zmiany rzeczywistości, która im się nie podoba (lobbując np. za większą ilością ścieżek rowerowych, za zmianą tras autobusów, za wprowadzeniem nowego prawa). Otwarte dane mogą stanowić doskonałą bazę do zbierania argumentów na rzecz danej sprawy, być podporą dobrych wizualizacji informacji i pogłębionych analiz – dawać rzecznikom i rzeczniczkom argumenty do przekonywania decydentów. Doskonałych danych – choć w języku angielskim i w bardziej globalnym wymiarze – dostarczy baza Banku Światowego (dostępna również po chińsku, francusku, hiszpańsku i arabsku).

Na poziomie centralnym (choć nie tylko) szczególnie użytecznym może się okazać serwis Sejmometr, który w przejrzysty sposób informuje o tym, na jakim etapie znajduje się wprowadzanie danego prawa, kto jak głosuje i jakie ma opinie. W znajdowaniu argumentów służących przekonaniu posłów i posłanek może pomóc strona MamPrawoWiedzieć, w której znajdziemy życiorysy i poglądy parlamentarzystów.

Działalność rzecznicza organizacji bardzo często przeplata się z kontrolowaniem wykonywania przez administrację i władzę jej obowiązków. Może to być ściśle rozumiane strażnictwo (więcej o tej działalności na portalu watchdog.org.pl), ale może to też być zaledwie element funkcjonowania organizacji. W tym przypadku jak najszerszy dostęp do informacji publicznej pozwala efektywnie działać. Otwarte dane, będące pochodną prawa człowieka do informacji, mogą np. wspomagać kampanie związane z corocznym planowaniem lokalnego budżetu. Ich szczególną zaletą będzie przede wszystkim dostępność – od ręki, bez wniosku, w każdej chwili i dla każdego, oraz forma, która umożliwia łatwą pracę (baza danych, arkusz kalkulacyjny), a nie zmuszająca do żmudnego “kopiuj-wklej’ z dokumentów w formacie PDF czy, co gorsza, przepisywanie liczb i tekstów z dokumentów udostępnionych jako zdjęcia (w formacie JPG). Właściwie wykonane wizualizacje pomogą innym lepiej zrozumieć, o co chodzi organizacji w kampanii. W tym roku Fundacja Fenomen Normalne Miasto z Łodzi wykonała wizualizacje budżetu na rok 2013 alternatywne do tych przedstawionych przez urząd miasta, zachęcając do refleksji co dane liczby oznaczają dla funkcjonowania miasta.

Otwarte dane mogą być podstawą działania osobnych projektów realizowanych również przez firmy komercyjne. Często te projekty polegają na remiksowaniu ich z danymi wziętymi z innych źródeł (publicznie dostępnych, jak i tych spoza otwartego obiegu). Serwisy takie jak jakdojade.pl z rozkładami jazdy, Google Maps z wieloma warstwami informacji na mapach (np. na temat korków w mieście w danym momencie) są przykładami takich działań.

Przykład widoku korków miejskich na Google Maps:

Z ciekawych „otwartodanowych” projektów ostatnich lat warto również pokazać stronę Otwarte Zabytki, prowadzoną przez Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, które nie tylko udostępniło bazę danych o zabytkach, lecz także zachęca do jej uaktualniania i wykorzystywania.

Ponieważ jednak otwarte dane w wersji cyfrowej są dopiero w powijakach, wciąż tak naprawdę nie wiadomo dokąd nas zaprowadzą. Globalny ruch na rzecz otwierania wiedzy i informacji chce jak najbardziej upowszechniać tę ideę, także w oczekiwaniu kolejne innowacje, które dopiero mogą się pojawić.

Dane publiczne w internecie i co można z nimi zrobić – artykuł z portalu watchdog.org.pl

Artykuł po pierwszym dniu otwartych danych, który odbył się w 2010 r. w Warszawie

O prawnych aspektach ponownego wykorzystania informacji warto czytać na portalu informacjapubliczna.org.pl

W Polsce bloga o otwartych danych prowadzi Centrum Cyfrowe, często publikując przeglądy aktualności, a o otwartych danych po francusku można czytać w dzienniku Le Monde, po angielsku na stronach brytyjskiego Guardiana i po niemiecku w dedykowanej sekcji Zeit.